Επιχειρησιακή ανάλυση της ένοπλης σύγκρουσης στην Ουκρανία και εκτιμήσεις περί της εξέλιξής της
Russian and Ukrainian flag against blue background- https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=280507&picture=flag-of-russia-and-ukraine
Γράφει ο Παναγιώτης Γέροντας
Ιστορικός
Εισαγωγή
Το παρόν κείμενο θα επιχειρήσει να αναλύσει την ρωσοουκρανική σύγκρουση από τις αρχές (Φεβρουάριος 2022) μέχρι και σήμερα (03 Φεβρουαρίου 2023) και με βάση τα δεδομένα να προβεί σε εκτιμήσεις – προβλέψεις. Τονίζεται από την αρχή ότι η ανάλυση είναι κατά βάση επιχειρησιακή και γίνεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προσπάθεια για την επίτευξη της αντικειμενικότητας με την αποφυγή ιδεολογικών κρίσεων επί των αντιπάλων.
Προϊστορία της σύγκρουσης
Το 2014, οι Ρώσοι για να καταλάβουν τη Κριμαία χρησιμοποίησαν ως επί το πλείστον πληροφοριακές επιχειρήσεις. κυβερνοπόλεμος, ψυχολογικές επιχειρήσεις και παραπλάνηση. Χαρακτηριστική περίπτωση τα λεγόμενα «πράσινα ανθρωπάκια», στρατιώτες δηλαδή χωρίς διακριτικά. Σκοπός ήταν δηλαδή η ολοκλήρωση των ΑΝΣΚ χωρίς μάχη. «Η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο είναι το να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς μάχη» σύμφωνα με τη Τέχνη του Πολέμου του Sun Tzu ([1].)
Στην Κριμαία οι Ρώσοι συνάντησαν έναν ουκρανικό στρατό διαλυμένο και διεφθαρμένο. Ήταν τέτοια η διάλυση που αξιωματικοί του Ουκρανικού Ναυτικού άλλαξαν πλευρά και τάχθηκαν με τους Ρώσους! Χαρακτηριστικές περιπτώσεις οι «αλήστου μνήμης» ναύαρχοι Denis Valentinovich Berezovsky και Sergei Stanislavovich Yeliseyev ([2]), οι οποίοι αυτομόλησαν στους Ρώσους παραμένοντας… ναύαρχοι.
Το 2016 όμως, η Ουκρανική Κυβέρνηση αποφάσισε να αναδιοργανώσει τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας με την οικονομική και οργανωτική βοήθεια της Δύσης. Ο τότε Ουκρανός Πρόεδρος Petro Poroshenko ξεκίνησε ένα φιλόδοξο σχέδιο αναδιοργάνωσης των ουκρανικών δυνάμεων με ορίζοντα τετραετίας. Στο παραπάνω πλαίσιο, μελετήθηκαν λεπτομερώς προηγούμενες ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις σε άλλα κράτη, όπως αυτές στην Γεωργία το 2008.
Δύο σημαντικοί παράγοντες ενισχύθηκαν ιδιαίτερα: ο πρώτος ήταν η αλλαγή της «επιχειρησιακής σκέψης» των Ουκρανών. Οι μικροί αξιωματικοί του Ουκρανικού Στρατού απέκτησαν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων χωρίς να ευρίσκονται υπό τη συνεχή επίβλεψη των ανωτέρων τους ([3]). Αν αυτό συγκριθεί με την μεγάλη απώλεια Ρώσων στρατηγών ([4]) στο ουκρανικό μέτωπο, ίσως μπορεί να εξαχθεί το πόσο σημαντική ήταν αυτή η αλλαγή στην «στρατιωτική σκέψη» ων Ουκρανών.
Ο δεύτερος ήταν η παλλαϊκή άμυνα ([5]). Έγιναν τεράστιες προσπάθειες να περάσει η κουλτούρα του εθελοντισμού στον ουκρανικό λαό. Αποτέλεσμα του παραπάνω, ήταν η οργάνωση πολιτών για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης ρωσικής εισβολής. Η εκπαίδευση πολιτών δεν οργανώνεται από την μία μέρα στην άλλη. Τα σχέδια καταρτίζονται πολλά χρόνια πριν – όπως όλα τα επιχειρησιακά θέματα – και εφαρμόζονται ταχύτατα στον καιρό του πολέμου.
Είναι σημαντικό να τονιστεί εδώ ότι αυτή η στρατιωτική προετοιμασία γινόταν αν όχι κρυφά, πάντως αθόρυβα. Λόγω αυτού αλλά και λόγω της υπεροψίας, οι Ρώσοι θα δοκίμαζαν δυσάρεστες εκπλήξεις.
Ανάλυση ηγετών
Πριν αναλυθούν οι πολιτικοστρατηγικοί στόχοι και το διεθνές περιβάλλον, ίσως είναι θεμιτό να περιγραφούν οι ηγέτες των δύο μερών, Πούτιν και Ζελένσκι. Ο Πούτιν είναι ένας άνθρωπος που είδε τον κόσμο του να καταρρέει και αυτό τον στιγμάτισε βαθιά. Ο ίδιος έχει δηλώσει πώς η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του 20ου αιώνα.
Ο Ζελένσκι από την άλλη υπήρξε ηθοποιός. Αυτό σε συνδυασμό του νεαρού της ηλικίας καταδεικνύει ένα άτομο που πρώτον• αισθάνεται άνετα με τη προβολή και τη δημοσιότητα και δεύτερον• πιθανώς βλέπει τη περίσταση ως ευκαιρία δόξας. Άρα λοιπόν από τα παραπάνω συνάγεται ότι οι στρατηγικοί στόχοι των δύο κρατών επηρεάζονται σημαντικά από τις προσωπικές επιδιώξεις. Εν ολίγοις και οι δύο άνδρες δεν έχουν τη διάθεση να υποχωρήσουν.
Ανάγνωση διεθνοπολιτικού περιβάλλοντος
Οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης δείχνουν διατεθειμένες να προσχωρήσουν στη δυτική σφαίρα επιρροής που αυτό μεταφράζεται σε ένταξη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η Ρωσία ευρίσκεται σε πτώση λόγω μονομέρειας στην οικονομία της και σε δημογραφικά δεδομένα. Εν τούτοις οι ενέργειές της σε Εσθονία, Γεωργία και Κριμαία έμειναν αναπάντητες από τη Δύση. Η Ρωσία θεωρεί ότι η Ευρώπη ούσα ενεργειακά εξαρτημένη από αυτήν δεν θα αντιδράσει. Εκτιμά ότι κάθε ευρωπαϊκή χώρα θα ακολουθήσει το βραχυπρόθεσμο συμφέρον της κατακερματίζοντας την όποια απόπειρα δυτικής σύμπνοιας. Ο ίδιος ο Πούτιν από τα κείμενα και τους λόγους του, αναδεικνύει την πρόθεσή του για ανασύσταση του ρωσικού μεγαλείου. Λόγω της ουκρανικής ανυπαρξίας του 2014 και των συμπαγών ρωσόφωνων πληθυσμών θεωρεί μια ενδεχόμενη εκστρατεία στην Ουκρανία «εύκολη υπόθεση».
Πολιτικοστρατηγικοί ΑΝΣΚ
Η Ρωσία από την εξέλιξη των επιχειρήσεων φαίνεται να είχε δύο ΑΝΣΚ έναν κύριο και ένα δευτερεύοντα.
Κύριος: κατάληψη Κιέβου ως κέντρου βάρους της ενδεχόμενης ουκρανικής αντίστασης.
Δευτερεύων: η δημιουργία ενός παραλιακού διαδρόμου που θα ένωνε τα ρωσικά εδάφη με την Υπερδνειστερία στη Μολδαβία. Στην Υπερδνειστερία κατοικούν εθνικοί Ρώσοι, ενώ η Μολδαβία με ασθενές εθνικό αφήγημα εκτιμάται ότι δεν θα μπορούσε να αντιδράσει.
Θα εδημιουργείτο ένα κράτος μαριονέτα στη βόρεια Ουκρανία, ενώ στον νότο η Ρωσία θα ήλεγχε όλη τη βόρεια Μαύρη Θάλασσα. Θυμίζεται ότι με τη σύγκλιση Ρωσίας – Τουρκίας με μια τέτοια εξέλιξη, το Αιγαίο θα γινόταν η πρώτη γραμμή άμυνας των Αμερικανών, ενώ οι Ρώσοι θα ήλεγχαν και όλη τη νότια πεδιάδα της ανατολικής Ευρώπης.
Στο τέλος της β΄ φάσης του πολέμου ([6]) το διεθνοπολιτικό περιβάλλον παρουσιάζεται κορεσμένο. Η ένοπλη σύγκρουση στην Ουκρανία έχει υποβιβαστεί σε τρίτο – τέταρτο θέμα στην επικαιρότητα των δυτικών κρατών. Εκτιμάται ότι λόγω των οικονομικών προβλημάτων, οι κυβερνήσεις των κρατών της Δύσης θα είναι όλο και πιο δύσκολο να παρέχουν οικονομική και υλική υποστήριξη στην Ουκρανία.
Ανάλυση α΄ φάσης (Φεβρουάριος – Σεπτέμβριος 2022)
Στους πρώτους μήνες του πολέμου, η Ρωσία χρησιμοποίησε μια παραλλαγή του κλασικού ρωσικού τρόπου μάχης όπως αυτός πραγματώθηκε από τα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης. Πρόκειται για το λεγόμενο Gluboky Boi (deep battle). Αυτή η τακτική εξελίσσεται σε τέσσερεις φάσεις. Πρώτα τα αεροσκάφη κερδίζουν την κυριαρχία στον αέρα βομβαρδίζοντας σημαντικές θέσεις του εχθρού. Στη δεύτερη φάση διενεργούνται επιχειρήσεις που συνδυάζουν διάφορα Όπλα (τεθωρακισμένα, πυροβολικό, αεροπορία) καθώς και ομάδες ατόμων με υψηλή εκπαίδευση (shock groups) με σκοπό την δημιουργία ενός μεγάλου και ελαστικού μετώπου, το οποίο αποσυντονίζει τον εχθρό μην γνωρίζοντας το κύριο μέτωπο της επίθεσης ([7]). Στην τρίτη φάση αναλαμβάνουν οι μηχανοκίνητες μονάδες, οι οποίες έχουν ως αποστολή το να βαθύνουν το ρήγμα που έχει δημιουργηθεί στις γραμμές του εχθρού και να προχωρήσουν στα ενδότερα και τέλος ακολουθούν οι εφεδρείες που έρχονται να παγιώσουν την κυριαρχία στις κατακτημένες περιοχές ([8]).
Επιχείρησε να το πραγματοποιήσει με κεραυνοβόλο τρόπο με «χειρουργικές επεμβάσεις». Στέλνοντας ειδικές δυνάμεις και αλεξιπτωτιστές επιχείρησε την κατάληψη σημαντικών θέσεων στο Κίεβο και στις άλλες πόλεις με την συνακόλουθη υποστήριξη της αεροπορίας. Παράπλευρος στόχος θα ήταν η σύλληψη του Ζελένσκι και της κυβέρνησής του, η οποία αν πραγματοποιούταν, θα οδηγούσε σε παράλυση των κέντρων διοίκησης και ελέγχου της χώρας. Το παραπάνω δεν επετεύχθη και κυρίως δεν επετεύχθη γρήγορα. Χαρακτηριστική η απουσία της ρωσικής αεροπορίας.
Το μέτωπο στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε με τους Ουκρανούς να αντιμετωπίζουν επιτυχώς τις ρωσικές δυνάμεις τόσο στο λασπώδες έδαφος όσο και στις πόλεις. Η Μαριούπολη ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της πεισματώδους ουκρανικής αντίστασης. Σε αυτές τις μάχες οι Ουκρανοί φαίνεται να κερδίζουν ολοκληρωτικά τον πληροφοριακό πόλεμο. Στην προσπάθεια τους οι Ρώσοι να καταλάβουν τις πόλεις, πολλαπλασιάζονται οι εικόνες καταστροφής που συγκλονίζουν τον κόσμο. Αντίθετα, κάθε θυσία των Ουκρανών λειτουργεί αποφασιστικά υπέρ τους. Οι εικόνες μεταφέρονται αστραπιαία και άμεσα σε όλο τον κόσμο.
Η χρονική καθυστέρηση επίτευξης των ΑΝΣΚ οδηγεί σε προβλήματα διοικητικής μέριμνας καθώς ο εφοδιασμός και η τροφοδοσία που είχε προβλεφθεί ήταν για λίγες ημέρες. Παράλληλα, οι ρωσικές δυνάμεις υφίστανται μεγάλες απώλειες σε τεθωρακισμένα καθώς λόγω των εξελιγμένων μεθόδων παρακολούθησης απλοί και εύκολα εκπαιδευόμενοι χειριστές Javelin πραγματοποιούν ενέδρες στα μακρά ρωσικά κονβόι. Τα προβλήματα στη διοικητική μέριμνα γίνονται φανερά από τα εγκαταλελειμένα ρωσικά τανκ. Το ρωσικό πυροβολικό βάλλει ακατάπαυστα μη δείχνοντας να ακολουθεί την αρχή της διάκρισης στρατιωτικών και πολιτικών στόχων σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Τα παραπάνω οδήγησαν σε εγκατάλειψη του κυρίου στόχου και επικέντρωσης στον δεύτερο. Δεν μπορεί η εισβολή στο Κίεβο να ήταν αντιπερισπασμός ή στρατιωτική παραπλάνηση λόγω του μεγάλου κόστους του εγχειρήματος. Παράλληλα, παρά την κάποια επέκταση στην ανατολική Ουκρανία μετά την εγκατάλειψη του Κιέβου, το μέτωπο σταθεροποιήθηκε.
Ανάλυση β΄ φάσης (Σεπτέμβριος 2022 – Δεκέμβριος 2022)
Με τον ερχομό του χειμώνα και την αναγκαστική επιβράδυνση των επιχειρήσεων μπορούμε να πούμε ότι έχουμε φθάσει σε ένα νέο όριο που σηματοδοτεί το τέλος της β φάσης του πολέμου. Αν στη πρώτη φάση, νικητές αναδείχθηκαν οι Ουκρανοί, στη δεύτερη οι Ρώσοι επιχειρούν πιο ορθολογικά.
Σημαντικό στοιχείο στις επιχειρήσεις είναι ο χρόνος καθώς μία στρατιωτική δύναμη ευρίσκεται σε διαφορετική θέση και κατάσταση στο χρονικό σημείο t2 από αυτή που ευρισκόταν στο χρονικό σημείο t1. Στην έναρξη των συγκρούσεων, τη πρωτοβουλία των κινήσεων την έχει ο επιτιθέμενος, ο οποίος, αν έχει τα μέσα, μπορεί να επιτεθεί από πολλές πλευρές από έξω προς τα μέσα συγκλίνοντας προς το κέντρο βάρους του αντιπάλου.
Στη προκειμένη περίπτωση το κέντρο βάρους των Ουκρανών είναι το Κίεβο. Οι ενέργειες του επιτιθέμενου έχουν το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού και των πολλαπλών μετώπων που αναγκάζουν τον αμυνόμενο να χωρίσει τις δυνάμεις του. Το μειονέκτημα είναι ότι η υπερβολική επέκταση του χώρου επιχειρήσεων και οι αποστάσεις από τη βάση επιχειρήσεων δημιουργούν προβλήματα σε ζητήματα διοικητικής μέριμνας.
Ο αμυνόμενος από την άλλη επιχειρεί από το κέντρο του προς τη περιφέρεια. Τα πλεονεκτήματα για τον αμυνόμενο είναι η γρήγορη συγκέντρωση δυνάμεων και οι μικρές γραμμές διοικητικής μέριμνας και επικοινωνιών. Τα πλεονεκτήματα γίνονται μειονεκτήματα, όταν και ο αμυνόμενος επεκτείνει τις γραμμές επιχειρήσεων και μεγαλώνει η αποκέντρωση των δυνάμεών του με τις ίδιες συνέπειες που είχε και ο επιτιθέμενος στην αρχή του πολέμου.
Οι Ρώσοι έχουν σαφώς επιλέξει να υπερασπιστούν το ανατολικό μέτωπο του Ντονέτσκ. Αποσύρθηκαν πίσω από τον Δνείπερο που αποτελεί φυσικό σύνορο. Με τη καταστροφή γεφυρών και το λασπώδες του εδάφους θα είναι δύσκολο για τον Ουκρανικό Στρατό να προελάσει. Τον χειμώνα αναμένεται μια επιβράδυνση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η Ρωσία θα προσπαθήσει να αγκιστρωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο στην ανατολική Ουκρανία, ενώ οι Ουκρανοί θα συνεχίζουν τη προσπάθεια επανάκτησης.
Οι Ρώσοι δηλαδή μετέτρεψαν τον επιθετικό πόλεμο σε αμυντικό, διότι η άμυνα λόγω της αγκίστρωσης είναι η πιο ισχυρή πολεμική δραστηριότητα. Η κατάσταση είναι ιδιαιτέρως δύσκολη για τους Ουκρανούς. Διότι, ενώ η α’ φάση του πολέμου ήταν άκρως επιτυχής, στη β’ οι ΑΝΣΚ των Ουκρανών γίνονται εξ ίσου μεγαλεπήβολοι (high end) με τους ρωσικούς της πρώτης φάσης με το να θεωρούν ότι μπορούν να διώξουν ολοκληρωτικά τους Ρώσους από την ανατολική Ουκρανία. Παράλληλα, η καταστροφή των υποδομών της Ουκρανίας έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις, γεγονός που θα επηρεάσει τόσο τη θέληση του Ουκρανικού Λαού για μάχη (will to fight), όσο και τις στρατιωτικές ικανότητες (capabilities) του Ουκρανικού Στρατού.
Είναι σημαντικό που οι Ουκρανοί έχουν χτυπήσει πολλές ναυτικές μονάδες των Ρώσων, τη γέφυρα του Κερτς καθώς και στόχους μέσα στα εδάφη της Ρωσίας. Αυτά όμως φαίνεται ότι δεν μεταφράζονται σε αποφασιστικής σημασίας στρατιωτικά οφέλη.
Εκτιμήσεις
Οι Ρώσοι φαίνεται ότι όχι μόνο δεν δείχνουν διατεθημένοι να εγκαταλείψουν τον πόλεμο αλλά πιθανώς δεν έχουν εγκαταλείψει και τον πρωτεύοντα στόχο τους που είναι η κατάληψη του Κιέβου. Οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας τον Δεκέμβριο είναι χαρακτηριστικές: «Οι προτάσεις μας για αποστρατικοποίηση και αποναζιστικοποίηση των εδαφών που ελέγχονται από το καθεστώς (του Κιέβου), την εξάλειψη των απειλών για την ασφάλεια της Ρωσίας που προέρχονται από εκεί, συμπεριλαμβανομένων των νέων εδαφών μας, είναι γνωστές στον εχθρό ([9])».
Οι Η.Π.Α. και οι ευρωπαϊκές χώρες συνεχίζουν να ενισχύουν την Ουκρανία οικονομικά και στρατιωτικά αλλά εκτιμάται ότι η δυσκολία ενίσχυσης θα βαίνει συνεχώς αυξανόμενη λόγω των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι μέσοι πολίτες των δυτικών κρατών. Προέκυψε μάλιστα στη δημόσια σφαίρα και ζήτημα σχετικά με υποτιθέμενη προσφορά εκ μέρους Biden του 20% της Ουκρανίας στον Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου. Ο Λευκός Οίκος διέψευσε αυτή την είδηση([10]). Ανεξάρτητα αν πρόκειται για fake news ή όχι, δεικνύεται η όλο αυξανόμενη δυσκολία της Δύσης στο να ανταποκριθεί στη συνεχή και αδιάλειπτη ενίσχυση της Ουκρανίας.
Παράλληλα, εκτιμάται ως αρκετά πιθανή μια νέα ρωσική εαρινή επίθεση από τη Λευκορωσία με στόχο και πάλι το Κίεβο. Οι επιτιθέμενες πλέον ουκρανικές δυνάμεις θα πρέπει εκ νέου να συμπτυχθούν για να υπερασπιστούν το κέντρο βάρους τους, ήτοι τη πρωτεύουσά τους. Ο κίνδυνος περικύκλωσης των ουκρανικών δυνάμεων είναι αρκετά μεγάλος διότι είναι πιθανό οι ρωσικές δυνάμεις στα νότια και ανατολικά ενώ συμβαίνουν τα παραπάνω, να διενεργήσουν αντεπίθεση. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι αναγκαίες ενισχύσεις που θα χρειαστεί η Ουκρανία θα είναι πολύ περισσότερες και μια τέτοια κατάσταση θα είναι πολύ πιθανώς μη διαχειρίσιμη από τα κράτη της Δύσης.
Τα πράγματα δεν είναι ρόδινα ούτε για τους Ρώσους. Η Ρωσία που διαθέτει μια μονολιθική οικονομία με εστίαση στην ενέργεια φαίνεται να αποκόβεται από τον καλύτερό της πελάτη την ΕΕ. Παράλληλα η απειλή της που φαίνεται πλέον αρκετά πραγματική για όλη τη Δύση, οδήγησε στον επανεξοπλισμό κρατών. Το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ ενίσχυσαν οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά τη θέση τους στην ΕΕ, ενώ αντίθετα η Ρωσία, ακόμα και αν κερδίσει αυτή τη σύγκρουση, θα βαίνει μειούμενη τόσο όσο αφορά στον εαυτό της όσο και στις σχέσεις της με τις άλλες χώρες. Δέον να τονιστεί ότι η Κίνα και Ρωσία ευρίσκονται σε ανταγωνισμό ιδιαίτερα στη ρωσική Άπω Ανατολή.
Τονίζεται ακόμη ότι η Ρωσία λογαριάζεται στις Υπερδυνάμεις λόγω των Ενόπλων Δυνάμεών της, ενώ σε όλες τις άλλες κατηγορίες σκληρής ισχύος ευρίσκεται στο επίπεδο ενός μεγαλομεσαίου κράτους. Οικονομικά και κυρίως δημογραφικά φθίνει. Αυτή η πτώση της Ρωσίας θα ισχυροποιήσει τη Κίνα στην Ασία.
Εν κατακλείδι, φαίνεται ότι στην Ουκρανία θα διχοτομηθεί. Από την μία θα υπάρχει η δυτική Ουκρανία και από την άλλη οι ρωσικές περιοχές. Αν η δυτική Ουκρανία ενταχθεί στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ τότε η οικονομική ευμάρεια και η δυνατότητα ελεύθερης μετακίνησης πιθανώς να αποτελέσουν πηγές έλξης για τους κατοίκους των ρωσικών περιοχών. Άλλως τε το ιστορικό παράδειγμα υπάρχει˙ δυτική και ανατολική Γερμανία.
——–
[1] Π. Γέροντας, «Ψυχολογικές Επιχειρήσεις», Ναυτική Επιθεώρηση 619 (2022): 90-113. Δημοσιεύτηκε και στο geopolitics and daily news με τίτλο «Ψυχολογικές Επιχειρήσεις: Πώς η εθνική μνήμη γίνεται στόχος και η προπαγάνδα διεισδύει στο εσωτερικό» < https://geopolitics.iisca.eu/2022/08/22/%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%80%CF%8E%CF%82-%CE%B7-%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA/ > (πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023, 08.30).
[2] “Why Ukrainian forces gave up Crimea without a fight – and NATO is alert”, www. reuters. com < https://www.reuters.com/article/cnews-us-ukraine-crisis-crimea-annexatio-idCAKBN1A90G0-OCATP > (πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023, 08.45)
[3]“ In 2014, the ‘decrepit’ Ukrainian army hit the refresh button. Eight years later, it’s paying off”, The Conversation, < https://theconversation.com/in-2014-the-decrepit-ukrainian-army-hit-the-refresh-button-eight-years-later-its-paying-off-177881 > (πρόσβαση, 03 Φεβρ. 2023, 09.00).
[4] Σε αντίθεση με τους Ουκρανούς σήμερα, ο Ρωσικός Στρατός φαίνεται να κουβαλά παθογένειες του σοβιετικού παρελθόντος: “Precise, often excessive, control over men and units by higher officers is a characteristic of the Soviet Army in combat. One instance and application is the use of columned units, with supporting units following directly behind, and when necessary replacement of front – line advancing units. Units being encircled may not retreat in time due to lack of command.” R.L. Garthoff, “On Soviet Military Strategy and Capabilities”, World Politics 3 [01(1950)]: 127.
[5] [5]“ In 2014, the ‘decrepit’ Ukrainian army hit the refresh button. Eight years later, it’s paying off”, The Conversation, < https://theconversation.com/in-2014-the-decrepit-ukrainian-army-hit-the-refresh-button-eight-years-later-its-paying-off-177881 > (πρόσβαση, 03 Φεβρ. 2023, 09.00).
[6] Θα αναλυθούν οι φάσεις ακριβώς παρακάτω.
[7] R.N. Watt, “Feeling the Full Force of a Four Front Offensive: Re-Interpreting the Red Army’s 1944 Belorussian and L’vov-Peremshyl’ Operations” The Journal of Slavic Military Studies, 21[4(2008)]: 673.
[8] S.Naveh, “Mikhail Nikolayevich Tukhachevsky” στο Η. Shukman (Ed), Stalin’s Generals, Weidenfeld & Nicolson, London 1993.
[9] “Russia’s Lavrov: Either Ukraine fulfils Moscow’s proposals or our army will decide”, www. reuters.com, < https://www.reuters.com/world/russias-lavrov-either-ukraine-fulfils-moscows-proposals-or-our-army-will-decide-2022-12-26/ > (πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023, 13.00).
[10] I. Van Brugen, “Joe Biden Offered Vladimir Putin 20 Percent of Ukraine to End War: Report”, Newsweek, <https://www.newsweek.com/joe-biden-vladimir-putin-ukraine-territory-end-war-nzz-report-1778526 > (πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023) και White House Denies Joe Biden Offered to Give Ukrainian Territory to Putin < https://www.newsweek.com/white-house-joe-biden-cia-ukraine-territory-putin-1778611 > (πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023, 13.45).
About Post Author
