28/03/2024

Σεισμός, ελληνοτουρκικά και ηθική

 

Γράφει ο Θεόδωρος Γιαννόπουλος*

 

Το πρόσφατο χτύπημα του Εγκέλαδου στην Τουρκία δημιουργεί μια ανθρωπιστική κρίση, η οποία φαίνεται πως θα ξεπεράσει την καταστροφή του ’99. Ήδη υπάρχουν χιλιάδες νεκροί και τραυματίες και ο αριθμός αυτός αναμένεται δυστυχώς να αυξηθεί. Οι εικόνες συγκλονίζουν, με ανθρώπους να ουρλιάζουν προσπαθώντας να βρουν τους δικούς τους μέσα στα χαλάσματα αλλά και μικρά παιδιά να βγαίνουν ζωντανά από τα συντρίμμια πολυκατοικιών. Στη παρούσα φάση, οι διασώστες δίνουν μάχη με το χρόνο για να απεγκλωβίσουν όσο το δυνατό περισσότερους γίνεται. 

Πράγματι, ο σεισμός λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο όπου οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται ίσως στη χειρότερη φάση τους διαχρονικά. Ο Ερντογάν έφτασε στο σημείο να απειλεί όχι μόνο τα νησιά του Αιγαίου, αλλά και την ίδια την πρωτεύουσα της χώρας με τον πύραυλο Tayfun. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα έστειλε βοήθεια στην Τουρκία, συγκεκριμένα μια ομάδα ΕΜΑΚ μαζί με τον απαραίτητο εξοπλισμό. Κατά τρόπο ειρωνικό «ήρθαμε μια μέρα ξαφνικά», όχι για να επιτεθούμε στην Τουρκία, αλλά για να σώσουμε εγκλωβισμένους και για να βοηθήσουμε μητέρες και παιδιά σε ανάγκη. Η Ελλάδα εξάλλου δεν θα μπορούσε να μείνει άπραγη. Παραφράζοντας τα λόγια του Ελευθερίου Βενιζέλου «το έθνος μας είναι πολύ μικρό δια να διαπράξει τόσον μεγάλη ατιμίαν». Η Ιστορία μας αλλά και η ηθική μας δεν μας επιτρέπουν να μην συμπαρασταθούμε σε ένα σεισμόπληκτο. Η παροχή βοήθειας είναι έμπρακτη απόδειξη πως τηρούμε τις δικές μας ηθικές αξίες, αλλά και τις αξίες του Ευρωπαϊκού πολιτισμού γενικά.

Πέραν όμως από ηθική πλευρά, υπάρχει και μια ρεαλιστική προσέγγιση. Με το να στείλει η Ελληνική Κυβέρνηση βοήθεια στην Τουρκία, κάνει μια προσπάθεια στο να απομυθοποιήσει το αφήγημα του Ερντογάν, που θέλει τους Έλληνες ως τους κακούς της υπόθεσης. Στην ουσία η Κυβέρνηση προσπαθεί να «μιλήσει» με τον τουρκικό λαό, παρακάμπτοντας τον Ερντογάν. Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που γίνεται αυτό. Υπενθυμίζουμε πως κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Έλληνα Πρωθυπουργού στην περασμένη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απευθύνθηκε ευθέως στον τουρκικό λαό, ξεκαθαρίζοντας πως η Ελλάδα δεν επιθυμεί να είναι εχθρός της Τουρκίας χωρίς φυσικά να σημαίνει πως δεν θα απαντήσει στην όποια κλιμάκωση.

Σημαίνει, όμως αυτή η παροχή βοήθειας, την αρχή κάποιας αποκλιμάκωσης και την επιστροφή στη «διπλωματία των σεισμών»; Σε καμία περίπτωση. Αρχικά τα ελληνοτουρκικά του 1999 δεν μπορούν να συγκριθούν με τα ελληνοτουρκικά του 2023. Το ’99 οι ελληνοτουρκικές σχέσεις πράγματι βρίσκονταν σε δύσκολη κατάσταση λόγω της υπόθεσης Οτσαλάν, αλλά είχε γίνει προσπάθεια για επικοινωνία μεταξύ των κρατών, αρκετό καιρό πριν τους δυο σεισμούς. Στην παρούσα φάση, η τουρκική ηγεσία όχι μόνο δεν επιθυμεί επαφές με την ελληνική πλευρά, αλλά διατηρεί και την πολεμική ρητορική. Και φυσικά, ούτε η Ελλάδα φαίνεται να είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει από τις θέσεις της. Αυτό είναι και το λογικό εξάλλου. Ένα γεωλογικό γεγονός, όση ζημία και αν προκαλεί, δεν μπορεί να αντικαταστήσει σε προτεραιότητα το εθνικό συμφέρον. Κατά πάσα πιθανότητα, για τις επόμενες εβδομάδες, θα επικρατεί μια σχετική ηρεμία. Όταν όμως επουλωθούν οι πληγές, θα επιστρέψουμε στην γνωστή κατάσταση.

Πάντως, θα έχει ενδιαφέρον για το πως θα διαχειριστεί ο Ερντογάν τις συνέπειες του σεισμού, δεδομένου της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης της χώρας. Σαφέστατα, δεν μιλάμε για ένα σεισμό που προκαλεί πλήγμα στις οικονομικές δομές της Τουρκίας. Η περιοχή που χτυπήθηκε δεν αποτελεί μεγάλο εμπορικό και οικονομικό κέντρο, όπως είναι για παράδειγμα η Κωνσταντινούπολη. Είναι πρακτικά μια από τις λιγότερο ανεπτυγμένες επαρχίες της Τουρκίας. Παρόλα αυτά, η αποκατάσταση των ζημιών θα κοστίσει αρκετά.

 

Μιλώντας για αποκατάσταση ζημιών, ο σεισμός προσφέρει στον Ερντογάν και ένα πλεονέκτημα για τις εκλογές, αν φυσικά το αξιοποιήσει σωστά. Δεν θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση εάν τις επόμενες εβδομάδες ο Ερντογάν υποσχεθεί την συνολική αναστύλωση και ανοικοδόμηση της ευρύτερης περιοχής, ώστε να συγκεντρώσει περισσότερους ψηφοφόρους. Ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο, το οποίο σε αντίθεση με την πλημμύρα και την φωτιά, συσπειρώνει πιο εύκολα τον κόσμο γύρω από την κυβέρνηση, ακριβώς λόγω της μεγάλης καταστροφής που προκαλείται από αυτόν. Όταν κυριολεκτικά, χάνεται η γη κάτω από τα πόδια σου, καταστρέφεται παντελώς η περιουσία σου, είναι λογικό να στραφείς σε αυτόν που θα σου προσφέρει άμεσα βοήθεια. Σημειώνεται εδώ, πως ένα αρκετά μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του Ερντογάν, προέρχεται από την ανατολική Τουρκία. Επομένως, εάν κατορθώσει να συσπειρώσει τους πληγέντες γύρω του, θα μπορεί να στείλει και ένα πιο ηχηρό μήνυμα στον τουρκικό λαό συνολικά.

Σε κάθε περίπτωση, οι σκέψεις μας τώρα οφείλουν να είναι με τα θύματα, τους εγκλωβισμένους και φυσικά με τους ήρωες της ΕΜΑΚ που κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να σωθούν ανθρώπινες ζωές.

 

*Ο Θεόδωρος Γιαννόπουλος είναι απόφοιτος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Αρθρογράφος και μέλος του Ελληνικού Τμήματος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων.

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024