Ο πόλεμος στη Γάζα και η ανάγκη για λύση δύο κρατών

Περισσότεροι από επτά μήνες  συγκρούσεων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έχουν αναδείξει το χάσμα μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων ηγετών, δοκιμάζοντας την αξιοπιστία μιας επί μακρόν επιδιωκόμενης λύσης δύο κρατών στη σύγκρουση.

Οι μεσίτες της ειρήνης έχουν περάσει δεκαετίες προωθώντας την ιδέα δύο χωριστών κυρίαρχων κρατών να ζουν δίπλα-δίπλα ειρηνικά, αλλά ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς από τις 7 Οκτωβρίου έφερε μια ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος.

Η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Ισπανία ανακοίνωσαν την Τετάρτη ότι θα αναγνωρίσουν το κράτος της Παλαιστίνης, προσχωρώντας σε άλλες επτά ευρωπαϊκές χώρες που το έχουν ήδη κάνει.

– Από πού προέκυψε η ιδέα; –

Η έννοια των δύο κρατών γεννήθηκε τη δεκαετία του 1930 υποστηριζόμενη από Εβραίους μετανάστες που εγκαταστάθηκαν στην Παλαιστίνη, η οποία κυβερνιόταν τότε από τη Βρετανία υπό την εντολή της Κοινωνίας των Εθνών.

Το 1947, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε μια πρόταση για τη διχοτόμηση της Παλαιστίνης μεταξύ χωριστών εβραϊκών και αραβικών κρατών, ανοίγοντας το δρόμο για την ίδρυση του Ισραήλ το επόμενο έτος.

– Υπήρχε αντιπολίτευση; –

Μερικοί Παλαιστίνιοι ηγέτες αντιτάχθηκαν σε ένα εβραϊκό κράτος σε αυτό που θεωρούσαν αραβική γη και το θέμα βοήθησε να πυροδοτήσει μια ευρύτερη εξέγερση το 1936 κατά της βρετανικής κυριαρχίας στην Παλαιστίνη.

Το σχέδιο διχοτόμησης του ΟΗΕ και η ανακήρυξη του Κράτους του Ισραήλ αποτέλεσαν το έναυσμα για τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1948-49.

Το Ισραήλ εμφανίστηκε ισχυρότερο, καταλαμβάνοντας περισσότερα εδάφη, ενώ οι Παλαιστίνιοι υπέστησαν μαζικούς εκτοπισμούς.

Το 1964 ιδρύθηκε η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) με στόχο την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους.

Ένας αραβο-ισραηλινός πόλεμος το 1967 οδήγησε το Ισραήλ να καταλάβει τα παλαιστινιακά εδάφη της Δυτικής Όχθης, συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Ιερουσαλήμ, και τη Λωρίδα της Γάζας.

Το Ισραήλ αργότερα προσάρτησε την ανατολική Ιερουσαλήμ και οι διαδοχικές ισραηλινές κυβερνήσεις ενθάρρυναν τον εβραϊκό εποικισμό στα παλαιστινιακά εδάφη.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα παλαιστινιακά εδάφη παραμένουν κατεχόμενα και οι ισραηλινοί οικισμοί στην ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη είναι παράνομοι.

– Ήταν ποτέ κοντά στο να συμβεί; –

Η ελπίδα για ειρήνη είχε αυξηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με τις Συμφωνίες του Όσλο, που επήλθαν μετά από μυστικές ισραηλινοπαλαιστινιακές συνομιλίες στη νορβηγική πρωτεύουσα.

Καθιέρωσαν έναν περιορισμένο βαθμό παλαιστινιακής αυτοδιοίκησης και προορίζονταν ως ένα προσωρινό μέτρο που θα οδηγούσε σε παλαιστινιακό κράτος, αλλά οι συνομιλίες σταμάτησαν.

– Τι λένε οι ηγέτες; –

Η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία προήλθε από την PLO και αναγνωρίζει το Ισραήλ, υποστηρίζει επίσημα δύο κράτη.

Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς κάλεσε τον Σεπτέμβριο  μια διεθνή διάσκεψη για το θέμα, λέγοντας ότι “ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία για να σωθεί η λύση των δύο κρατών”.

Το 2017, η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς για πρώτη φορά αποδέχθηκε ένα παλαιστινιακό κράτος εντός των συνόρων πριν το 1967, αλλά απέφυγε να αναγνωρίσει το Ισραήλ.

Ο Νετανιάχου αντιτάχθηκε σε μεγάλο βαθμό στο παλαιστινιακό κράτος σε όλη την πολιτική του καριέρα.

– Τι πιστεύει ο κόσμος; –

Η λύση των δύο κρατών έχει υποστεί δραματική πτώση στη δημοτικότητα και στις δύο πλευρές, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις.

Μια έρευνα του Pew στους Εβραίους Ισραηλινούς πριν από τον τρέχοντα πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς διαπίστωσε ότι η υποστήριξη είχε μειωθεί από 46 τοις εκατό το 2013 σε 32 τοις εκατό πέρυσι.

Μια έρευνα της Gallup, που διεξήχθη επίσης πριν από τον πόλεμο, διαπίστωσε ότι η υποστήριξη των Παλαιστινίων στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη είχε πέσει από 59 τοις εκατό το 2012 σε 24 τοις εκατό πέρυσι.

– Τι άλλαξε κατά τη διάρκεια του πολέμου της Γάζας; –

Στην παγκόσμια σκηνή, ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς έχει δημιουργήσει νέα δυναμική με τους ηγέτες να ζητούν για άλλη μια φορά δημοσίως μια λύση στη σύγκρουση.

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία αυτόν τον μήνα  να παραχωρήσει στους Παλαιστίνιους πρόσθετα δικαιώματα στον παγκόσμιο οργανισμό.

Ενώ ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει επανειλημμένα εκφράσει την υποστήριξή του για μια λύση δύο κρατών, η Ουάσιγκτον είπε ότι θα αντιταχθεί σε οποιαδήποτε αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους εκτός μιας διμερούς συμφωνίας μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραήλ.

Ο 22μελής Αραβικός Σύνδεσμος επανέλαβε εκκλήσεις για παλαιστινιακό κράτος σε μια σύνοδο κορυφής αυτόν τον μήνα, προτρέποντας τη σύγκληση διεθνούς ειρηνευτικής διάσκεψης “για να επιλυθεί το παλαιστινιακό ζήτημα στη βάση της λύσης των δύο κρατών”.

Η G7 και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν ζητήσει τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος.

Ωστόσο, ο Νετανιάχου είπε σε αμερικανικά μέσα ενημέρωσης αυτόν τον μήνα ότι μια λύση δύο κρατών ήταν «η μεγαλύτερη ανταμοιβή για τους τρομοκράτες που μπορείτε να φανταστείτε».

Και ο πρώην αρχηγός της Χαμάς, Khaled Meshaal, τον Ιανουάριο απέρριψε μια λύση δύο κρατών ως «παλιό εμπόρευμα» που προωθείται από τη Δύση.

Με τις θέσεις να σκληραίνουν και στις δύο πλευρές, αναλυτές και ειδικοί  είναι λιγότερο αισιόδοξοι για το μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.

Al Monitor, AFP