Η Ρωσία προσπαθεί να συμφιλιώσει την Τουρκία και τη Συρία

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα 

Οι συνομιλίες μεταξύ των βοηθών υπουργών Εξωτερικών της Συρίας, της Ρωσίας, του Ιράν και της Τουρκίας ξεκίνησαν στη Μόσχα την Τρίτη παρουσία του κορυφαίου διπλωμάτη της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, στο πλαίσιο της προσπάθειας του Κρεμλίνου για συμφιλίωση Άγκυρας και Δαμασκού.

Ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ  έχει υμφωνήσει να συνάψει ειρήνη με την Άγκυρα υπό τον όρο της αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων από μεγάλες περιοχές της βόρειας Συρίας, τμήματα των οποίων η Τουρκία διαχειρίζεται από κοινού με τους σουνίτες αντάρτες συμμάχους της. Η Τουρκία έχει επίσης στρατεύματα στην Ιντλίμπ, η οποία βρίσκεται υπό τον έλεγχο της ομάδας παρακλάδι  της Αλ Κάιντα, Χαγιάτ Ταχρίρ Σαμ, σύμφωνα με τις Συμφωνίες της Αστάνα που υπογράφηκαν με τη Ρωσία και το Ιράν.

Είναι γνωστό ότι ο Άσαντ είναι απρόθυμος να συμβιβαστεί με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος για χρόνια υποστήριζε τους σουνίτες αντάρτες που προσπαθούσαν να τον ανατρέψουν αιματηρά μέχρι που η Ρωσία επενέβη στη Συρία το 2015 και ανάγκασε την Άγκυρα να παραιτηθεί από τα σχέδια της για αλλαγή στην εξουσία της χώρας. 

Οι απόψεις του Άσαντ επαναλήφθηκαν και από τον επικεφαλής της συριακής αντιπροσωπείας, Βοηθό Υπουργό Εξωτερικών και Ομογενών Αϊμάν Σουσάν, ο οποίος αναφέρθηκε πριν από τη συνάντηση της Τρίτης με δηλώσεις του στο πρακτορείο ειδήσεων της Συρίας, SANA, τονίζοντας ότι η επίσημη και ξεκάθαρη ανακοίνωση της Τουρκίας ότι θα αποσύρει όλες τις δυνάμεις της είναι «η πύλη για την αποκατάσταση της επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών».

Το σχέδιο ήταν αρχικά να συναντηθούν οι υπουργοί Εξωτερικών, όπως ανέφερε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος είπε ότι θα μπορούσε να συναντηθεί με τον Σύριο ομόλογό του Φαϊζάλ Μεκντάντ στις αρχές Φεβρουαρίου.

Μια προηγούμενη συνάντηση μεταξύ των υπουργών Άμυνας και των αρχηγών πληροφοριών της Τουρκίας και της Συρίας τον Δεκέμβριο σηματοδότησε τη συνάντηση υψηλότερου επιπέδου μεταξύ των πλευρών από την έναρξη της εμφύλιας σύγκρουσης στη Συρία το 2011.

Είναι χαρακτηριστικό για τους υπουργούς Εξωτερικών να θέτουν τις βάσεις για μια σύνοδο κορυφής μεταξύ των ηγετών των αντίστοιχων χωρών τους. Αυτό επιδιώκει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, εν μέρει για να δώσει στον Ερντογάν μια ώθηση πριν από τις εκλογές ορόσημο στις 14 Μαΐου. Ορισμένες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η αντιπολίτευση έχει τη δυναμική να τον ανατρέψει στην κάλπη για πρώτη φορά σε δύο δεκαετίες λόγω της  απότομης οικονομικής ύφεσης που τροφοδοτεί αντιρατσιστικά αισθήματα εναντίον περίπου 3,7 εκατομμυρίων Σύριων προσφύγων. Η αντιπολίτευση έχει υποσχεθεί να τους στείλει σπίτι τους.

Από την άλλη, ο Άσαντ έχει λόγους να είναι σίγουρος ότι θα καταφέρει να περάσει τα αιτήματά του στη συγκεκριμένη περίπτωση. Μετά από χρόνια διπλωματικής απομόνωσης, οι αραβικές χώρες επιδιορθώνουν τους δεσμούς τους με τη Δαμασκό. Και η Σαουδική Αραβία, η οποία χρηματοδότησε τους σουνίτες αντάρτες, φαίνεται ότι πρόκειται επίσης να κάνει  άλμα επαφής, καθώς αυξάνονται οι προσδοκίες ότι ο Άσαντ θα προσκληθεί στην επικείμενη Σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου που θα διεξαχθεί τον επόμενο μήνα στο Ριάντ.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι γνωστό ότι διαδραματίζουν βασικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια ενώ μεσολαβούν και μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού. Ένα από τα επιχειρήματα που προβάλλονται είναι ότι η εξομάλυνση των σχέσεων  της Τουρκίας με τον Άσαντ θα συμβάλει στη μείωση της τεράστιας επιρροής του Ιράν στη Συρία.

Πράγματι, η αρχική ρύθμιση που πρότεινε η Μόσχα περιελάμβανε τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΑΕ αλλά όχι τον Ιρανό, γι’ αυτό και η συνάντηση η οποία αρχικά επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στα μέσα Μαρτίου, ακυρώθηκε εκείνη τη στιγμή μετά τις αντιρρήσεις του Ιράν. «Δυσαρεστημένη που παραγκωνίστηκε σε έναν τόσο σημαντικό διπλωματικό φάκελο, η Τεχεράνη άσκησε πίεση στη Δαμασκό να αναβάλει τη συνάντηση. Ταυτόχρονα, το Ιράν επικοινώνησε απευθείας με τη Μόσχα και την Άγκυρα για αυτό το θέμα», δήλωσε ο Hamidreza Azizi, συνεργάτης στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Υποθέσεων Ασφάλειας στο Βερολίνο.

Κατ’ αρχήν, το Ιράν δεν αντιτίθεται στην προσέγγιση μεταξύ της Δαμασκού και της Τουρκίας ή/και με τις αραβικές κυβερνήσεις της Συρίας. Αλλά δεν θέλει αυτό να γίνει εις βάρος της δικής του επιρροής. «Η υποστήριξη του Ιράν για την ομαλοποίηση της Τουρκίας-Συρίας εξαρτάται από τη συμμετοχή του Ιράν στη διαδικασία», είπε ο Azizi

Με τη Ρωσία να εξαρτάται όλο και περισσότερο από τα ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στον πόλεμό της με την Ουκρανία, το Κρεμλίνο άλλαξε ρότα. Τα ΗΑΕ αποσύρθηκαν από τις συνομιλίες και το Ιράν εισήχθη. 

Ένα κοινό μέλημα για το Ιράν και τις αραβικές κυβερνήσεις και τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι να αποτρέψουν την περαιτέρω τουρκική επέκταση στη Συρία. Η Τουρκία απειλεί εδώ και καιρό ότι θα πραγματοποιήσει περαιτέρω στρατιωτικές επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας κατά των κουρδικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία. Η ειρήνη μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, εκτιμούν, θα μείωνε τον κίνδυνο νέας τουρκικής εισβολής.

Παρά την απουσία οποιασδήποτε δήλωσης  που να αποκαλύπτουν την τουρκική θέση απέναντι στις εγγυήσεις που απαιτεί η Δαμασκός, ειδικά όσον αφορά την κατοχή της στα συριακά εδάφη, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών αποκάλυψε σε ανακοίνωσή του ότι οι αναπληρωτές υπουργοί Εξωτερικών της Ρωσίας, του Ιράν, της Συρίας και της Τουρκίας συμφώνησαν, κατά τη διάρκεια της συνάντησης, να συνεχίσουν τις επαφές.  «Οι συμμετέχοντες στη συνάντηση καθόρισαν την προσέγγισή τους με άμεσο και ειλικρινή τρόπο και συμφώνησαν να συνεχίσουν τις επαφές». Το υπουργείο επεσήμανε ότι «τα μέρη της συνάντησης συζήτησαν τρόπους προετοιμασίας για την επόμενη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών αυτών των χωρών.

Με πληροφορίες από Al Monitor, alwatan.sy και SANA- Syria