12/11/2024

Ποιο θα είναι το «μετά»; Τι θα ακολουθήσει στη Μέση Ανατολή;

Israeli troops a few hundred meters inside Lebanon (Telegram)

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

 

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η Χεζμπολάχ έχει υποστεί ένα σοβαρό πλήγμα. Έχει καταστραφεί το σύστημα διοίκησης και ελέγχου. Αδυνατούν να μεταφέρουν εντολές και εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές επιχειρησιακές και τακτικές δυσκολίες. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι η Χεζμπολάχ έχει ακόμα τις προηγμένες στρατιωτικές της δυνατότητες, ακόμη κι αν έχουν υποστεί σημαντική φθορά (κατά περίπου 50%, σύμφωνα με εκτιμήσεις), εξακολουθούν να αποτελούν απειλή. Το Ισραήλ «διάβηκε τον Ρουβίκωνα» και μπήκε στην περιοχή μεγάλης αβεβαιότητας. Ο Νασράλα ήταν κατά μια έννοια προβλέψιμος. Το κενό που αναπλήρωσε ο νέος ηγέτης ανατρέπει όλες τις κατανοήσεις και τις εξισώσεις που είχαν δημιουργηθεί σχετικά με τη Χεζμπολάχ. Το μέλλον μαίνεται ανεξέλεγκτο, το Ισραήλ θα έχει σκληρή δουλειά για την ανάλυση και την αντιμετώπιση του νέου αντιπάλου στη μετά-Νασράλα εποχή. Σε κάθε περίπτωση, δεδομένου του πλήθους των επιχειρησιακών επιτυχιών, το Ισραήλ θα πρέπει τώρα να διαμορφώσει μια στρατηγική έξυπνης εξόδου που θα επιτύχει τον απώτερο στόχο αυτού του πολέμου. Δηλαδή, να επιστρέψουν πρωτευόντως στα σπίτια τους οι όμηροι από τη Γάζα και δευτερευόντως οι Ισραηλινοί που χρειάστηκε να εκκενώσουν τα βόρεια της χώρας.

Η μετά-Νασράλα εποχή εισάγει ένα σημαντικό επίπεδο απρόβλεπτου, τόσο για τη Χεζμπολάχ όσο και για το Ισραήλ. Για χρόνια, η ηγεσία της Χεζμπολάχ υπό τον Χασάν Νασράλα παρείχε ένα είδος προβλεψιμότητας σχετικά με τις στρατηγικές, τους στόχους και τις κόκκινες γραμμές της οργάνωσης. Η καταστροφή του συστήματος διοίκησης και ελέγχου της Χεζμπολάχ, σε συνδυασμό με την εξάλειψη της ηγεσίας της, δημιουργεί ένα επικίνδυνο κενό που μπορεί να μετατοπίσει τη μελλοντική τροχιά της οργάνωσης με απρόβλεπτους τρόπους. Οι στρατιωτικές επιτυχίες του Ισραήλ, οι οποίες φέρεται να έχουν μειώσει στο μισό τη στρατιωτική ικανότητα της Χεζμπολάχ, δείχνουν σημαντική αποδυνάμωση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας της ομάδας. Ωστόσο, το υπόλοιπο 50% εξακολουθεί να διαθέτει προηγμένες ικανότητες, και ακόμη και μια αποδυναμωμένη Χεζμπολάχ αποτελεί σοβαρή απειλή, εφόσον παρουσιάσει η νέα ηγεσία λιγότερη αυτοσυγκράτηση και διαφορετική στρατηγική προοπτική.

Προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Ισραήλ στη συνέχεια

  • Αβεβαιότητα ηγεσίας:Ο νέος ηγέτης της Χεζμπολάχ μπορεί να μην τηρεί τους κανόνες εμπλοκής που καθορίστηκαν υπό τον Νασράλα. Αυτό εκτιμάται ότι θα κλιμακώσει τη σύγκρουση ή θα υιοθετήσει διαφορετικές τακτικές, τις οποίες θα είναι δύσκολο για το Ισραήλ να προβλέψει ή να αντιμετωπίσει βραχυπρόθεσμα. Αυτό το απρόβλεπτο δίνει στη Χεζμπολάχ ένα μπαλαντέρ στην περιφερειακή δυναμική.
  • Εξελισσόμενες απειλές:Παρά τις σημαντικές επιχειρησιακές ζημιές, η ικανότητα της Χεζμπολάχ για ασύμμετρο πόλεμο, επιθέσεις με πυραύλους και τακτικές ανταρτοπόλεμου παραμένει άθικτη σε κάποιο βαθμό. Η ικανότητα της ομάδας να προσαρμόζεται, να επανεξοπλίζεται και να καινοτομεί στρατιωτικά δεν πρέπει να υποτιμάται, ειδικά σε μια περίοδο ροής μετά τη θεαματική εξόντωση της ηγεσίας της.
  • Στρατηγική αβεβαιότητα: Η απόφαση του Ισραήλ να «περάσει τον Ρουβίκωνα» το έχει φέρει σε μια θέση όπου αντιμετωπίζει άγνωστες και απρόβλεπτες προκλήσεις τόσο στον Βορρά όσο και στη Γάζα και πέραν αυτών οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν. Ο ταυτόχρονος χειρισμός όλων αυτών προσθέτει τεράστια πίεση στον στρατηγικό σχεδιασμό του.
  • Μεταπολεμικό πολιτικό κενό:Η επιρροή της Χεζμπολάχ στον Λίβανο είναι βαθιά συνυφασμένη τόσο με τη στρατιωτική όσο και με την πολιτική ισχύ της. Μια αποδυναμωμένη Χεζμπολάχ θα μπορούσε να οδηγήσει σε εσωτερικές διαμάχες εξουσίας στον Λίβανο, αποσταθεροποιώντας δυνητικά τη χώρα ακόμη περισσότερο. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια ευκαιρία για το Ισραήλ να συμμετάσχει σε μια ευρύτερη διπλωματική προσπάθεια για την αναμόρφωση των περιφερειακών ευθυγραμμίσεων, αν και αυτό είναι επίσης γεμάτο προκλήσεις.

Άμεσοι στόχοι του Ισραήλ

  • Επιστροφή Ομήρων:Αυτή παραμένει η κορυφαία προτεραιότητα, καθώς η δημόσια και πολιτική πίεση αυξάνεται για την επίλυση της κρίσης ομήρων. Ωστόσο, η επίτευξη αυτού του στόχου χωρίς περαιτέρω εμπλοκή σε παρατεταμένη σύγκρουση ή διαπραγμάτευση από θέση ευάλωτου θα απαιτήσει διπλωματική φινέτσα.
  • Σταθερότητα στα Βόρεια:Η διασφάλιση της ασφάλειας των βόρειων συνόρων και η δυνατότητα επιστροφής των Ισραηλινών που εκκένωσαν τη περιοχή είναι εξίσου κρίσιμη. Ενώ η Χεζμπολάχ είναι αποδυναμωμένη, μια αναζωπύρωση ή μια αλλαγή στην τακτική της θα μπορούσε να αποτρέψει οποιαδήποτε ταχεία επανεγκατάσταση αυτών των περιοχών.
  • Η ανάγκη για μια στρατηγική έξυπνης εξόδου: Το Ισραήλ πρέπει τώρα να σχεδιάσει προσεκτικά πώς αποδεσμεύεται χωρίς να αφήνει ανεπίλυτες απειλές για την ασφάλεια. Έτσι μια «έξυπνη έξοδος» θα περιλαμβάνει Διπλωματικές και Περιφερειακές Συμμαχίες. Το Ισραήλ θα μπορούσε να αξιοποιήσει αυτή τη στιγμή της αδυναμίας της Χεζμπολάχ για να ενισχύσει τις σχέσεις με περιφερειακούς παίκτες που αντιτίθενται επίσης στην ιρανική επιρροή. Η εμπλοκή με τα κράτη του Κόλπου, την Αίγυπτο, ακόμη και με διεθνείς δυνάμεις θα μπορούσε να εδραιώσει τη θέση του Ισραήλ.
  • Μακροπρόθεσμη αποτροπή:Η μελλοντική ασφάλεια του Ισραήλ θα εξαρτηθεί από το αν θα μπορέσει να αποκαταστήσει την αποτροπή έναντι της Χεζμπολάχ και άλλων περιφερειακών παραγόντων. Η καταστροφή της διοίκησης και του ελέγχου της Χεζμπολάχ είναι σημαντική, αλλά το Ισραήλ πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι η Χεζμπολάχ δεν θα ανασυνταχθεί ή δεν θα μετατραπεί σε μια ακόμη πιο επικίνδυνη οντότητα υπό τη νέα ηγεσία.
  • Ανθρωπιστικά ζητήματα:Η επίτευξη των στρατιωτικών στόχων του Ισραήλ με ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση των απωλειών και των ζημιών αμάχων στον Λίβανο και τη Γάζα θα μπορούσε να διαμορφώσει τη μεταπολεμική θέση του διεθνώς. Δεδομένου ότι ο πόλεμος έχει προκαλέσει εκτεταμένες ανθρωπιστικές κρίσεις, οι ενέργειες του Ισραήλ την επόμενη περίοδο θα έχουν ευρείες επιπτώσεις.

 

 

Συμπεράσματα

Το μέλλον είναι πιθανό να είναι χαοτικό και το Ισραήλ θα αντιμετωπίσει προκλήσεις στην προσαρμογή των στρατιωτικών και πολιτικών του τακτικών σε μια περιοχή όπου οι παραδοσιακές κατανοήσεις και ισορροπίες διαβρώνονται. Ναι, οι συνεχιζόμενες αντιπαραθέσεις του Ιράν και της Χεζμπολάχ είναι κρίσιμες για τη διαμόρφωση της επόμενης φάσης της στρατηγικής τους. Και τα δύο μέρη έχουν έννομο συμφέρον να αποφύγουν έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας με το Ισραήλ, για να διατηρήσουν παράλληλα τις υπολειπόμενες δυνατότητες της Χεζμπολάχ για μελλοντικές αντιπαραθέσεις. Η συνεργασία τους υπήρξε ένας μακροχρόνιος πυλώνας της περιφερειακής στρατηγικής του Ιράν, με τη Χεζμπολάχ να λειτουργεί ως κρίσιμος παίκτης στον «Άξονα Αντίστασης» του Ιράν σε όλη τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων των δυνάμεων πληρεξουσίων στο Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη. Το Ιράν, ενώ έχει δεσμευτεί να υποστηρίζει τη Χεζμπολάχ, αναγνωρίζει τους κινδύνους ενός ολοκληρωτικού πολέμου με το Ισραήλ. Μια τέτοια σύγκρουση θα μπορούσε όχι μόνο να αποδεκατίσει τα στρατιωτικά πλεονεκτήματα της Χεζμπολάχ αλλά και να αποσταθεροποιήσει τον Λίβανο, οδηγώντας ενδεχομένως το Ιράν βαθύτερα σε μια δαπανηρή και παρατεταμένη σύγκρουση. Η Τεχεράνη πιθανότατα θέλει να διατηρήσει μια υπολογισμένη ισορροπία όπου η Χεζμπολάχ παραμένει μια ισχυρή απειλή για το Ισραήλ χωρίς να πυροδοτήσει έναν πόλεμο που θα μπορούσε να ξεφύγει από τον έλεγχο.

Το Ιράν θεωρεί τη Χεζμπολάχ όχι μόνο ως στρατιωτικό πλεονέκτημα, αλλά και ως πολιτικό και ιδεολογικό πλεονέκτημα, που επηρεάζει τα σιιτικά κινήματα σε όλη την περιοχή. Η Χεζμπολάχ παίζει συντονιστικό ρόλο με πολιτοφυλακές στο Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη, συνδέοντας τα διάφορα σκέλη της ιρανικής επιρροής. Η διατήρηση της θέσης της Χεζμπολάχ επιτρέπει στο Ιράν να προβάλλει ισχύ πέρα ​​από τα σύνορά του και να διατηρεί πίεση σε αντιπάλους όπως η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ χωρίς άμεση αντιπαράθεση.

Το Ιράν και η Χεζμπολάχ εκτιμάται ότι σχεδιάζουν στρατηγική για το πώς να διατηρήσουν μια αμυντική στάση στον Λίβανο, διατηρώντας παράλληλα ανοιχτή την επιλογή τακτικών επιθέσεων με μαζική ρίψη πυραύλων στο Ισραήλ. Πρέπει να αποδείξουν ότι η Χεζμπολάχ εξακολουθεί να είναι επιχειρησιακά ικανή, πιθανώς μέσω περιορισμένων αψιμαχιών ή χτυπημάτων ακριβείας, χωρίς να προκαλέσει μια ευρύτερη ισραηλινή απάντηση.

Το Ιράν μπορεί να αξιοποιεί τους πόρους και την εμπειρία της Χεζμπολάχ για να ενισχύσει τους Χούτι στην Υεμένη και το PMF στο Ιράκ, καθιστώντας αυτές τις αρένες ουσιαστικά μέτωπα στην ευρύτερη περιφερειακή στρατηγική τους. Η ηγεσία και η υλικοτεχνική υποστήριξη της Χεζμπολάχ είναι αναπόσπαστα στοιχεία της ικανότητας του Ιράν να επηρεάσει αυτές τις συγκρούσεις και να τις χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικά στοιχεία στον ευρύτερο γεωπολιτικό αγώνα με τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Το Ιράν γνωρίζει καλά ότι ενώ ασκεί επιρροή σε πολλά θέατρα σύγκρουσης, αντιμετωπίζει επίσης οικονομικές κυρώσεις και πολιτικές προκλήσεις στο εσωτερικό. Ένας ολοκληρωτικός πόλεμος με το Ισραήλ θα ασκούσε τεράστια πίεση στους πόρους του Ιράν και μπορεί να οδηγήσει σε αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα. Αυτό καθιστά πιο πιθανή μια προσεκτική προσέγγιση, ακόμη και όταν προσπαθεί να διατηρήσει την πίεση στο Ισραήλ μέσω μαζικών επιθέσεων πυραύλων.

Επίλογος

Το Ιράν και η Χεζμπολάχ ενδέχεται να εμπλακούν σε προκλήσεις που έχουν σχεδιαστεί για να δοκιμάσουν τις ισραηλινές απαντήσεις, ελπίζοντας να αποφύγουν τον πόλεμο πλήρους κλίμακας, αλλά διατηρώντας την ένταση σε υψηλά επίπεδα. Αυτό θα χρησίμευε ως υπενθύμιση της διαρκούς δύναμης της Χεζμπολάχ, ενώ παράλληλα θα αγόραζε χρόνο για την ανοικοδόμηση των δυνατοτήτων της. Το Ιράν μάλλον θα επιλέξει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, επιτρέποντας στη Χεζμπολάχ να περιμένει τον χρόνο της όσο εξελίσσεται το περιφερειακό και διεθνές πλαίσιο. Με τις εκλογές στις ΗΠΑ, τις συνεχιζόμενες συμφωνίες ομαλοποίησης μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών κρατών και τις μεταβαλλόμενες συμμαχίες, τόσο το Ιράν όσο και η Χεζμπολάχ θα μπορούσαν να περιμένουν μια πιο κατάλληλη στιγμή για να αμφισβητήσουν το Ισραήλ. Συνοψίζοντας, η διαβούλευση μεταξύ του Ιράν και της Χεζμπολάχ πιθανότατα επικεντρώνεται στη διατήρηση του ρόλου της Χεζμπολάχ ως βασικού παράγοντα στην περιοχή, αποφεύγοντας παράλληλα μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση. Στοχεύουν να διατηρήσουν τη στρατιωτική δύναμη της Χεζμπολάχ, να ενισχύσουν την πολιτική επιρροή τους στον Λίβανο και να παραμείνουν κεντρική δύναμη στην περιφερειακή στρατηγική του Ιράν χωρίς να ωθήσουν το Ισραήλ σε ολοκληρωτικό πόλεμο.

 

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι μέλος και ερευνητής του Institute for National and International Security, και του Strategy International.

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024