28η Οκτωβρίου 1940: Λοιπόν, έχουμε πόλεμο. ΤΟ ΟΧΙ του Ελληνικού Λαού
Γιώτα Χουλιάρα
Ηταν περίπου 3 τα ξημερώματα της 28 Οκτωβρίου του 1940 όταν o Μουσολίνι απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία της Ελλάδος, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του, στη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική.
Το τελεσίγραφο δόθηκε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά και μάλιστα στην οικία του στην Κηφισιά , από τον Ιταλό Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι.
Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο Μεταξάς έστρεψε το βλέμμα του στον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στα γαλλικά (επίσημη διπλωματική γλώσσα) την ιστορική φράση: «Alors, c’est la guerre», (προφέρεται από τα γαλλικά, αλόρ, σε λα γκερ, δηλαδή, Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο), εκδηλώνοντας έτσι την αρνητική θέση επί των ιταμών ιταλικών αιτημάτων.
Ο Γκράτσι στα απομνημονεύματά του, που κυκλοφόρησαν το 1945, περιγράφει τη σκηνή: «Έχω εντολή κ. πρωθυπουργέ να σας κάνω μία ανακοίνωση και του έδωσα το έγγραφο. Παρακολούθησα την συγκίνηση εις τα χέρια και εις τα μάτια του. Με σταθερή φωνή και βλέποντάς με κατάματα ο Μεταξάς μου είπε: αυτό σημαίνει πόλεμο. Του απήντησα ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί. Μου απήντησε ΟΧΙ. Του πρόσθεσα ότι αν ο στρατηγός Παπάγος…, ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: ΟΧΙ! Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε την θυσία αντί της υποδουλώσεως.».
Ο Μεταξάς εκείνη τη στιγμή είχε εκφράσει το ελληνικό λαϊκό συναίσθημα, την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό τύπο με την λέξη «ΟΧΙ». Σημειώνεται πως αυτούσια η λέξη «ΟΧΙ» παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά ως τίτλος στο κύριο άρθρο της εφημερίδας «Ελληνικό Μέλλον» του Ν. Π. Ευστρατίου στις 30 Οκτωβρίου του 1940.
Εντός ολίγων ωρών, ξεκίνησε η ιταλική επίθεση, ενώ ο Μεταξάς απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, στο οποίο κατέληγε με τα εξής λόγια: « Ὅλον τό Ἔθνος ἄς ἐγερθῆ σύσσωμον. Ἀγωνισθῆτε διά τήν Πατρίδα, τάς γυναίκας, τά παιδιά σας καί τάς ἱεράς μας παραδόσεις. Νύν ὑπέρ πάντων ὁ ἀγών. »
Κατόπιν αυτού, ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους τραγουδώντας πατριωτικά τραγούδια και αντι-ιταλικά συνθήματα, ενώ διαδηλώσεις νέων εισέβαλαν σε ιταλικά γραφεία και επιχειρήσεις. Εθελοντές σε ολόκληρη την επικράτεια, άνδρες και γυναίκες, έσπευδαν στα στρατολογικά γραφεία για να καταταγούν. Ολόκληρο το έθνος ενώθηκε ενάντια στην ιταλική επιθετικότητα. Λέγεται ότι ακόμη και ο φυλακισμένος ηγέτης του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Νίκος Ζαχαριάδης, έγραψε ανοικτή επιστολή, ζητώντας από το λαό να αντισταθεί, παρότι εξακολουθούσε να ισχύει το Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ (περί μη επίθεσης μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και Γερμανίας), παραβαίνοντας έτσι την εκ Μόσχας κομματική γραμμή. Εντούτοις, σε δύο μεταγενέστερα γράμματά του κατηγορούσε το Μεταξά ότι έβαζε τη χώρα σε έναν ιμπεριαλιστικό πόλεμο και καλούσε τους Έλληνες στρατιώτες να λιποτακτήσουν και να ανατρέψουν το καθεστώς Μεταξά.
Το βροντερό ΟΧΙ ήταν μια πολεμική ιαχή που άνδρες, γυναίκες και παιδιά απάντησαν στον εχθρό και σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο εκφράστηκε από τον Μεταξά. Γιατί αυτή είναι η ύψιστη υποχρέωση ενός πολιτικού, να ενσαρκώνει τη δύναμη και τη θέληση του εθνικού φρονήματος των πολιτών του.
Το έπος του 1940 έμεινε στην Παγκόσμια Ιστορία καθώς ο ελληνικός λαός απέδειξε ότι η ψυχή του δεν υποδουλώνεται και δεν υποδουλώθηκε ούτε με τη γερμανική κατοχή στη συνέχεια. Τα χρόνια που ακολούθησαν αυτές τις ένδοξες στιγμές, για να φτάσουμε στο σήμερα, 80 έτη μετά, είχαν πολλές προκλήσεις που οδήγησαν αρκετούς να πιστέψουν ότι έννοιες όπως πατρίδα και έθνος είναι ξεπερασμένες. Όμως είναι δυνατόν ένα δένδρο να απαρνηθεί τη ρίζα του; Πώς θα επιβιώσει χωρίς το πιο σημαντικό κομμάτι της ύπαρξής του; Έτσι κι ένας άνθρωπος δε δύναται να υπάρχει χωρίς τη ρίζα που του παρέχει η φλόγα της Ιστορίας του και της εθνικής του κληρονομιάς.
Σ΄αυτούς λοιπόν τους δύσκολους καιρούς, τους περίεργους καιρούς, όπου συνήθειες και παραδόσεις ετών βάλλονται και ό,τι ξέραμε αμφισβητείται, η σημερινή ημέρα είναι πιο ουσιαστική και πιο σημαντική από κάθε άλλη χρονιά. Γιατί ακριβώς σήμερα, όλοι εμείς οι Έλληνες οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι η ένωση με την κληρονομιά, τη βαριά κληρονομιά, που έπεσε επάνω μας ως προστατευτική σκιά του ηρωισμού των προγόνων, είναι κάτι που γίνεται σιωπηλά. Είναι μια διεργασία βαθιά και άκρως προσωπική για τον καθένα μας να αποτίσει φόρο τιμης και να προσκυνήσει τον ιερό προγονικό αγώνα. Όταν αυτό το μνημόσυνο συντελεστεί μέσα μας και κατανοήσουμε την φλόγα του μεγαλείου της έθνους μας, μόνο τότε χωρίς φόβο, αλλά με περισσό πάθος θα μπορέσουμε να αναφωνήσουμε δυνατά «Ζήτω το Έθνος- Ζήτω η Πατρίς» και να τονίσουμε με κάθε τρόπο πως «Είμαστε περήφανοι που είμαστε Έλληνες»
Εφημερίδα της εποχής, την 28η Οκτωβρίου 1940, αναγγέλλει τον πόλεμο
«H Καθημερινή», 29/10/1940