Η Χεζμπολάχ υπό διάλυση μετά τον πόλεμο με το Ισραήλ

Με τους ηγέτες της νεκρούς, τις στρατιωτικές της ικανότητες  μειωμένες και τα μέλη της αναγκασμένα να υποχωρήσουν από το νότιο Λίβανο, η Χεζμπολάχ βγαίνει από τον πόλεμό της με το Ισραήλ αντιμετωπίζοντας άνευ προηγουμένου προκλήσεις.

Ωστόσο, ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για διάλυση της οργάνωσης  που υποστηρίζεται από το Ιράν, η οποία εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική του Λιβάνου.

Όταν η Χεζμπολάχ άρχισε να εκτοξεύει ρουκέτες στο Ισραήλ για να υποστηρίξει τη Χαμάς στη Γάζα πριν από περισσότερο από ένα χρόνο, ήταν το πιο τρομερό μέλος του λεγόμενου «άξονα αντίστασης» του Ιράν, με οπλοστάσιο που πιστεύεται ότι ήταν ανώτερο από αυτό του λιβανικού στρατού.

Από τότε, ωστόσο, το Ισραήλ σκότωσε τον επί 32 χρόνια αρχηγό της, Χασάν Νασράλα, τον ευρέως αναμενόμενο αντικαταστάτη του Χασέμ Σαφιεντίν και μια σειρά από άλλους κορυφαίους διοικητές, ενώ σφυροκοπούσε με κάθε μέσο τις εγκαταστάσεις της.

Σύμφωνα με πηγή προσκείμενη στη Χεζμπολάχ, η οργάνωση έχασε εκατοντάδες στρατιώτες της από τον Σεπτέμβριο.

Το Ισραήλ συγκλόνισε την ομάδα με αλλεπάλληλες επιθέσεις που περιελάμβαναν εκρήξεις τηλεειδοποίησης  που σκότωσαν δεκάδες και τραυμάτισαν χιλιάδες, σύμφωνα με τις λιβανικές αρχές, και άφησαν τα μέλη της να διχάζονται από τον φόβο διείσδυσης.

Στον τελευταίο της πόλεμο με το Ισραήλ το 2006, η Χεζμπολάχ κέρδισε  πολεμώντας  μέχρι το τέλος. Αυτή τη φορά, η Χεζμπολάχ αποδέχτηκε μια εκεχειρία, τους όρους της οποίας είχε από καιρό απορρίψει.

Η πίεση που οδήγησε στην εκεχειρία

«Η Χεζμπολάχ βρίσκεται υπό άνευ προηγουμένου πίεση», δήλωσε η Λίνα Χατίμπ, από το think tank Chatham House.

«Δεν θα εγκαταλείψει το αφήγημά της στο οποίο παρουσιάζεται ως δύναμη «αντίστασης» ενάντια στο Ισραήλ, αλλά οι όροι της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός ανοίγουν το δρόμο για την εξάρθρωση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της ομάδας, γεγονός που καθιστά ουσιαστικά αδύνατη την εφαρμογή του αφηγήματός  της», πρόσθεσε. .

Η Χεζμπολάχ ήταν η μόνη λιβανέζικη ένοπλη ομάδα που αρνήθηκε να παραδώσει τα όπλα της μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1975-1990.

Η δημοτικότητά της  εκτινάχθηκε στα ύψη αφού το Ισραήλ τερμάτισε την 22ετή κατοχή του νότιου Λιβάνου το 2000, και ισχυρίστηκε ότι μόνη της θα μπορούσε να υπερασπιστεί τη χώρα από μελλοντικές επιθέσεις.

Σύμφωνα με την εκεχειρία που τέθηκε σε ισχύ την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου, η Χεζμπολάχ πρέπει να αποσυρθεί από το νότιο Λίβανο και να αφήσει μόνο τον στρατό και τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ να αναπτυχθούν.

Η εκεχειρία, με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Γαλλίας, θα πρέπει να θέσει τέλος στη στρατιωτική παρουσία της στο νότο.

Όμως, σύμφωνα με το ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο τερμάτισε τον τελευταίο πόλεμο Ισραήλ-Χεζμπολάχ το 2006, η Χεζμπολάχ θα έπρεπε ήδη να έχει αποσυρθεί από τον νότιο Λίβανο. Μετά από αυτή τη συμφωνία, η Χεζμπολάχ ανέκτησε την παρουσία της στο νότιο Λίβανο, μεταξύ άλλων μέσω ενός εκτεταμένου δικτύου σηράγγων, σύμφωνα με στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες.

Η διαφορά τώρα είναι ότι ο βασικός υποστηρικτής του Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία, θα παρακολουθούν τη συμφωνία για να αποτρέψουν μια επαναλαμβανόμενη στρατηγική από την πλευρά της οργάνωσης.

Υπό διάλυση 

Σχεδόν ένα χρόνο διασυνοριακών ανταλλαγών πυρών κλιμακώθηκε σε πόλεμο πλήρους κλίμακας τον Σεπτέμβριο, όταν το Ισραήλ ενίσχυσε την εκστρατεία κατά της Χεζμπολάχ.

Στις 30 Σεπτεμβρίου, το Ισραήλ εξαπέλυσε χερσαία εισβολή στο νότιο Λίβανο, με στόχο να απωθήσει τη Χεζμπολάχ πίσω από τα σύνορα. Στο έδαφος, τα ισραηλινά στρατεύματα συμμετείχαν σε σκληρές μάχες με μέλη της Χεζμπολάχ που γνωρίζουν την περιοχή καλύτερα από τον εχθρό τους.

Στα ερείπια της νότιας Βηρυτού, του κύριου προμαχώνα της Χεζμπολάχ, και των χωριών του νότιου Λιβάνου, οι υποστηρικτές της οργάνωσης πανηγύρισαν τον αγώνα  ενάντια στις πολύ ανώτερες στρατιωτικές δυνατότητες του Ισραήλ.

Ο Ιμάντ Σαλαμέι, επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών και Πολιτικών Σπουδών στο Λιβανέζικο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο, είπε ότι η Χεζμπολάχ είχε βγει από τον πόλεμο τραυματισμένη και συτετριμμένη. «Ενώ ο πόλεμος έχει αναμφίβολα αποδυναμώσει στρατιωτικά τη Χεζμπολάχ, με σημαντικές απώλειες ηγεσίας και μειωμένη επιχειρησιακή ικανότητα, δεν έχει ηττηθεί», είπε.

«Η Χεζμπολάχ δεν μπορεί να μετατραπεί πλήρως σε ένα αμιγώς πολιτικό κόμμα καθώς ολόκληρη η νομιμότητα και η επιρροή της έχουν τις ρίζες τους στον ρόλο της ως ένοπλης αντίστασης», πρόσθεσε. «Η ομάδα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί την επιρροή της για να διαμορφώσει την πολιτική διαδικασία του Λιβάνου».

Ευκαιρία για τον Λίβανο

Η Χεζμπολάχ είναι βαθιά ριζωμένη στη βάση υποστήριξής της στην σιιτική μουσουλμανική κοινότητα του Λιβάνου. Δημιούργησε αυτή τη στήριξη παρέχοντας κοινωνικές και οικονομικές υπηρεσίες, σε μια χώρα που εδώ και πολύ καιρό καταστράφηκε από τη διαίρεση και τη διαφθορά. Η Χεζμπολάχ ασκεί τεράστια επιρροή στην εσωτερική πολιτική στον Λίβανο.

Σε μια ομιλία εν καιρώ πολέμου, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ Ναΐμ Κασέμ δεσμεύτηκε να συμβάλει «αποτελεσματική στην εκλογή προέδρου».  Την Πέμπτη, το Εθνικό Πρακτορείο Ειδήσεων του Λιβάνου ανέφερε ότι το κοινοβούλιο θα συνεδριάσει στις 9 Ιανουαρίου για να εκλέξει πρόεδρο. Υπενθυμίζουμε πως ο Λίβανος έχει κολλήσει με μια προσωρινή κυβέρνηση και χωρίς πρόεδρο για περισσότερα από δύο χρόνια, με τους επικριτές να κατηγορούν τη Χεζμπολάχ για το αδιέξοδο.

Δεδομένων των συνθηκών η μεταπολεμική αδυναμία της ομάδας αποτελεί ευκαιρία για τον Λίβανο να προχωρήσει επιτέλους μπροστά. Για πρώτη φορά από τότε που η Χεζμπολάχ ήρθε να κυριαρχήσει στην πολιτική του Λιβάνου πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες, ο Λίβανος έχει την ευκαιρία να αναδιαμορφώσει την εσωτερική του πολιτική για να απελευθερωθεί από την ηγεμονία της Χεζμπολάχ.

Ο Λίβανος είναι χωρίς αρχηγό κράτους από τότε που έληξε η θητεία του υποστηριζόμενου από τη Χεζμπολάχ προέδρου Μισέλ Αούν τον Οκτώβριο του 2022. η χώρα διοικείται από τότε από μια υπηρεσιακή κυβέρνηση με περιορισμένες εξουσίες. Αυτό το κενό στη διακυβέρνηση έχει παραλύσει πολλούς κρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του κοινοβουλίου, και έχει επιδεινώσει την ήδη δεινή οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας.

Το βαθιά διχασμένο κοινοβούλιο πραγματοποίησε 12 συνόδους για να εκλέξει αρχηγό κράτους τα τελευταία χρόνια, οι οποίες κατέληξαν σε αποτυχία.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα του Λιβάνου, τα 128 μέλη του κοινοβουλίου εκλέγουν έναν πρόεδρο, ο οποίος πρέπει να είναι χριστιανός Μαρωνίτης, για μια εξαετή θητεία.

Η υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ, η οποία κατέχει σημαντική επιρροή στην πολιτική ζωή του Λιβάνου, και τα συμμαχικά κοινοβουλευτικά μπλοκ έχουν επανειλημμένα επιμείνει στην εκλογή του Σουλεϊμάν Φράνγκιε, ενός πρώην βουλευτή και υπουργού που είναι κοντά στη Συρία.

Κατά την τελευταία συνεδρίαση για την εκλογή προέδρου που πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιουνίου 2023, οι βουλευτές της Χεζμπολάχ αποχώρησαν από τη συνεδρίαση, σπάζοντας την απαιτούμενη απαρτία για τη συνέχιση της ψηφοφορίας.

Η ανακοίνωση μιας νέας συνόδου του κοινοβουλίου για την εκλογή προέδρου έρχεται μια ημέρα μετά την έναρξη ισχύος της εκεχειρίας που ενέκρινε το Ισραήλ και η κυβέρνηση του Λιβάνου, δίνοντας τέλος στις εχθροπραξίες μεταξύ της ένοπλης ομάδας Χεζμπολάχ και του ισραηλινού στρατού.

Ωστόσο, η κατάσταση ασφαλείας παραμένει ασταθής. Την Πέμπτη, ο ισραηλινός στρατός είπε ότι η κατάπαυση του πυρός παραβιάστηκε όταν πολλά ύποπτα οχήματα και άτομα πλησίασαν περιοχές στο νότιο Λίβανο κοντά στα σύνορα με το Ισραήλ, αναγκάζοντας τα στρατεύματά του να πυροβολήσουν εναντίον τους. Σε μια δήλωση στην πλατφόρμα X, ο ισραηλινός στρατός είπε ότι «αναπτύχθηκε στο νότιο Λίβανο και επιβάλλει οποιαδήποτε παραβίαση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός».