Εκτιμάται ότι το ειρηνευτικό σχέδιο της Γάζας μάλλον δεν θα πετύχει

Δημήτριος Τσαϊλάς*

Η ισραηλινή πρόταση για «Γενικές Αρχές μιας συμφωνίας μεταξύ της ισραηλινής και της παλαιστινιακής πλευράς στη Γάζα για την ανταλλαγή ομήρων και αιχμαλώτων και την αποκατάσταση μιας βιώσιμης ηρεμίας» στη Γάζα φαίνεται να έχει σταματήσει, παρά τις συντονισμένες προσπάθειες των ΗΠΑ. Ποιες είναι οι προοπτικές της;

Η πρώτη ανησυχία για την ασφάλεια είναι αυτή των εμπόλεμων πλευρών. Εκτιμάται ότι δεν θα συμφωνήσουν στον τερματισμό των μαχών εφόσον πιστεύουν ότι η δική τους ασφάλεια θα διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην παρούσα κατάσταση, καθώς το Ισραήλ έχει ορκιστεί να εξαλείψει τη Χαμάς και ο στρατηγικός στόχος της Χαμάς είναι η εξάλειψη του Ισραήλ. Εάν το Ισραήλ είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια στη Γάζα μετά την κατάπαυση του πυρός, η Χαμάς έχει βάσιμους λόγους να φοβάται ότι η Ισραηλινή Στρατιωτική Δύναμη θα συνεχίσει να την στοχοποιεί, ειδικά τους ηγέτες της.

Η δεύτερη ανησυχία για την ασφάλεια επικεντρώνεται στους αμάχους. Η διεθνής κοινότητα δεν πρέπει να ενδιαφέρεται για μια κατάπαυση του πυρός που δεν θα βελτιώσει τις συνθήκες για τους πολίτες της Γάζας που δεν είναι μέλη της Χαμάς. Χρειάζεται όχι μόνο να στεγάζονται και να τρέφονται αλλά και να προστατεύονται από τις συμμορίες και το χάος. Αυτό απαιτεί κάποιου είδους αστυνομική δύναμη και υποτυπώδες σύστημα δικαιοσύνης. Χωρίς αυτά, οι άμαχοι δεν προστατεύονται από παραβατικές δραστηριότητες ενόπλων όταν τους κλέβουν την τροφή, το νερό, το καταφύγιό τους και την περιουσία τους.

Η τρίτη ανησυχία για την ασφάλεια είναι η περιοχή. Εάν ο πόλεμος τελειώσει στη Γάζα μόνο για να ξεκινήσει μεταξύ της Λιβανέζικης Χεζμπολάχ και του Ισραήλ, η Μέση Ανατολή θα έχει ελάχιστα κέρδη. Ο ευρύτερος πόλεμος που με ανησυχία εκτιμιότανε εδώ και καιρό θα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Οι σύμμαχοι και οι πληρεξούσιοι του Ιράν στο Λίβανο, την Υεμένη και τη Συρία θα επιτίθενται στο Ισραήλ. Η συνολική επίθεση του Ιράν με πυραύλους και Drones  κατά του Ισραήλ τον Απρίλιο υποδηλώνει τι μπορεί να συνεπάγεται ένας ευρύτερος πόλεμος.

Το ειρηνευτικό σχέδιο δεν προβλέπει διατάξεις για τις δύο πρώτες αναφερόμενες παραπάνω κατηγορίες ασφάλειας. Δεν αναφέρονται αναλυτικά τα χρονοδιαγράμματα για τις ανταλλαγές ομήρων/αιχμαλώτων, την απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων, την ανθρωπιστική βοήθεια, την επιστροφή των κατοίκων της Γάζας στο βορρά και άλλες απαιτήσεις. Επίσης αναφέρεται μόνο αόριστα στην Αίγυπτο, το Κατάρ και τις ΗΠΑ ως «εγγυητές» της συμφωνίας. Αυτό σημαίνει ελάχιστα αν δεν περιλαμβάνει παροχή ασφάλειας ή τουλάχιστον ηγετικό ρόλο σε αυτό.

Η τρίτη απαίτηση ασφάλειας είναι η περιφερειακή. Αυτό δεν χρειάζεται να είναι στο σχέδιο, αλλά πρέπει να σχεδιαστεί με ρεαλισμό. Οι ΗΠΑ προσπάθησαν για να αποτρέψουν τον ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο, αλλά το Ισραήλ και ορισμένοι από τους φίλους του Ιράν φαίνονται ολοένα και πιο πρόθυμοι για να κλιμακώσουν. Το Ισραήλ θέλει να απομακρύνει τη Χεζμπολάχ από τα σύνορά του, έτσι ώστε δεκάδες χιλιάδες άμαχοι να επιστρέψουν στα σπίτια τους στο βορρά. Οι Χούτι θέλουν να δείξουν την σημαντική εμπλοκή τους στην περιοχή και να λάβουν πρόσθετη βοήθεια από το Ιράν.

Οι Ιρανοί θα εκλέξουν νέο πρόεδρο στις 28 Ιουνίου. Ο Ανώτατος Ηγέτης θα διατηρήσει τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας. Αλλά αυτές οι εκλογές πιθανότατα θα παρέχουν κάποιες ενδείξεις για την κατεύθυνση που θέλει να ακολουθήσει η Τεχεράνη στο μέλλον. Εάν το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) έχει τον τρόπο, κάτι που φαίνεται πιθανό, η περιφερειακή κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί γρήγορα.

Ό,τι κι αν αποφασίσουν οι Ισραηλινοί – χάος, καταστολή ή ανοικοδόμηση – η παλαιστινιακή αντίσταση θα συνεχιστεί έως ότου ένα παλαιστινιακό κράτος γίνει πραγματικότητα. Οι Εβραίοι θα έπρεπε να το έχουν καταλάβουν αυτό καλύτερα από εκείνους που δεν έχουν υποστεί καταπίεση, στερήσεις και εκτοπισμό. Το ερώτημα είναι αν οι Παλαιστίνιοι θα επιλέξουν έναν πιο μετριοπαθή δρόμο από τη μαζική δολοφονία στην οποία τους οδήγησαν οι Ταξιαρχίες Al-Qassam της Χαμάς, ή ακόμη πιο ριζοσπαστικές ομάδες.

Η ενθάρρυνση της ανάδυσης μιας πιο μετριοπαθούς αντίστασης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα του Ισραήλ. Οι Ισραηλινοί θα πρέπει να υποστηρίζουν και να προστατεύουν τη βοήθεια στη Γάζα. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, του οποίου ο εισαγγελέας ζητά εντάλματα σύλληψης του Νετανιάχου και του Υπουργού Άμυνας καθώς και τριών κορυφαίων ηγετών της Χαμάς, το πράττει λόγω κακοποίησης του άμαχου πληθυσμού της Γάζας: Αυτό δίνει στους Ισραηλινούς την ευκαιρία να αντιστρέψουν τις αποφάσεις που έχουν στερήσει από τους Παλαιστίνιους τις φυσικές ανάγκες της ζωής. Το Ισραήλ δεν μπορεί να σβήσει το παρελθόν. Αλλά μπορεί να αντιστρέψει αντιπαραγωγικές πολιτικές. Ελπίζοντας ότι είναι λανθασμένες οι εκτιμήσεις αυτές παραμένω απαισιόδοξος όσον αφορά την επιτυχία του ειρηνευτικού σχεδιασμόυ.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.