Εξηγώντας τις κάλπες στη Γαλλία-Η επόμενη μέρα και τα πιθανά σενάρια
Όταν ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υπερασπίστηκε την απόφασή του τον περασμένο μήνα μετά την συντριβή του κόμματός του στις Ευρωεκλογές να προκηρύξει πρόωρες βουλευτικές εκλογές, υποστήριξε επανειλημμένα ότι η Γαλλία χρειαζόταν μια «διευκρίνιση» της πολιτικής της κατάστασης.
Όμως την επόμενη μέρα των βουλευτικών εκλογών και αφού οι Γάλλοι φήφισαν για δεύτερη φορά (ο πρώτος γύρος των εκλογών διεξήχθη στις 30 Ιουνίου και ο δεύτερος στις 7 Ιουλίου), η κατάσταση κάθε άλλο παρά ξεκάθαρη είναι.
Μια πανεθνική ψηφοφορία για τις 577 έδρες στην Εθνοσυνέλευση, το πιο ισχυρό Σώμα του Κοινοβουλίου της χώρας, δεν απέφερε πλειοψηφία. Αντίθετα, άφησε αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με το ποιος θα μπορούσε να είναι ο επόμενος πρωθυπουργός της Γαλλίας, ποιος θα μπορούσε να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση και προς τα πού οδεύει η χώρα.
Τα αποτελέσματα των εκλογών
Τρία μεγάλα πολιτικά μπλοκ προέκυψαν από τις εκλογές – κανένα δεν είναι αρκετά μεγάλο για να κυβερνήσει μόνο του και όλα τους παρουσιάζονται πολύ ανταγωνιστικά για να συνεργαστούν μεταξύ τους. Ιδιαίτερα ο ηγέτης της αριστεράς Ζαν Λυκ Μελανσόν, ο οποίος ασπάζεται τον ισλαμο-αριστερισμό (δηλαδή τη συγχώνευση μεταξύ της αθεϊστικής Άκρας Αριστεράς και του θρησκευτικού ριζοσπαστισμού, όπως ορίζεται από τον Γάλλο συγγραφέα Πασκάλ Μπρυκνέρ) είπε ότι δεν θα διαπραγματευτεί με πιθανούς εταίρους του συνασπισμού ούτε θα προσαρμόσει το πρόγραμμα της αριστερής συμμαχίας.
Με βάση τα αποτελέσματα κανένα πολιτικό μπλοκ δεν έχει φτάσει στο κατώφλι για την απόλυτη πλειοψηφία, τις 289 έδρες, που θα του επέτρεπε να σχηματίσει μια κυβέρνηση η οποία θα μπορούσε να επιβιώσει από τις ψήφους δυσπιστίας των αντιπάλων του.
Tα αποτελέσματα των εκλογών και το παράδοξο της γαλλικής κάπλης
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, μια συμμαχία αριστερών κομμάτων συμπεριλαμβανομένων των Πρασίνων, των Κομμουνιστών, των Σοσιαλιστών και του σκληροαριστερού κόμματος France Unbowed, ήρθε πρώτο με περίπου 180 έδρες στην Εθνοσυνέλευση. Ο νυν πρόεδρος της χώρας. Εμ. Μακρόν και οι κεντρώοι σύμμαχοί του ήρθαν στη δεύτερη θέση, με περίπου 160 βουλευτές, και το ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό κόμμα Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν και οι σύμμαχοί του ακολούθησαν, με περίπου 140 βουλευτές.
Το εκλογικό σύστημα δύο γύρων της χώρας – μια πρόωρη ψηφοφορία και ένας δεύτερος γύρος – παράγει συνήθως απόλυτες πλειοψηφίες που κυριαρχούνται από ένα μόνο κόμμα που ευθυγραμμίζεται με τον πρόεδρο και σχηματίζει την κυβέρνηση. Έτσι το αποτέλεσμα της Κυριακής ήταν ασυνήθιστο.
Ο εκλογικός χάρτης έδειξε διαρκείς διαιρέσεις — με το Παρίσι και τα προάστια του να ψηφίζουν υπέρ της αριστεράς/άκρας αριστεράς και του κέντρου, και τις περιφέρειες στον μακρινό βορρά και τον νότο κατά μήκος της Μεσογείου να ψηφίζουν υπέρ της άκρας δεξιάς.
Η πολιτική προοπτική της χώρας φαινόταν πιο μπερδεμένη από πριν, με τρία μεγάλα πολιτικά μπλοκ, το καθένα με ένα πολύ διαφορετικό όραμα και σχέδιο για τη χώρα.
Τα αριστερά κόμματα της Γαλλίας και ο κεντρώος συνασπισμός του Μακρόν απέσυραν πάνω από 200 υποψηφίους σε περιοχές όπου το κόμμα της Λεπέν είχε την ευκαιρία να κερδίσει μια έδρα. Πολλοί ψηφοφόροι που απεχθάνονταν την ακροδεξιά ψήφισαν για όποιον έμενε – ακόμα κι αν ο υποψήφιος ήταν μετά βίας η πρώτη τους επιλογή.
Την ίδια ώρα η εικόνα που δείχνει ο αριθμός των ψήφων είναι διαφορετική από την τελική πολιτική διαμόρφωσή της. Το κόμμα της Λεπέν είχε το 37,1% των ψήφων, μια διαφορά πάνω από 10 μονάδες σε σχέση με το Νέο Εθνικό Μέτωπο του Μελανσόν, τον συνασπισμό των αριστερών κομμάτων, που έλαβε το 26,3%. Αυτό είναι το αποτέλεσμα του ιδιόμορφου εκλογικού συστήματος και της τακτικής ψήφου.
Σε σχεδόν όλες τις άλλες περιπτώσεις, όπου δεν υπάρχει υποψήφιος με άνω του 50%, για να εκλεγεί αμέσως, ο αγώνας δίνεται μεταξύ των δύο επικρατέστερων. Στη Γαλλία στον δεύτερο γύρο περνούν όσοι έχουν πάνω από το 12,5%. Με δεδομένο ότι μέρος μόνο από τις έδρες κατοχυρώθηκαν από την πρώτη Κυριακή, 30 Ιουνίου, ο δεύτερος γύρος θα ήταν σχεδόν σαν επανάληψη του πρώτου με τα ίδια πρόσωπα από τις τρεις μεγάλες παρατάξεις. Εδώ όμως μπήκε ο παράγοντας «τακτική ψήφος». Το Εθνικό Μέτωπο και η παράταξη του Μακρόν δήλωσαν ότι θα κατευθύνουν την ψήφο των εκλογέων τους προς τους υποψήφιους απέναντι στην Λεπέν, αποσύροντας εν ανάγκη τους δικούς τους. Έτσι φτάσαμε στο αποτέλεσμα της δεύτερης Κυριακής.
Συνασπισμός ή Χάος;
«Είναι ένα άλμα στο άγνωστο», είπε ο Olivier Costa, καθηγητής ερευνητής στο Κέντρο Πολιτικής Έρευνας στο Πανεπιστήμιο Sciences Po στο Παρίσι μιλώντας στους New York Times
Μια πιθανότητα που προέκυψε πριν από τις εκλογές – όταν οι δημοσκόποι προέβλεπαν μια πολύ ισχυρότερη παρουσία του κόμματος της Λεπέν – ήταν η συμβίωση. Αυτό συμβαίνει όταν ένα αντίπαλο κόμμα του προέδρου κερδίζει την απόλυτη πλειοψηφία. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος αναγκάζεται να επιλέξει έναν πρωθυπουργό από αυτό το κόμμα ή αντιμετωπίζει την απειλή διαδοχικών ψηφοφοριών δυσπιστίας για τον υποψήφιο του/της.
Ενώ είναι πολύ πιθανό ο Μακρόν να χρειαστεί να διορίσει κάποιον εκτός του κόμματός του, κανένας από τους αντιπάλους του δεν έχει την πλειοψηφία για να τον πιέσει αμέσως το χέρι.
Οι ηγέτες του νέου Λαϊκού Μετώπου επιμένουν ότι, επειδή ήρθαν πρώτοι, ο Μακρόν θα πρέπει να διορίσει κάποιον από τις τάξεις τους ως πρωθυπουργό. Αυτό το άτομο θα ονομάσει τότε ένα υπουργικό συμβούλιο. Αλλά το κόμμα και οι σύμμαχοί του απέχουν περίπου 100 νομοθέτες από την απόλυτη πλειοψηφία που απαιτείται για να επιβιώσουν με ασφάλεια τις ψήφους δυσπιστίας από άλλα κόμματα στο τρέχον πολωμένο πολιτικό τοπίο.
Είναι απίθανο ο Μακρόν να επιλέξει κάποιον από την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση ή την ακροαριστερή France Unbowed, και τα δύο κόμματα που ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει «ακραία» και με τα οποία άλλες πολιτικές ομάδες απέκλεισαν κατηγορηματικά το ενδεχόμενο συνεργασίας. Ο αριστερός συνασπισμός φιλοξενεί ορισμένες διχαστικές προσωπικότητες, όπως ο ακροαριστερός Μελανσόν, ο οποίος θα μπορούσε γρήγορα να πυροδοτήσει την κατάρρευση του συνασπισμού λόγω του φραξιονισμού που έχει συχνά σημαδέψει την αριστερά της γαλλικής πολιτικής.
Κάποιοι αναρωτιούνται εάν η ηγέτης του Κόμματος των Πρασίνων,Μαρίν Τοντελιέ, μπορεί να ταιριάζει. Το σχετικά χαμηλό προφίλ της θα μπορούσε να είναι ένα πλεονέκτημα σε ένα πολιτικό τοπίο που σημαδεύεται από χρόνια βαθιάς προσωπικής, και μερικές φορές ζωηρής, διαμάχης.
Θα μπορούσε να προσπαθήσει να προσεγγίσει κόμματα που έχουν κάποιο κοινό έδαφος με την κεντρώα συμμαχία του, ενδεχομένως τους Ρεπουμπλικάνους, αλλά υπάρχει όρεξη να συνεργαστούν μαζί του.
Ο Μακρόν θα μπορούσε θεωρητικά να διορίσει οποιονδήποτε —ακόμα και κάποιον που δεν έχει εκλεγεί— εφόσον το πρόσωπο αντικατοπτρίζει πολιτική συναίνεση στην Εθνοσυνέλευση. Ορισμένοι αναλυτές και πολιτικοί έχουν προτείνει την ιδέα ενός συνασπισμού που θα περιλαμβάνει κόμματα εντός των τριών βασικών μπλοκ που θα μπορούσαν να συμφωνήσουν για έναν πρωθυπουργό και μια περιορισμένη πολιτική ατζέντα.
Αλλά αυτό δεν είναι τόσο εύκολο αυτή τη στιγμή.
Μια άλλη πιθανότητα που έχει διατυπωθεί είναι ένα μη κομματικό υπουργικό συμβούλιο εμπειρογνωμόνων που θα διοικούσε τη χώρα.
Υπάρχει χρονικός περιορισμός;
Την ώρα που το δόγμα του μακρονισμού πεθαίνει ή είναι ήδη νεκρό, όπως αναφέρει και το BBC, o Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν παραμένει στον θρόνο του, πληγωμένος από πολιτικά τραύματα που προκάλεσε ο ίδιος, αλλά αναμφισβήτητα λίγο πιο δυνατός από ό,τι πριν από λίγες ημέρες. Η κεντρώα ομάδα του έχασε σχεδόν το ένα τρίτο των εδρών της στην Εθνοσυνέλευση ως αποτέλεσμα του εντελώς περιττού- κατά πολλούς- εκλογικού τζόγου του να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει εκλογές.
Το ερώτημα που τίθεται, καθώς ο Μακρόν αναχώρησε για τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον είναι αν το ρολόι χτυπάει αντίστροφα και αν υπάρχει χρονικός περιορισμός για τις κινήσεις που οφείλει να κάνει. Νομικά, όχι. Δεν υπάρχει προθεσμία που ορίζει το Σύνταγμα για να διοριστεί πρωθυπουργός και να σχηματιστεί κυβέρνηση.
Ο Γκάμπριελ Ατάλ, ο σημερινός πρωθυπουργός του Μακρόν, υπέβαλε την παραίτησή του τη Δευτέρα, όπως συνηθίζεται μετά τις βουλευτικές εκλογές. Όμως ο Μακρόν του ζήτησε να μείνει προς το παρόν για να εξασφαλίσει «σταθερότητα», ανέφερε το Μέγαρο των Ηλυσίων.Ο Ατάλ μπορεί να παραμείνει τουλάχιστον για να αναλάβει τη διαχείριση της χώρας κατά τη διάρκεια των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, που λήγουν στις 11 Αυγούστου.
Ωστόσο, το παρατεταμένο αδιέξοδο θα παρεμποδίσει σοβαρά την ικανότητα της Γαλλίας να εγκρίνει έναν προϋπολογισμό το φθινόπωρο και να θεσπίσει οποιαδήποτε σημαντική νομοθεσία.
Θα μπορούσε ο Μακρόν να βγει από αυτό το τέλμα προκηρύσσοντας νέες εκλογές; Όχι σύντομα. Το Σύνταγμα υπαγορεύει ότι ο πρόεδρος πρέπει να περιμένει τουλάχιστον ένα χρόνο μετά τις πρόωρες εκλογές για να προκηρύξει άλλες.
Αυτό σημαίνει ότι η νεοεκλεγείσα Εθνοσυνέλευση θα είναι σε ισχύ τουλάχιστον μέχρι τότε και οι νομοθέτες μπορούν να υποβάλουν πολλαπλές προτάσεις μομφής χωρίς να ανησυχούν για την απειλή να τους στείλουν ξανά στις κάλπες.
Mε πληροφορίες από New York Times, BBC, AP