Σχέση “Λυκοφιλίας” μεταξύ Τουρκίας και Ιράν

Γράφει ο Αλέξανδρος Νίκλαν*

Η σχέση Τουρκίας-Ιράν στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι πολύπλοκη. Ενώ ορισμένοι θεωρούν και τις δυο χώρες ως ένα μέρος άξονα που αντιστέκεται στις δυτικές επιρροές (μαζι με την Κίνα και την Ρωσία), οι σχέσεις μεταξύ τους δεν είναι άνευ προβλημάτων. Αντιθέτως θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως σχέσεις πολλαπλών προκλήσεων.

Ως παράδειγμα, μπορούμε να αναφέρουμε πώς το Ιράκ έχει γίνει ένα νέο πεδίο μάχης για την επιρροή τους (κυριολεκτικά και μεταφορικά). Η Τουρκία επιδιώκει να επεκτείνει την παρουσία της στην περιοχή, ειδικά μετά την επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν τον περασμένο Απρίλιο, όπου επέκρινε με θετικό τρόπο τη στάση του Ιράκ στο ζήτημα του PKK στον ΟΗΕ μεν, αλλά συγχρόνως με δηλώσεις στόχευσε και κατά των σιιτικών ομάδων του Ιράν (παραστρατιωτικές) .

Αυτή η αυξανόμενη εταιρική σχέση μεταξύ Ιράκ και Τουρκίας, δημιουργεί δυνατότητες για αυξημένη εμπορική και οικονομική συνεργασία, ιδίως μέσω του έργου «Δρόμος Ανάπτυξης», που θα ωφελήσει τόσο την Τουρκία όσο και το Ιράκ και το οποίο χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από κράτη του Κόλπου που αναζητούν εναλλακτικές οδούς εμπορίου πετρελαίου που δεν απειλούνται από τους Χούτι.

Ωστόσο, η επέκταση της Τουρκίας στο Ιράκ θεωρείται ως πράξη εκτός ορίων και μια ανεπιθύμητη παρέμβαση από το Ιράν, καθώς θα μπορούσε να υπονομεύσει την επιρροή του στη χώρα.

Είναι καλό να σημειωθεί εδώ πώς η Τεχεράνη εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό στη χρηματοδότηση και την εκπαίδευση παραστρατιωτικών ομάδων στο Ιράκ και η Βαγδάτη εξαρτάται επίσης πολιτικά από την ιρανική κυβέρνηση.

Οι στενότεροι δεσμοί μεταξύ Τουρκίας και Ιράκ θα μπορούσαν ενδεχομένως να αλλάξουν αυτή τη δυναμική ισχύος και να μετατοπίσουν την πολιτική του Ιράκ προς την Άγκυρα και τον αραβικό κόσμο γενικότερα, κάτι που προφανώς θα μειώσει την ισχύ του Ιράν.

Εκτός από τα παραπάνω, η παρουσία της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και το γεγονός ότι αυτή η ομάδα επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τα πράγματα στη χώρα, αποτελεί άλλο ένα σημείο τριβής για την Τουρκία και θεωρείται ως πιθανή απειλή αποσταθεροποίησης για την περιοχή.

Αυτό μπορεί να συμβεί ειδικά εάν η Χεζμπολάχ προσπαθήσει να κλιμακώσει τις ενέργειες της ώστε να αναλάβεί πολεμικές πρωτοβουλίες μεγαλύτερου εύρους κατά του Ισραήλ, εάν και όταν δοθεί τέτοια εντολή από την Τεχεράνη.

Σε όλα αυτά φυσικά θα πρέπει να προστεθεί η τάση ελέγχου από την Τουρκία για κάθε ενεργειακό πόρο που είτε βρίσκεται, είτε διακινείται μέσα από την περιοχή του Λεβάντ. Μια στάση που ενοχλεί φυσικά το Ιράν αλλά συγχρόνως και τρίτες χώρες στην περιοχή με δεδομένο πώς η επιρροή της Άγκυρας ενισχύεται αυξάνοντας και τις επεκτατικές διαθέσεις του  Ερντογάν (βλ. Β. Συρία και Λίβανο).

Το τελευταίο σημείο αναφοράς ως αγκάθι στις μεταξύ τους σχέσεις (Ιράν και Τουρκίας) είναι η τάση φιλίας, που θα μπορούσε να ονομαστεί και ως ανάληψη χορηγίας, όπως έχει διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα μεταξύ της Άγκυρας και της κυβέρνησης Ερντογάν με την τρομοκρατική οργάνωση της Χαμάς.

Η Χαμάς είναι μια οργάνωση που παίζει τον δικό της ρόλο στην περιοχή και παρά την φαινομενική συνεργασία με την Χεζμπολάχ (θα χαρακτηριζόταν και επιφανειακή) έχει εντελώς διαφορετικό προσανατολισμό και σκοπό από αυτόν του Ιράν, όσον αφορά τον έλεγχο της περιοχής. Στην παρούσα στιγμή συμπλέουν  οι ΑΝΣΚ (ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ) των δύο τρομοκρατικών οργανώσεων και των δυο χωρών-χορηγών τους, όμως οι στόχευση είναι εντελώς διαφορετική όσον αφορά την επίτευξη των στόχων τους.

*Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας- Ειδικός σε θέματα ασφάλειας και κυβενροτρομοκρατίας