Τουρκικές εκλογές: τα παιχνίδια ισχύος, ο ύποπτος ρόλος της Ακσενέρ και τα σενάρια
Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε διάταγμα που ορίζει την 14η Μαΐου ως ημερομηνία διεξαγωγής των βουλευτικών και προεδρικών εκλογών στη χώρα του. Αν και ορισμένοι αναλυτές και συνταγματολόγοι, κυρίως προερχόμενοι από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ισχυρίζονται ότι δεν μπορεί να θέσει υποψηφιότητα για τρίτη φορά, λόγω συνταγματικών περιορισμών, ο Τούρκος πρόεδρος, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία εδώ και 20 χρόνια, θα αντιμετωπίσει τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, τον ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), σε μια από τις δυσκολότερες εκλογικές μάχες της πολιτικής του καριέρας.
Ο Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος φαίνεται να προηγείται στις δημοσκοπήσεις των τελευταίων ημερών, προτάθηκε ως υποψήφιος για την προεδρία από τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία που συνασπίστηκαν εναντίον του Ερντογάν. Η συμμαχία των έξι, η οποία στην Τουρκία ονομάζεται «Altılı Masa» που σημαίνει τραπέζι των έξι, αποτελείται από τα κεμαλικά, εθνικιστά κόμματα CHP, SP, DP, İYİ,DEVA και GP, τα οποία ενώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2022 με σκοπό να αντιμετωπίσουν τον Τούρκο πρόεδρο.
Μέχρι την 6η Μαρτίου του 2023, οπότε και ανακοίνωσαν την υποψηφιότητα Κιλιντσάρογλου, τα έξι κόμματα έδειξαν ότι δυσκολεύονταν να συννενοηθούν σε μια κοινή απόφαση, αφήνοντας τον χρόνο να περνά επικίνδυνα εις βάρος τους, ακόμη και με την ευκαιρία που τους δόθηκε μετά την αποτυχία της κυβέρνησης του ΑKP να διαχειριστεί τις επιπτώσεις των σεισμών που έπληξαν την Τουρκία. Η απόφαση για την υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου δεν ήταν ανέφελη και χρειάστηκε τουλάχιστον δεκατρείς πολύωρες συναντήσεις των αρχηγών μελών. Παράλληλα, σκιάστηκε από ένα παιχνίδι εξουσίας με πρωταγωνίστρια την αρχηγό του δεξιού εθνικιστικού Καλού Κόμματος (IYI), Μεράλ Ακσενέρ, γνωστή ως «λύκαινα».
Η Ακσενέρ διαφώνησε έντονα με την υποψηφιότητα του «άγευστου και άοσμου»- όπως λένε οι κακές γλώσσες- Κιλιτσντάρογλου. Για το λόγο αυτό, στις αρχές Μαρτίου εγκατέλειψε την συμμαχία, λέγοντας ότι αρνήθηκαν τις προτάσεις της. Όπως αποκάλυψε σε ομιλία της στα μέλη και τους υποστηρικτές του κόμματος της, η ίδια είχε προτείνει ως αντιπάλους του Ερντογάν για την προεδρία, είτε τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, είτε τον δήμαρχο της Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, και οι δυο πολιτευόμενοι με το CHP του Κιλιντσάρογλου και ιδιαίτερα δημοφιλείς. Χαρακτηρίζονται μάλιστα ως οι δήμαρχοι που φοβάται να αντιμετωπίσει ο Ερντογάν. Ιδιαίτερα ο Ιμάμογλου ο οποίος κέρδισε την δημαρχία της Κωνσταντινούπολης από τον εκλεκτό του Τούρκου προέδρου, έχοντας ως σύμβουλό του την Τζανάν Καφταντσίογλου, μια πολιτικό που θεωρείται ως «η αρχιτέκτονας» της νικηφόρας προεκλογικής εκστρατείας του στη Πόλη, φαίνετα ως ο ιδανικός να αντιμετωπίσει τον Ερντογάν.
Όμως, η απομάκρυνση της Ακσενέρ από την ενωμένη αντιπολίτευση δεν κράτησε πολύ. Αντιμέτωπη με τη δημόσια κατακραυγή και τον κίνδυνο της εκλογικής κατάρρευσης του κόμματός της, η «λύκαινα» τελικά επέστρεψε πίσω στο συμμαχικό τραπέζι, παγώνοντας τα χαμόγελα στον κυβερνητικό συνασπισμό Ερντογάν και Μπαχτσελί, οι οποίοι προς στιγμή νόμιζαν ότι θα καρπωθούν κομμάτι από τους ψηφοφόρους της.
Οι θεωρίες συνωμοσίας αφθονούν ως προς τα αληθινά της κίνητρα της Ακσενέρ όπως και τον ρόλο που παίζει στο πολιτικό παιχνίδι της Τουρκίας. Μια από αυτές αναφέρει ότι η «λύκαινα» η οποία έχει περάσει τόσο από το κόμμα του Ερντογάν όσο και από αυτού του κυβερνητικού του συνεταίρου Μπαχτσελι είναι ένα είδος εμφυτεύματος που έχει ως αποστολή να κρατά τον Κιλιτσντάρογλου — έναν Αλεβίτη και εθνικά Κούρδο και ως εκ τούτου να μην τον εμπιστεύονται — μακριά από τους μοχλούς της εξουσίας. Μια άλλη θεωρία θέλει την Ακσενέρ να αποτελεί την εκπρόσωπο του βαθέως κεμαλικού κράτους. Μάλιστα, ο γιος της Ακσενέρ συνεργάζεται με τις 5 μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, γνωστές στην Τουρκία ως Beşli Çete, οι οποίες έχουν επίσης επαφές με τον Ιμάμογλου. Πρόκειται για εταιρείες που εμπλέκονται σε πολλούς διαγωνισμούς και παιχνίδια εξουσίας στο εσωτερικό της χώρας, ενώ συχνά έχουν κατηγορηθεί για διαφθορά.
Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας πως στο παρελθόν η Μεράλ Ακσενέρ ήταν υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση συνασπισμού Τσιλέρ (κεμαλική) – Ερμπακάν (ισλαμιστής), η οποία είχε κατηγορηθεί για διαφθορά, οι συγκεκριμένες θεωρίες δεν φαντάζουν και τόσο εξωπραγματικές. Συνδυάζοντας τες με το γεγονός ότι αποχώρησε από το κόμμα του Μπαχτσελί το 2016, αμέσως μετά το «αποτυχημένο πραξικόπημα» γιατί κατηγορήθηκε για επαφές με κεμαλιστές, η Ακσενέρ μοιάζει να έχει ένα ύποπτο ρόλο εντός της τουρκικής πολιτικής σκηνής.
Στο μεταξύ, το παιχνίδι παίζεται στο ποια από τις δυο πλευρές (Ερντογάν- Ενωμένη Αντιπολίτευση) θα πάρει με το μέρος της τους κουρδικούς πληθυσμούς.
Το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), του οποίου η κυρίως κουρδική βάση θεωρείται ότι θα κρίνει τον νικητή των εκλογών του Μαΐου, έχει εκφράσει την επιθυμία για διάλογο με τον Κιλιτσντάρογλου. Ωστόσο, η συνεργασία με το HDP, το οποίο κινδυνεύει να τεθεί εκτός νόμου για υποτιθέμενους δεσμούς με ένοπλους Κούρδους μαχητές, παραμένει ένα επίκαιρο ζήτημα για την εξακομματική Nation Alliance, η οποία περιλαμβάνει εθνικιστές εχθρικούς προς το HDP. Μην ξεχνάμε ότι η Μεράλ Ακσενέρ η οποία λίγο έλειψε να τινάξει την συμμαχία στον αέρα το προηγούμενο διάστημα, δεν επιθυμεί καμία απολύτως συμμαχία με τους Κούρδους.
Όπως έγραφα και στο άρθρο που δημοσιευθήκε το Σάββατο στην εφημερίδα Ρήξη, οι κακές γλώσσες λένε πως ο σκοπός της αποκαλούμενης «λύκαινας» είναι στην πραγματικότητα να εμποδίσει τον Κιλιτσντάρογλου — έναν Αλεβίτη και εθνικά Κούρδο— μακριά από τους μοχλούς της εξουσίας, γι΄αυτό δημιουργεί και τόσα προβλήματα.
Στη σελίδα 11 του forecast του Geopolitics & Daily News που κυκλοφόρησε δωρεάν για όλους τους αναγνώστες μας πριν από ένα μήνα, είχαμε γράψει για τα σενάρια των τουρκικών εκλογών ώστε να έχουμε μια εικόνα της επόμενης ημέρας στην Τουρκία.
Ας τα θυμηθούμε:
Α) Ο Ερντογάν στην προεδρία, το κόμμα του ΑΚP με το κόμμα του Μπαχτσελί που αποτελεί κυβερνητικό εταίρο κερδίζουν την πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Η τρέχουσα πολιτική δεν θα αλλάξει και ο Ερντογάν θα συνεχίσει τη νέο-οθωμανική ρητορική του και τις τακτικές του στην περιοχή της νοτιο-ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής. Η εκλογική νίκη θα του δώσει την αίσθηση της παντοδυναμίας ώστε να αρχίσει ξανά την προκλητική του στάση.
Β) Ο Ερντογάν πρόεδρος, ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση (πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση). Πάλι η πολιτική της χώρας δεν θα επηρεαστεί, καθώς οι εξουσίες του Ερντογάν είναι τέτοιες που δεν αφήνουν περιθώρια να μπλοκαριστεί η άποψη του. Θα κυβερνά με βάση τις εκτελεστικές του εξουσίες. Σε θέματα εξωτερικής πολιτικής να θυμίσουμε πως όλα τα κόμματα έχουν την ίδια εθνικιστική ρητορική.
Γ) Ο Ερντογάν χάνει την προεδρία αλλά το κόμμα του με το κόμμα του Μπαχτσελί κερδίζουν την πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Αυτή η περίπτωση μπορεί να είναι επικίνδυνη για τον Ερντογάν καθώς ο νέος πρόεδρος θα θελήσει να τον «βγάλει μια και καλή» από το κάδρο.
Δ) Η αντιπολίτευση κερδίζει και τις προεδρικές εκλογές και την πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Πρόκειται για ένα άκρως επικίνδυνο σενάριο για τον Ερντογάν καθώς θα σημαίνει εκτός από την πολιτική του εξόντωση και τη φυσική του. Θυμίζουμε πως η αντιπολίτευση έχει πει πως θα τον δικάσει για ζητήματα διαφθοράς στη διάρκεια της εξουσίας του. Σ ́αυτό το σενάριο η Δύση θα αγκαλιάσει τη νέα τουρκική κυβέρνηση υποβαθμίζοντας το ρόλο της Ελλάδας στην νοτιο-ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Προσωπικά, έχω εκφραστεί πολλές φορές υπέρ της παραμονής του Ερντογάν στην προεδρία της Τουρκίας, καθώς είναι ένας πολιτικός που η Δύση δεν επιθυμεί και οι τακτικές του μειώνουν την αποδοχή της χώρας του στα δυτικά διπλωματικά σαλόνια σε συνδυασμό με τον εναγκαλιασμό του με τον Πούτιν και το Ιράν. Μια κεμαλική κυβέρνηση στην Τουρκία θα αλλάξει άρδην τις ισορροπίες στην περιοχή με την Δύση να τρέχει να την αγκαλιάσει.
Την ώρα λοιπόν που οι εκλογές στη γειτονική Τουρκία κρίνονται ως ιδιαίτερα κρίσιμες, δε πρέπει να βιαστούμε να πανηγυρίσουμε για μια πιθανή ήττα Ερντογάν, καθώς αυτή θα φέρει στην εξουσία τα κεμαλικά γεράκια της αντιπολίτευσης, η στάση της οποίας στα εθνικά θέματα της χώρας είναι ιδιαίτερα σκληρή και συχνά επικρίνουν τον Ερντογάν ότι λέει μόνο λόγια με την Ελλάδα και δεν κάνει πράξεις. Η πολιτική τους θα είναι ίδια και απαράλλακτη με αυτή του Ερντογάν, απλά χωρίς τις ισλαμικές ρητορικές του
Η Τουρκία, είτε με το σαρίκι του οθωμανικού παρελθόντος της είτε με το ξίφος της κεμαλικής θεώρησης των πραγμάτων, είναι μια και κρίνεται ως φυσικός εχθρός της χώρας μας.
