Οι στρατηγικές του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς
George Friedman
Geopolitical Futures
Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τη στρατηγική μιας χώρας σε πόλεμο. Ωστόσο, όταν αναλυθεί από την έναρξη του πολέμου μέχρι το τέλος του, η στρατηγική γίνεται σαφής. Πρέπει να κατανοήσουμε τις επιταγές που οδηγούν κάθε πλευρά, τις δυνάμεις που είναι διαθέσιμες σε κάθε πλευρά και το τίμημα που μπορεί να πληρώσει η καθεμία για τη νίκη. Βρισκόμαστε τώρα στη στιγμή που ο πόλεμος μπορεί να γίνει αρκετά κατανοητός για να εξηγήσει γιατί ορισμένα πράγματα έχουν εξελιχθεί όπως έχουν.
Το Ισραήλ έχει διατηρήσει μια κυρίαρχη στρατιωτική θέση από τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967, ακόμα κι αν ήταν σε μεγάλο βαθμό αμυντικός. Ο ιστορικός εχθρός του, τα μουσουλμανικά έθνη της Μέσης Ανατολής – εδώ χρησιμοποιούμε μουσουλμανικά παρά αραβικά επειδή ο κατάλογος περιλαμβάνει το Ιράν, το οποίο είναι κατά κύριο λόγο Σιίτες Πέρσες – χωρίστηκαν σε πολλές φατρίες που αναγκάστηκαν να προχωρήσουν στην επίθεση εάν επρόκειτο να εμπλακούν σε πόλεμο, δίνοντας στο Ισραήλ το πλεονέκτημα της άμυνας και βάζοντας το βάρος της μύησης στους εχθρούς του. Αυτό σήμαινε ότι οι πληροφορίες ήταν ο πυρήνας της θέσης του Ισραήλ. Μια αποτυχία πληροφοριών θα μετατόπισε το πλεονέκτημα στην επίθεση του εχθρού.
Η Χαμάς, ο πρωταρχικός εχθρός του Ισραήλ στον τρέχοντα πόλεμο, είχε δύο παράλληλες προκλήσεις. Η μία ήταν ότι οι αραβικές φατρίες ήταν διχασμένες και ανταγωνίζονταν η μία την άλλη. Η δεύτερη ήταν αυτό που έβλεπε ως το απρόβλεπτο του Ισραήλ και την ικανότητά του να χτυπήσει. Η Χαμάς έπρεπε να κυριαρχήσει στις αραβικές φατρίες για να προστατευθεί και έπρεπε να αποδυναμώσει το Ισραήλ για να προστατεύσει και να προωθήσει τη θέση της.
Το κλειδί για τη Χαμάς, λοιπόν, ήταν το Ισραήλ. Εάν νικούσε ή αποδυνάμωνε το Ισραήλ, θα ανέβαζε τη θέση της στον αραβικό κόσμο, επιλύοντας και τις δύο στρατηγικές της προκλήσεις. Θα ήταν η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή της.
Η Χαμάς κατάλαβε ότι για το Ισραήλ, οι πληροφορίες είναι θεμελιώδεις. Το Ισραήλ είχε περάσει από μια προηγούμενη αποτυχία πληροφοριών που το είχε τραυματίσει βαθιά. Τον Οκτώβριο του 1973, οι αιγυπτιακές δυνάμεις διέσχισαν τη Διώρυγα του Σουέζ και, προχωρώντας βαθιά στη χερσόνησο του Σινά, μπόρεσαν να απειλήσουν το νότιο Ισραήλ. Η Συρία είχε μετακινηθεί στα Υψίπεδα του Γκολάν για να απειλήσει το βόρειο Ισραήλ. Και οι δύο υποστηρίχθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση. Η ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών είχε αποτύχει τελείως να προβλέψει την επίθεση και για αρκετές ημέρες δεν φαινόταν να διακυβεύεται τίποτα λιγότερο από την επιβίωση του Ισραήλ. Όταν έγινε σαφές ότι το Ισραήλ δεν κινδύνευε πλέον, η Μόσχα ακύρωσε την υποστήριξή της. Από τότε, η στρατηγική του Ισραήλ ήταν να ανιχνεύει επιθέσεις και να νικάει γρήγορα τους εχθρούς του προτού χάσει τους διεθνείς ευεργέτες του. Το Ισραήλ μετέτρεψε το σύστημα πληροφοριών του σε αυτό που πίστευε ότι ήταν σε θέση να ανιχνεύσει πιθανούς κινδύνους. Και όμως η Χαμάς κατάφερε να εξαπολύσει μια αιφνιδιαστική επίθεση τουλάχιστον εν μέρει με την πεποίθηση ότι το Ισραήλ δεν περίμενε κάτι τέτοιο και ότι η κυβέρνηση αποσπάστηκε από εσωτερικές πολιτικές διαμάχες.
Η στρατηγική της Χαμάς απαιτούσε πλήρη έκπληξη. Με τη σειρά του, αυτό απαιτούσε από την ομάδα να τυφλώσει την ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών για τη δύναμη που κατασκευαζόταν στη Γάζα και ήταν προετοιμασμένη για μάχη. Η Χαμάς πέτυχε την απόλυτη έκπληξη, προσθέτοντας στην επιτυχία της τη σύλληψη σχεδόν 250 Ισραηλινών που θα κρατούνταν ως όμηροι και, σε κάποιο βαθμό, θα ανάγκαζε το Ισραήλ να προχωρήσει με προσοχή σε οποιαδήποτε αντεπίθεση. Η Χαμάς υπολόγισε λάθος ποια θα ήταν η απάντηση και το Ισραήλ επέλεξε τη στρατηγική του ολοκληρωτικού πολέμου, που αναπόφευκτα είχε ως αποτέλεσμα θανάτους από όλες τις πλευρές. Η Χαμάς παρουσίασε στο Ισραήλ ένα τετελεσμένο γεγονός. Ανάγκασε το Ισραήλ να πολεμήσει με τους όρους και στο έδαφος της Χαμάς, και με τη μακρινή δυνατότητα ότι οι Ισραηλινοί ήταν τόσο πολύ εκτός ισορροπίας που το ίδιο το Ισραήλ μπορεί να κινδυνεύσει. Οι αναξιόπιστες πληροφορίες και η υποτίμηση των ικανοτήτων της Χαμάς άφησαν το Ισραήλ με λίγες επιλογές.
Επιτακτική ανάγκη του Ισραήλ είναι η καταστροφή της Χαμάς και η αποτροπή της επέμβασης από άλλες αραβικές δυνάμεις. Οι λανθασμένες εκτιμήσεις της Χαμάς έχουν δώσει στους Ισραηλινούς ένα χέρι βοήθειας. Η προσδοκία ότι η Χεζμπολάχ και άλλοι μπορεί να είναι πρόθυμοι να πολεμήσουν υπό τις διαταγές της Χαμάς απέτυχε να υλοποιηθεί. Από τις 7 Οκτωβρίου, η Χαμάς έχει υιοθετήσει μια αμυντική στάση, χρησιμοποιώντας ομήρους για προστασία και αναπτύσσοντας δυνάμεις στο βορρά. Η ανάπτυξη εκεί, καθώς και στο νότο, έδωσε στο Ισραήλ την επιλογή διαπραγμάτευσης – την οποία και τα δύο μέρη ουσιαστικά απέρριψαν. Το Ισραήλ έπρεπε να εγγυηθεί ότι μια άλλη αιφνιδιαστική επίθεση από τη Χαμάς ήταν αδύνατη. Δεν μπορούσε να βασιστεί σε πληροφορίες, παρόλο που έπρεπε να απελευθερώσει τους υπόλοιπους ομήρους. Η μόνη στρατηγική λύση ήταν μια επίθεση στη Χαμάς, που είχε σχεδιαστεί για να εγγυηθεί ότι η ομάδα δεν θα μπορούσε να επαναλάβει την επιτυχία της.
Το Ισραήλ είχε την επιλογή να χρησιμοποιήσει βαρύ πυροβολικό και αεροπορική δύναμη ή να βάλει μπότες στο έδαφος, υποστηριζόμενες από βαριά τεθωρακισμένα και αεροπορική δύναμη. Το τελευταίο θα είχε ως αποτέλεσμα βαρύτερες απώλειες για το Ισραήλ και πιθανή ήττα στην περιοχή. Το να μην κάνει τίποτα σήμαινε να παραδεχτεί την αδυναμία και να εγκαταλείψει τους ομήρους στη Γάζα. Το Ισραήλ επέλεξε να αναπτύξει χερσαίες δυνάμεις στο βορρά σε μια προσπάθεια να σπάσει τη Χαμάς.
Μέχρι στιγμής, καμία πλευρά δεν έχει επιτύχει τις επιταγές της. Η Χαμάς δεν οδηγεί μια αραβική δύναμη στη νίκη, και το Ισραήλ βρίσκεται σε αυτή τη θέση λόγω μιας μεγάλης αποτυχίας των πληροφοριών. Ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει και οι μάχες μπορεί να συνεχιστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά οι ελπίδες της Χαμάς ότι μια εκπληκτική επίθεση θα την ανέβαζε στην αραβική ηγεσία απέτυχαν. Το ίδιο έκανε και η ισραηλινή στρατηγική της αποτροπής ή της αναχαίτισης και της πρόληψης τυχόν αιφνιδιαστικών επιθέσεων. Θα υπάρξουν τεράστιες αλλαγές στη σκέψη και στις δύο πλευρές.
