Πώς αντιμετωπίζει η Ρωσία του βετεράνους
Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου, με αφορμή την Ημέρα της Νίκης, τους εορτασμούς, τις παρελάσεις και την ομιλία του Πούτιν στην Κόκκινη Πλατεία, η Ρωσία θυμάται τους βετεράνους της. Φέτος μάλιστα ο Ρώσος πρόεδρος χαρακτήρισε ιερή τη μνήμη αυτών που υπερασπίστηκαν την πατρίδα και κήρυξε ενός λεπτού σιγή. «Είμαστε περήφανοι για όσους συμμετέχουν στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση», δήλωσε χαρακτηριστικά. Πώς όμως τους υποστηρίζει το ρωσικό κράτος;
Κατά τη διάρκεια του πλήρους πολέμου κατά της Ουκρανίας, υπήρχαν σχεδόν 50 χιλιάδες περισσότεροι βετερανοί. Πρόκειται για την πιο σημαντική αύξηση των τελευταίων ετών. Για όσους διακινδύνευσαν τη ζωή τους στον πόλεμο που εξαπέλυσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία για χάρη της προστασίας από τους Ουκρανούς «Ναζί» που εφευρέθηκαν από τις ρωσικές αρχές, το κράτος είναι έτοιμο να πληρώσει σχεδόν τέσσερις χιλιάδες ρούβλια το μήνα, όπως αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ στον ανεξάρτητο ρωσικό ιστότοπο Важные истории που ειδικεύεται στην ερευνητική δημοσιογραφία η δημοσιογράφος Katya Bonch-Osmolovskaya.
Σύμφωνα με το Ταμείο Συντάξεων, από την αρχή της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο αριθμός των βετεράνων μάχης έχει αυξηθεί κατά 49.552 άτομα.
Όσοι στάλθηκαν να πολεμήσουν στην Ουκρανία επετράπη να λάβουν το καθεστώς του βετεράνου σχεδόν αμέσως – ο αντίστοιχος νόμος ψηφίστηκε ένα μήνα μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής. Κατά τη διάρκεια του έτους, νέες κατηγορίες εμπόλεμων προστέθηκαν στο νόμο: όχι μόνο το στρατιωτικό προσωπικό του Υπουργείου Άμυνας, αλλά και εθελοντές, μισθοφόροι ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών, καθώς και μέλη ένοπλων σχηματισμών στις προσαρτημένες περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ από το 2014 μπορεί να θεωρούνται βετεράνοι.
Ο βαθμός του βετεράνου δεν μπορεί να αποκτηθεί αυτόματα. Για να γίνει αυτό, πρέπει όποιος έχει πολεμήσει να υποβάλλει αίτηση και έγγραφα σχετικά με τη συμμετοχή σε εχθροπραξίες σε μια ειδική επιτροπή, η οποία μπορεί να εξετάσει την αίτηση εντός ενός μήνα. Στην πράξη, η απόκτηση πιστοποιητικού είναι δύσκολη και οι βετεράνοι που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στον πόλεμο στην Ουκρανία απειλήθηκαν με στέρηση του καθεστώτος τους, δήλωσε ο ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα Serhiy Krivenko. Σε εξειδικευμένες ομάδες στο VKontakte, όσοι πολέμησαν στην Ουκρανία και οι συγγενείς τους παραπονιούνται για δυσκολίες που αντιμετωπίζουν με τη γραφειοκρατία, η οποία τους στερεί τη δυνατότητα να λάβουν άμεσα την αναγνώρισή τους ως βετεράνοι.
Όσοι κατάφεραν να αποκτήσουν την ιδιότητα του βετεράνου δικαιούνται μηνιαίο επίδομα 3.896 ρούβλια το οποίο αντίστοιχει περίπου σε 45 ευρώ ή 50 δολάρια. Τόσο είναι έτοιμη να πληρώσει η Ρωσία τους ανθρώπους που ρίσκαραν τη ζωή τους με τα στοιχεία που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023, χωρίς να υπάρχει ενημέρωση για κάποια αύξηση έκτοτε. Βέβαια εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στους βετεράνους παρέχονται και άλλα οφέλη – για παράδειγμα, αποζημίωση για έξοδα μετακίνησης και κοινής ωφελείας, αυξημένες συντάξεις, επιδοτήσεις στέγασης και εγκατάσταση τεχνητών μελών.
Στην πράξη, είναι δύσκολο να επιτευχθούν όλα αυτά τα οφέλη ταυτόχρονα: είναι διάσπαρτα βάσει διαφορετικών νόμων και μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή. Επιπλέον, οι βετεράνοι διαφόρων πολέμων βρίσκονται σε άνισες μεταξύ τους συνθήκες, αν και οι μηνιαίες πληρωμές για όλους είναι δεκάρες, και χρειάζεται πολύς χρόνος για να περιμένουν τα υποσχεμένα οφέλη. Το επίδομα για τους βετεράνους του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου ( περιγράφεται το σύνολο των πολεμικών γεγονότων που έλαβαν χώρα ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και τις ευρωπαϊκές δυνάμεις του Άξονα κατά τα έτη 1941 έως 1945, στο πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) είναι σχεδόν μιάμιση φορά υψηλότερο και η στέγαση τους δίνεται κατά προτεραιότητα. Ωστόσο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ που δημοσιεύουν οι Важные истории υπολογίζεται ότι οι βετεράνοι του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου περιμένουν κατά μέσο όρο 1,3 χρόνια για ένα διαμέρισμα. Ταυτόχρονα, δεδομένης της ηλικίας τους, ελάχιστοι επιβιώνουν και οι βετεράνοι άλλων πολέμων μπορεί να περιμένουν για ένα διαμέρισμα περισσότερα από 50 χρόνια. Οι συμμετέχοντες στον πόλεμο στο Αφγανιστάν και σε άλλες συγκρούσεις έχουν επανειλημμένα διαμαρτυρηθεί για αυτό και έχουν αναπτύξει ακόμη και ένα νομοσχέδιο που εξισώνει τους βετεράνους στα δικαιώματα, αλλά οι αρχές δεν έχουν ακόμη υποστηρίξει αυτήν την πρωτοβουλία.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που παρουσιάζονται από τη ρωσική σελίδα, κατά μέσο όρο, πριν από την έναρξη του πολέμου πλήρους κλίμακας στην Ουκρανία, η Ρωσία ξόδευε περίπου 56.000 ρούβλια ανά βετεράνο ετησίως ( λαμβάνεται υπόψη το κόστος όλων των παροχών για τους βετεράνους σε ομοσπονδιακό και περιφερειακό επίπεδο). Το 2020, το ποσό αυτό αυξήθηκε απότομα λόγω των αυξημένων πληρωμών για την 75η επέτειο της Ημέρας της Νίκης. Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί πόσο κόστισε στις αρχές η υποστήριξη των βετεράνων κατά τη διάρκεια του έτους του πολέμου: η Rosstat δεν έχει δημοσιεύσει στοιχεία για αυτές τις δαπάνες σε περιφερειακό επίπεδο.
Μετά το ξέσπασμα των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, οι ρωσικές αρχές άρχισαν να συζητούν συχνότερα τις κοινωνικές εγγυήσεις για τους βετεράνους. Ένα χρόνο αργότερα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δημιούργησε ένα ειδικό ταμείο, του οποίου επικεφαλής ήταν η Άννα Τσιβίλεβα, σύζυγος του κυβερνήτη της περιοχής Κεμέροβο, και, όπως ανακάλυψε η σελίδα Proekt, συγγενής του Πούτιν. Μέχρι στιγμής, το ταμείο προσλαμβάνει ενεργά υπαλλήλους και η Τσιβίλεβα υπόσχεται ότι τα υποκαταστήματα στις περιφέρειες θα ανοίξουν από την 1η Ιουνίου. Σύμφωνα με αυτήν, το ταμείο λαμβάνει ήδη ένα τεράστιο αριθμό μηνυμάτων από τους βετεράνους και τις οικογένειές τους και εργάζεται με τις αιτήσεις τους.
Με φόντο τον πόλεμο, δραστηριοποιήθηκαν και άλλοι δημόσιοι οργανισμοί. Σύμφωνα με τα στοιχεία του μητρώου ΜΚΟ, το 2022-2023 ο αριθμός των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων που προστατεύουν τα δικαιώματα των βετεράνων και την πατριωτική εκπαίδευση αυξήθηκε στη Ρωσία. Μόνο τον Μάρτιο του 2023, καταγράφηκαν περισσότεροι από 60 τέτοιοι οργανισμοί.
Πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, τέτοιες οργανώσεις σπάνια συμμετείχαν αληθινά στη βοήθεια βετεράνων. Συνήθως πραγματοποιούσαν πατριωτικές εκδηλώσεις σε σχολεία και νηπιαγωγεία και έκαναν παράπονα στον Βλαντιμίρ Πούτιν για ανεπαρκώς πατριωτικές ταινίες για τα κατορθώματα του ρωσικού στρατού. Μετά την έναρξη του πολέμου, λίγα έχουν αλλάξει: το κίνημα Βετεράνων της Ρωσίας προτείνει τη κατάσχεση της περιουσίας της Σοφίας Ροτάρου (Ουκρανής τραγουδίστριας και ηθοποιού) και η Ρωσική Ένωση Βετεράνων συνεχίζει να απορροφά επιχορηγήσεις από τις αρχές και ασχολείται με την εκπαίδευση πατριωτών στις προσαρτημένες περιοχές της Ουκρανίας .
