Η ζωτικότητα της βρετανικής δημοκρατίας

Το παράδοξο στο οποίο βασίζεται το βρετανικό πολιτικό σύστημα είναι η δύναμή του. Όλη η δόξα και όλη η μεγαλοπρέπεια πηγαίνει στον μονάρχη που στεγάζεται πολυτελώς στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, ενώ η πραγματική εξουσία ανήκει στον Πρωθυπουργό, έναν ταπεινό άνθρωπο με καθημερινά ρούχα που στεγάζεται στην Downing Street 10 και που πρέπει να βγει έξω στο δρόμο για να απευθυνθεί στο δημοσιογράφους. Η μεγαλοπρέπεια επιφυλάσσεται στον βασιλιά γιατί συμβολίζει την αρχαιότητα, την ενότητα και τη μακροζωία του βρετανικού λαού. Η σεμνότητα αρμόζει στον Πρωθυπουργό, ο οποίος ως απλός άνθρωπος δεν είναι αλάθητος αφού παίρνει αποφάσεις κάθε μέρα.

Αυτό το σύστημα έχει το πλεονέκτημα ότι αποτρέπει την ύβρι μεταξύ των Βρετανών πολιτικών. Η περίπτωση της Άγκυρας, όπου ο Ερντογάν έχτισε ένα προεδρικό μέγαρο χιλιάδων δωματίων, δεν θα ήταν ποτέ δυνατή στην Αγγλία. Ούτε η περίπτωση του Παρισιού, όπου οποιοσδήποτε υφυπουργός θεωρεί ότι μπορεί να χρησιμοποιεί την σειρήνα του αυτοκινήτου του και να παραβιάζει τα κόκκινα φανάρια.

Στην πραγματικότητα, η μεγαλοπρέπεια του βασιλικού εορτασμού της 6ης Μαΐου μαρτυρούσε την απίστευτη ζωντάνια της βρετανικής δημοκρατίας. Οι ίσες ευκαιρίες αντικατοπρίζονται στην πραγματικότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ιδίως υπέρ των υπηκόων από τα εδάφη της πρώην αυτοκρατορίας, στην οποία ο ήλιος δεν έδυε ποτέ. Τέσσερα θεμελιώδη αξιώματα του βασιλείου (πρωθυπουργός, δήμαρχος του Λονδίνου, επικεφαλής της κυβέρνησης της Σκωτίας, υπουργός Εσωτερικών) ασκούνται σήμερα από υπηκόους που δεν είναι γηγενείς Βρετανοί, δεν έχουν αγγλικό αίμα, ούτε σκωτζέζικο ούτε ουαλικό, ούτε ιρλανδικό.

Δεν υπάρχει διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους στη Βρετανία όπως υπάρχει στη Γαλλία. Ο βασιλιάς είναι και ο επικεφαλής της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Αλλά για τους πολύ πραγματιστές Βρετανούς, ο σεβασμός της παράδοσης δεν εμποδίζει σε καμία περίπτωση την ευελιξία και την προσαρμογή. Το είδαμε στον καθεδρικό ναό του Γουέστμινστερ, όπου ήταν προσκεκλημένοι εκπρόσωποι όλων των θρησκειών. Ταυτόχρονα, η χώρα δεν ντρέπεται για τη χριστιανική της κληρονομιά και ομολογεί την ανεκτικότητα της σε άλλες θρησκείες, οι οποίες απαντούνταν στις επικράτειες της αυτοκρατορίας της βασίλισσας Βικτώριας.

Σε διαφορετικές στιγμές της στέψης, είδαμε τις προσκεκλημένες προσωπικότητες του Εργατικού Κόμματος και του Συντηρητικού Κόμματος να συνομιλούν ήρεμα μεταξύ τους. Υπάρχει μεγαλύτερη ανοχή για τις ιδέες άλλων ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο από ό,τι εδώ. Σε αντίθεση με την Γαλλική Εθνοσυνέλευση η εξύβριση δεν έχει θέση στη Βουλή των Κοινοτήτων, όπου παρακάθονται όλα τα μέλη της κυβέρνησης και όπου συγκεντρώνεται η πραγματικότητα της βρετανικής πολιτικής εξουσίας. Όταν μιλούν, οι βουλευτές απευθύνονται πάντα στον speaker, ο οποίος διασφαλίζει την ευταξία και την κοσμιότητα της δημοκρατικής συζήτησης. Περισσότερο από ό,τι στη Γαλλία, η αρχή της εναλλαγής είναι βαθιά ριζωμένη στη βρετανική πολιτική κουλτούρα, εξ ου και η ύπαρξη ενός σκιώδους υπουργικού συμβουλίου της αντιπολίτευσης, το οποίο έχει πρόσβαση σε πληροφορίες από τη διοίκηση.

Παραδόξως, η φωνή του λαού ακούγεται περισσότερο στη βρετανική μοναρχία παρά στη γαλλική δημοκρατία. Η Βουλή των Κοινοτήτων εξακολουθεί να δεσμεύεται από σημαντικές αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής (ναι στην παρέμβαση στο Ιράκ το 2003, όχι στη Συρία το 2013). Στη Γαλλία, το 2011, δεν υπήρξε συζήτηση και έγκριση από το κοινοβούλιο για τον πόλεμο κατά της Λιβύης, με τις τόσο καταστροφικές συνέπειες στην υποσαχάρια Αφρική.

Κατά την γνώμη μας το βρετανικό συντηρητικό κόμμα έκανε ένα στρατηγικό λάθος το 2016 διοργανώνοντας ένα νέο δημοψήφισμα για την Ευρώπη. Όμως, μόλις υιοθετήθηκε από τον λαό, το Brexit εφαρμόστηκε. Στη Γαλλία, οι ελίτ αρνήθηκαν να εφαρμόσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 2005 για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα.

Αν οι Βρετανοί διαμαρτύρονται σήμερα για τις συνέπειες του Brexit, ξέρουν τουλάχιστον ποιον να κατηγορήσουν. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα μιας δημοκρατίας που έχει διατηρήσει όλη τη ζωτικότητα της.

*Χρονογράφημα του δημοσιογράφου Renaud Girard στη γαλλική Le Figaro με τίτλο: «La vitalité de la démocratie britannique»