Πώς θα απαντήσει η Τουρκία στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στην υπόθεση της «Γαλάζιας Πατρίδας»;

Γράφει ο  Δημήτριος Τσαϊλάς*

Ένα ερώτημα που προκύπτει από τις διμερείς επαφές είναι τι θα κάνει η Τουρκία εάν δεχτούμε να μεταφέρουμε το θέμα της διαφοράς μας στο Διεθνές Δικαστήριο και αποφανθεί υπέρ της Ελλάδας στη διαμάχη των δύο εθνών για τη θαλάσσια διαφορά; Παίρνετε δύο εικασίες και η πρώτη δεν μετράει. Εδώ είναι η δικιά μου. Η Άγκυρα δεν θα συμμορφωθεί με μια αρνητική απόφαση. Γιατί θα δεχόταν ένα διάταγμα από ένα σώμα που δημιουργήθηκε από μια συνθήκη όταν αψηφά τη ρητή γλώσσα αυτής της συνθήκης; Και γιατί να υπακούσει με μεγάλο πολιτικό κόστος και κίνδυνο από το τουρκικό κατεστημένο ή όπως αναφέρεται από το τουρκικό βαθύ κράτος; Τα μόνα πραγματικά ερωτήματα είναι πώς η Άγκυρα θα επιχειρήσει να παρακάμψει ή να ακυρώσει μια τέτοια απόφαση και ποια ζημιά μπορεί να προκύψει από την αψήφισή του.

Υποθέτω, φυσικά, ότι οι νομικές διαδικασίες ακολουθούν τον δρόμο της Ελλάδας και της Κύπρου. Όπως πρέπει. Αυτή είναι τόσο κοντά σε μια ανοιχτή και κλειστή υπόθεση όσο και στο διεθνές δίκαιο. Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα ζητά από τους νομικούς να ακυρώσουν τη «Γαλάζια Πατρίδα» που έχει εγγράψει η Άγκυρα γύρω από την περιφέρεια της Θάλασσας του Αιγαίου και της Μεσογείου, οριοθετώντας τον ισχυρισμό της για σχεδόν όλο αυτό το υδάτινο σώμα. Οι απαιτήσεις αυτές συνοδεύονται από την απειλή πολέμου, εφόσον εξασκήσουμε το νόμιμο δικαίωμα μας για επέκταση της χωρικής θάλασσας στα 12νμ και από μια παράνομη συμφωνία για την ΑΟΖ με τη Λιβύη.

Τόσα πολλά για τη σύντομη νομική σύνοψη. Τι γίνεται με την πολιτική της UNCLOS; Η ηγεσία της Τουρκίας έχει ομολογήσει τη δέσμευσή της στις διεκδικήσεις της για τη «Γαλάζια Πατρίδα» ξανά και ξανά, χρησιμοποιώντας γλώσσα που δεν επιβάλλει συμβιβασμούς. Το ότι η Τουρκία θεωρεί ότι δικαιούται αδιαμφισβήτητη κυριαρχία στα ύδατα και τα χαρακτηριστικά της γης εντός της «Γαλάζιας Πατρίδας» το απαιτεί επιδεικνύοντας σκληρή ισχύ. Κυριαρχία σημαίνει φυσικός έλεγχος αν σημαίνει κάτι. Για εμάς σημαίνει η παράδοση αυτών των αξιώσεων με το να σου κόψουν τα χέρια και τα πόδια. Η ενσωμάτωση αυτών των θαλάσσιων οδών στη μητροπολιτική Τουρκία κάνει τη χώρα να μοιάζει με δέος στον χάρτη, και τον Ελληνισμό ως περιφέρεια της.

Καταλαβαίνετε την ιδέα. Η ηγεσία της Τουρκίας έχει εκδώσει μια ακλόνητη δημόσια δέσμευση να επιβάλει τις θαλάσσιες αξιώσεις της. Και γνωρίζει ότι ο λαός θα τους θεωρήσει υπεύθυνους για την τήρηση αυτής της εγγύησης. Πρέπει να παραδώσει ή να αντιμετωπίσει τις συνέπειες. Εν ολίγοις, η Άγκυρα έχει αφήσει ελάχιστα περιθώρια για πολιτικούς ελιγμούς. Μπορείτε να φανταστείτε τον Ερντογάν να εμφανίζεται στην τηλεόραση για να ανακοινώσει: «Τούρκοι συμπατριώτες μου, το διεθνές δικαστήριο κατέρριψε την Γαλάζια Πατρίδα της Τουρκίας στη Θάλασσα του Αιγαίου και της Μεσογείου. Σε συμμόρφωση με την απόφαση του δικαστηρίου, η Τουρκία παραιτείται επομένως από την αδιαμφισβήτητη κυριαρχία των θαλασσών που ανήκαν στην Τουρκία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Α, και να συμπληρώσω ότι ο γάιδαρος πετάει……». Το πιστεύετε; Ούτε εγώ.

Εν ολίγοις, θα ήμουν έκπληκτος αν η Τουρκία τροποποιούσε ή ανακαλούσε τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας». Αξίζει να κοιτάξουμε προς τα πίσω για να ρωτήσουμε πώς μπορεί να απαντήσει η Τουρκία στο δικαστήριο και ποιες επιπτώσεις μπορεί να ακολουθήσουν. Πρώτον, θα μπορούσε απλώς να αγνοήσει την απόφαση. Το Διεθνές Δικαστήριο δεν έχει καμία εκτελεστική ισχύ να επιβάλει οποιοδήποτε απόφαση. Ελάχιστα θα άλλαζαν σε πρακτικούς όρους, εκτός από το ότι η Άγκυρα θα είχε επιβεβαιώσει ότι πιστεύει ότι μπορεί να αγνοεί τις διεθνείς αποφάσεις.

Δεύτερον, θα μπορούσε να απαντήσει με χρήση βίας, επαναλαμβάνοντας ότι η Ελλάδα καταπατά τις συμφωνίες για αποστρατικοποίηση των νήσων. Η συνηθισμένη γραμμή των συμμάχων στη διατήρηση ίσων αποστάσεων για την παραμονή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ θα δημιουργούσαν πιθανώς νέες γκρίζες ζώνες.

Και τρίτον, η Άγκυρα θα μπορούσε να κάνει μια μεγαλειώδη χειρονομία και να αποσυρθεί εντελώς από κάποιες απαιτήσεις της στο πλαίσιο ενός ετεροβαρούς συμβιβασμού με τον Ελληνισμό. Καταλαβαίνουμε ότι αντιμετωπίζουμε μια μεγάλη ναυτική δύναμη εκτός του Διεθνούς Δικαίου που προσπαθούμε να την ανατρέψουμε σε σημαντικές ζώνες στον χάρτη και θα μπορούσε να οδηγήσει σε δύσκολες στιγμές. Είναι αμφίβολο η Τουρκία, η οποία επωφελείται όσο κανείς από την άρνηση τήρησης των κανόνων που διέπουν τη θαλάσσια τάξη, θα έκανε οτιδήποτε προς συμβιβασμό. Προσωπικά, ελπίζω ότι οι νόμιμοι αετοί, οι διπλωμάτες και οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι θα το σκεφτούν εκ των προτέρων.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.