29/03/2024

Ο “Ξεχασμένος Πόλεμος” της Κορεατικής χερσονήσου

Γράφει ο Σάββας Ασικίδης*

 

Η λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αν και τερμάτισε την αιματοχυσία των προηγούμενων ετών, κατάφερε να αποτελέσει αφετηρία μιας νέας σύγκρουσης. Ο ανταγωνισμός των δύο υπερδυνάμεων της εποχής, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, χώρισε και πάλι την υφήλιο σε στρατόπεδα, με τις εστίες των συγκρούσεων να εντοπίζονται σε κάθε άκρη του πλανήτη. Χαρακτηριστικό αυτών των συγκρούσεων αποτελεί το γεγονός πως δεν υπήρξε κάποια κύρια ένοπλη σύρραξη ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις, παρα μονάχα περιφερειακές συγκρούσεις. Μια από αυτές τις ψυχροπολεμικές συγκρούσεις ήταν και ο “Ξεχασμένος Πόλεμος” της Κορέας, ο οποίος παραλίγο να γίνει και παγκόσμιος.

Ιστορικά, η συγκεκριμένη περιοχή αποτέλεσε “μήλον της Έριδος” για αρκετές παγκόσμιες δυνάμεις. Η Ιαπωνία κατάφερε να εντάξει την κορεατική αυτοκρατορία στην σφαίρα επιρροής της στις αρχές της δεκαετίας του 1910, μετατρέποντας την ουσιαστικά σε αποικία μέχρι και το 1945. Για τριάντα περίπου χρόνια, η ηγεσία της Ιαπωνίας εφάρμοσε μια σκληρή κατακτητική πολιτική εις βάρος του κορεατικού λαού. Όπως αποκαλύπτει ο Αλέξανδρος Τσανγκ, ο οποίος γεννήθηκε στην Κορέα κατά την διάρκεια της Ιαπωνικής κατοχής, μέσα από συνέντευξη του στην “Καθημερινή”, οι κατακτητές δεν δίστασαν να επιβάλλουν την απαγόρευση της κορεατικής γλώσσας, αλλά και την αντικατάσταση των κορεατικών επωνύμων με ιαπωνικά. Παράλληλα, δεν ήταν σπάνιες οι φορές που νεαρές Κορεάτισες εξαναγκάστηκαν, δια της βιας, να εργαστούν σε οίκους ανοχής. Αυτό το καθεστώς φόβου και τρομοκρατίας συνέχισε να στραγγαλίζει την κορεατική κοινωνία μέχρι και τον τερματισμό του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσα από την συνάντηση τους στην Διάσκεψη του Καΐρου το 1943, οι ηγέτες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, της Αγγλίας και της Κίνας αποφάσισαν πως ο πόλεμος ενάντια στην Ιαπωνία θα έπρεπε να συνεχιστεί μέχρι την ολοκληρωτική ήττα και παράδοση της. Ακολούθως, μετά την λήξη του πολέμου και την νίκη των Συμμάχων, η Κίνα θα ανακαταλάμβανε τα εδάφη που απώλεσε από το ιαπωνικό κράτος, ενώ η Κορέα θα περνούσε σε ένα καθεστώς “συμμαχικής συνδιοίκησης”, φτάνοντας σταδιακά στην ανεξαρτητοποίηση της.

Τα σχέδια αυτά επανασυζητήθηκαν τόσο στην Διάσκεψη της Τεχεράνης, όσο και στην αντίστοιχη της Γιάλτας, αυτή την φορά υπό την παρουσία του ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Ιωσήφ Στάλιν συμφώνησε πως μετα την κατάπαυση του πυρός στην ευρωπαϊκή ήπειρο, οι σοβιετικές δυνάμεις θα παρείχαν την στήριξη τους στα συμμαχικά στρατεύματα στο “Μέτωπο του Ειρηνικού”. Έτσι, στις 8 Αυγούστου του 1945, η Μόσχα κήρυξε τον πόλεμο με την Ιαπωνία, με τα στρατεύματα της να εισβάλουν τόσο στην περιοχή της Μαντζουρίας, όσο και στο βόρειο τμήμα της Κορεατικής Χερσονήσου. Η τροπή αυτή δημιούργησε έντονους προβληματισμούς στην Ουάσιγκτον. Έπειτα από μια ολονύκτια συνδιάσκεψη, οι Αμερικανοί συνταγματάρχες Ντιν Ρασκ και Τσαρλς Μπόουνστιλ, χρησιμοποιώντας έναν χάρτη του “National Geographic”, πρότειναν στους Σοβιετικούς την δημιουργία δύο ζωνών επιρροής. Οι ζώνες αυτές θα είχαν ως σύνορο των 38ο παράλληλο, ο οποίος και θα τις χώριζε σε δυο ισομερή κομμάτια. Το μεγάλο πλεονέκτημα για την αμερικανική πλευρά ήταν πως σύμφωνα με αυτόν τον διαχωρισμό, η κορεατική πρωτεύουσα της Σεούλ θα βρισκόταν στην αμερικανική ζώνη. Η Σοβιετική Ένωση αποδέχθηκε την πρόταση, με την συμφωνία αυτή να εντάσσεται στην “Συνθήκη παράδοσης της Ιαπωνίας” λίγες μέρες αργότερα.

Αμέσως μετά τον τερματισμό του πολέμου, τόσο τα αμερικανικά, όσο και τα σοβιετικά στρατεύματα εγκαταστάθηκαν στην κορεατική χερσόνησο. Λίγο πριν από τα τέλη του 1945, οι σκέψεις σχετικά με το μέλλον της Κορέας έμοιαζαν να είναι ξεκάθαρες. Μέσα από την Διάσκεψη της Μόσχας, οι Συμμαχικές Δυνάμεις αποφάσισαν να προχωρήσουν στον σχηματισμό μιας διεθνούς επιτροπής, η οποία θα αναλάμβανε την εποπτεία της ενιαίας Κορέας για τα επόμενα πέντε έτη. Παρόλα αυτά, το ζήτημα της κορεατικής διακυβέρνησης αποδείχθηκε στην πράξη πολύ πιο περίπλοκο, με την ψυχροπολεμική αντιπαλότητα να την εμποδίζει. Το εν λόγω ζήτημα αποτελούσε “πονοκέφαλο” και για τις δύο μεγάλες δυνάμεις της εποχής, διότι καμία δεν ήθελε να χάσει την Κορέα από την σφαίρα επιρροής της. Εν τέλει, η χρυσή τομή βρέθηκε με την διενέργεια γενικών εκλογών και στις δύο ζώνες επιρροής, γεγονός που οδήγησε και στην επίσημη διχοτόμηση της χερσονήσου.

Στο βόρειο κομμάτι της χερσονήσου, το οποίο βρισκόταν στην σφαίρα επιρροής της Μόσχας, την ηγεσία ανέλαβε ο Κιμ Ιλ Σουνγκ. Ο “Μεγάλος Ηγέτης” της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κορέας (όπως τον αποκαλούσαν) κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρέτησε στον σοβιετικό “Κόκκινο Στρατό”, ενώ παράλληλα ήταν υπέρμαχος του κομμουνισμού. Από την άλλη πλευρά, στο νότιο τμήμα της περιοχής, την ηγεσία της Δημοκρατίας της Κορέας ανέλαβε ο Σίγκμαν Ρι. Ο Κορεάτης ηγέτης είχε περάσει ένα σημαντικό μέρος της ζωής του στις ΗΠΑ και ήταν ένθερμος αντικομμουνιστής. Παρόλες τις ιδεολογικές τους διαφορές, και οι δύο ηγέτες επιθυμούσαν την επανένωση της Κορέας. Ωστόσο, αυτή η επιθυμία ερχόταν σε σύγκρουση με τα συμφέροντα των δύο υπερδυνάμεων, οι οποίες εξακολουθούσαν να εμμένουν στην στάση τους και να μην προχωρούν σε υποχωρήσεις για το ζήτημα της επανένωσης και της δημιουργίας μιας ενιαίας κυβέρνησης. Η Μόσχα μερίμνησε για την στρατιωτική ενίσχυση της Βόρειας Κορέας, οπλίζοντας τον βορειοκορεατικό στρατό με αεροπλάνα, άρματα μάχης και οπλισμό. Αντιθέτως, η Ουάσιγκτον δεν προχώρησε σε σημαντική ενίσχυση του νοτιοκορεατικού στρατού, αφήνοντας την ασιατική χώρα “ανασφάλιστη” σε περίπτωση επίθεσης, γεγονός που θα επαληθευοταν σύντομα από την ιστορία.

Κατά τις πρώτες πρωινές ώρες της 25ης Ιουνίου του 1950, τα βορειοκορεατικά στρατεύματα διέσχισαν τον 38ο παράλληλο, εισβάλλοντας στη Νότια Κορέα. Ο στρατός του Κιμ Ιλ Σουνγκ, έχοντας την στήριξη τόσο της Σοβιετικής Ένωσης, όσο και της Κίνας, αιφνιδίασαν τα νοτιοκορεατικά και αμερικανικά στρατεύματα, καταφέρνοντας να πάρουν υπό τον έλεγχο τους σχεδόν όλη την χερσόνησο, με εξαίρεση την περιοχή του Πουσάν, μεσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. Στόχος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κορέας ήταν η επανένωση της χερσονήσου υπό την δική της ηγεσία. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών παρακολουθώντας τα γεγονότα, αντέδρασε άμεσα, ζητώντας από τον βορειοκορεατικό στρατό να επανέλθει στα νόμιμα σύνορα του. Τα στρατεύματα, όμως, δεν υπάκουσαν στο έτοιμα του ΟΗΕ, οδηγώντας τον, έπειτα από προτροπή της αμερικανικής ηγεσίας, στο να ζητήσει την στρατιωτική συνδρομή των κρατών-μελών του. Στην επιχείρηση του ΟΗΕ συμμετείχαν συνολικά 21 κράτη, τα οποία παρείχαν στρατιωτική στήριξη με οποιονδήποτε τρόπο. Ανάμεσα τους ήταν και η Ελλάδα, η οποία μετά την οικονομική και στρατιωτική βοήθεια που της προσφέρθηκε από την Ουάσιγκτον, δεν είχε και πολλά περιθωρια άρνησης. Έτσι, λοιπόν, η αντεπίθεση ξεκίνησε στις 16 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, με το αμερικανικό ναυτικό να αποβιβάζεται στο λιμάνι του Ίντσον, κοντά στον 38ο παράλληλο. Με αυτόν τον τρόπο, ο Αμερικανός στρατηγός και διοικητής των δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών, Ντάγκλας Μακάρθουρ, κατάφερε να αποδιοργανώσει πλήρως τις δυνάμεις της Βόρειας Κορέας και να φτάσει στην διάσπαση του μετώπου.

Μέσα σε ελάχιστες ημέρες, ο αμερικανικός στρατός κατόρθωσε να ανακαταλάβει ολόκληρη την νότια περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Σεούλ. Τα στρατεύματα συνέχισαν να καταδιώκουν τους Βορειοκορεάτες, καταφέρνοντας, μάλιστα, να εισέλθουν στον βόρειο τομέα και να καταλάβουν την Πιονγιανγκ. Ο στρατηγός Μακάρθουρ, θέλοντας να επανενώσει την Κορεατική χερσόνησο προς όφελος της πατρίδας του, συνέχισε την εκστρατεία του μέχρι τον ποταμό Γιαλού, ο οποίος φυσικό σύνορο της χερσονήσου με την υπόλοιπη ήπειρο. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε έντονη ανησυχία τόσο στο Πεκίνο, όσο και στην Μόσχα. Ο κινέζος ηγέτης, Μαο Τσε Τουνγκ, θέλοντας να απωθήσει τους Δυτικούς, αποφάσισε να στηρίξει πιο έντονα τον αγώνα του βορειοκορεατικού στρατού, ενισχύοντας τον με 189.000 στρατιώτες. Ο έμπειρος κινεζικός στρατός κατάφερε να εκδιώξει τα αντίπαλα στρατεύματα, εκτοπίζοντας τα και πάλι πίσω στον 38ο παράλληλο. Μάλιστα, κατάφερε να φτάσει μέχρι την Σεούλ, καταλαμβάνοντας την κατά τις πρώτες ημέρες του 1951. Ωστόσο, δύο μήνες αργότερα, ο αμερικανικός στρατός κατάφερε να την ανακαταλάβει. Εκείνη την περίοδο, ο στρατηγός Μακάρθουρ απαίτησε από την πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ να στρέψουν την πολεμική τους προσοχή προς την Κίνα και να προχωρήσουν ακόμα και σε πυρηνική επίθεση. Το γεγονός αυτό τον οδήγησε σε ρήξη με τον τότε αμερικανό Πρόεδρο, Χάρι Τρούμαν, ο οποίος και τον αντικατέστησε με τον στρατηγό Ρίτζγουεϊ.

Οι συγκρούσεις στα εδάφη της κορεατικής χερσονήσου συνεχίστηκαν για ακόμα δύο έτη, με τα σύνορα να σταθεροποιούνται στον 38ο παράλληλο. Η αλλαγή της αμερικανικής Προεδρίας το 1953, με την εκλογική νίκη του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, αλλά και ο θάνατος του ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, Ιωσήφ Στάλιν, συνέβαλαν στην άμβλυνση των εντάσεων, δημιουργώντας μια ευκαιρία για κατάπαυση του πυρός. Οι εχθροπραξίες ανάμεσα στην Βόρεια και την Νότια Κορέα πρακτικά τερματίστηκαν το καλοκαίρι του 1953. Μέχρι και σήμερα, η χερσόνησος εξακολουθεί να παραμένει διχοτομημένη, με τις σποραδικές διαπραγματεύσεις για επανένωση να ‘πέφτουν στο κενό”. Σίγουρα, η διαρκής επιθετικότητα της βορειοκορεατικής ηγεσίας, με τις οπλικές δοκιμές και τις εχθρικές κινήσεις εις βαρος των γειτόνων της, προκαλεί ανησυχία στην Σεούλ, η οποία στην προσπάθεια της να προστατευθεί, συσφίγγει ολοένα και περισσότερο τις στρατιωτικές της σχέσεις τόσο με την Κίνα, όσο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το κλίμα στην περιοχή εξακολουθεί να παραμένει ηλεκτρισμένο και μια σπίθα φαντάζει αρκετή για την δημιουργία νέων πολεμικών συγκρούσεων.

 

*Φοιτητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Δ.Π.Θ.

 

 

Βιβλιογραφία:

  1. Erin Blakemore. (2020). How Japan took control of Korea. HISTORY. Διαθέσιμο σε: How Japan Took Control of Korea – HISTORY
  2. Yong-Ho Ch’oe. (2020). The Japanese Surrender and the Division of Korea in 1945: Why Japan Delayed its Surrender Leading to the Division of Korea. Διαθέσιμο σε: 386b2e1a-ee83-44a6-a667-8324ea81f256 (kinu.or.kr)
  3. Ηλίας Μαγκλίνης. (2010). Με έσωσε η βαθιά μου πίστη, όταν με καταδίωκαν. Η Καθημερινή. Διαθέσιμο σε: Με έσωσε η βαθιά μου πίστη, όταν με καταδίωκαν | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (kathimerini.gr)
  4. Μηχανή του χρόνου. (2018). Ο Ψυχρός Πόλεμος και η συμμετοχή των Ελλήνων στον πόλεμο της Κορέας. Τι ήταν το “Σιδηρούν Παραπέτασμα” και πως οι Έλληνες βρέθηκαν να πολεμούν τους Κινέζους του Μάο. (Ντοκιμαντερ-Α μέρος). Διαθέσιμο σε: Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΚΟΡΕΑΣ ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΜΕΡΟΣ Α – YouTube
  5. Σάκης Μουμτζής. (2021). Η παρεξηγημένη Γιάλτα. Η Καθημερινή. Διαθέσιμο σε: Η παρεξηγημένη Γιάλτα | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (kathimerini.gr)
  6. Michel Fry. (2013). National Geographic, Korea and the 38th Parallel. National Geographic. Διαθέσιμο σε: National Geographic, Korea, and the 38th Parallel
  7. Μηχανή του χρόνου. Κιλ Ιλ Σουνγκ – Βιογραφία. Διαθέσιμο σε: Κιμ Ιλ Σουνγκ – Βιογραφία – Σαν Σήμερα .gr (sansimera.gr)
  8. Ohn Chang-Il. (2010). The Causes of the Korean War, 1950-1953. Διαθέσιμο σε: ISSN 1091-2932 (columbia.edu)
  9. Μηχανή του χρόνου. Ο Πόλεμος της Κορέας. Διαθέσιμο σε: Ο Πόλεμος της Κορέας – Αφιέρωμα – Σαν Σήμερα .gr (sansimera.gr)
  10. Michael Ray. Korean War Timeline. Britannica. Διαθέσιμο σε: Korean War Timeline | Britannica

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024