Τουρκία και Κούρδοι κινούνται προς ειρηνευτική συμφωνία; Ποιος ο ρόλος του Οτσαλάν

πηγή φωτογραφίας @Vigil4Ocalan ·
Κορυφαίοι βουλευτές του φιλοκουρδικού Κόμματος Λαϊκής Ισότητας και Δημοκρατίας (DEM) συναντήθηκαν για δεύτερη φορά την Τετάρτη με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, τον φυλακισμένο ηγέτη του παράνομου στην Τουρκία Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), προκειμένου να δουν το περίγραμμα μιας προτεινόμενης συμφωνίας που θα τερμάτιζε τη 40χρονη ένοπλη εκστρατεία των Κούρδων ανταρτών εναντίον του τουρκικού κράτους
Οι βουλευτές του DEM, Pervin Buldan και Sirri Sureyya Onder, μίλησαν με τον Οτσαλάν για περίπου τέσσερις ώρες – διπλάσιο χρόνο από τη διάρκεια της πρώτης τους συνάντησης μαζί του τον Δεκέμβριο στο νησί της φυλακής όπου κρατείται. Το κουρδικό κόμμα DEM αναμένεται να εκδώσει δήλωση σχετικά με τις συνομιλίες. Πηγές με στενή γνώση των διαπραγματεύσεων μεταξύ της κυβέρνησης του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Οτσαλάν, οι οποίες ξεκίνησαν τον Απρίλιο του περασμένου έτους, σημείωσαν ότι οι γενικές γραμμές μιας συμφωνίας που θα έβλεπε τον Οτσαλάν να καλεί τους άνδρες του να καταθέσουν τα όπλα πλησιάζουν σε οριστοκποίηση. Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία πιθανότατα θα τερματίσει την απομόνωση του Οτσαλάν, θα ελευθερώσει πολλούς φυλακισμένους Κούρδους πολιτικούς, ιδίως τον εξαιρετικά δημοφιλή Σελαχατίν Ντεμιρτάς, και θα άρει την αντίθεσή της στην de facto διοικητική αυτονομία των Κούρδων της Συρίας, ανέφεραν οι πηγές.
Ο Οτσαλάν αναμένεται να κάνει το κάλεσμα είτε στις 15 Φεβρουαρίου, ημέρα η οποία θα σηματοδοτήσει την 26η επέτειο από τη σύλληψή του από τις τουρκικές ειδικές δυνάμεις στην Κένυα, είτε στις 21 Μαρτίου, ημέρα που εορτάζεται το κουρδικό Νεβροζ, δηλαδή η Πρωτοχρονιά των Κούρδων, πρόσθεσαν οι πηγές.
Ο Οτσαλάν απηύθυνε έκκληση για ειρήνη και μια νέα εποχή στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ Τούρκων και Κούρδων το 2013 σε μια επιστολή που διαβάστηκε σε μια μαζική συγκέντρωση στην ανεπίσημη πρωτεύουσα των Κούρδων, Ντιγιαρμπακίρ, στην κυρίως κουρδική νοτιοανατολική Τουρκία. Το κάλεσμα ήρθε εν μέσω του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων μεταξύ του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, ο οποίος κατέρρευσε το 2015. Οι πολιτικές φιλοδοξίες του Ερντογάν και η άρνηση του προκατόχου του DEM, του HDP, να στηρίξει την διαπραγμάτευση ήταν βασικός παράγοντας για την αποτυχία του τελευταίου γύρου. Η άρνηση των Κούρδων της Συρίας να πάρουν τα όπλα στο πλευρό των Σουνιτών ανταρτών που υποστηρίζονται από την Τουρκία που επιδιώκουν να ανατρέψουν τον Σύριο δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ ήταν ένας άλλος παράγοντας.
Η κυβερνητική πρωτοβουλία είναι πολύπλευρη. Έχει σχεδιαστεί για να εκμεταλλευτεί την αυξανόμενη ευπάθεια του PKK, ιδιαίτερα απέναντι στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Άγκυρας, τα οποία συνεχίζουν να στοχεύουν μεσαία και ανώτερα στελέχη του PKK στο Ιράκ και τη Συρία, και τη δραματική αναταραχή που προκλήθηκε από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023 στο Ισραήλ. Η επακόλουθη αποδυνάμωση του Ιράν και των εταίρων του στον «Άξονα Αντίστασης» στη Γάζα, τον Λίβανο και τη Συρία μείωσε την ικανότητα του PKK να πλοηγείται σε περιφερειακούς ανταγωνισμούς και στη Συρία το άφησε στο έλεος περίπου 2.000 ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ που αναπτύχθηκαν εκεί για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους.
Στο εσωτερικό μέτωπο, το ακροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα Λαϊκού Κινήματος (MHP), το οποίο ήταν κάθετα αντίθετο στην πολιτική δέσμευση με τους Κούρδους, έχει αναδειχθεί ως ο πιο ενθουσιώδης υποστηρικτής της πρωτοβουλίας .
Ένας άλλος από τους εθνικιστές εχθρούς του Ερντογάν είναι έτοιμος επίσης να εξουδετερωθεί. Η Μεράλ Ακσενέρ, η οποία αποσχίστηκε από το MHP για να σχηματίσει το δικό της κόμμα IYI, φημολογείται τώρα ότι προσβλέπει σε μια κορυφαία θέση στο υπουργικό συμβούλιο. Περίπου 16 νομοθέτες του IYI έχουν αυτομολήσει μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2023. Πέντε από αυτούς έχουν ενταχθεί στο AKP. Ένας άλλος ακροδεξιός ηγέτης, ο Ουμίτ Οζντάγκ, του οποίου το μικρό Κόμμα της Νίκης οδηγεί ένα κύμα αυξανόμενου αντιμεταναστευτικού αισθήματος που στοχεύει περίπου 3,7 εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες, παραμένει σθεναρά αντίθετος σε οποιαδήποτε συμφωνία με τον Οτσαλάν. Ο Οζντάγκ συνελήφθη τη Δευτέρα για φερόμενη προσβολή του Ερντογάν. Απελευθερώθηκε από την κράτηση για αυτές τις κατηγορίες, αλλά συνελήφθη ξανά την Τρίτη με την κατηγορία της «υποκίνησης μίσους και εχθρότητας μεταξύ του κοινού» κατά των Σύριων προσφύγων.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο Οζντάγκ κρατείται για να τον εμποδίσουν να κινητοποιήσει την τουρκική κοινή γνώμη ενάντια στην τελευταία κουρδική πρωτοβουλία. Κούρδοι δημοσιογράφοι και άλλοι που συμπαθούν την κουρδική υπόθεση κρατούνται επίσης σε μεγάλους αριθμούς σε μια προσπάθεια να κατασταλεί η κάλυψη που τονίζει τις συνεχιζόμενες καταχρήσεις κατά των Κούρδων. Αυτά περιλαμβάνουν την εκδίωξη δημοκρατικά εκλεγμένων Κούρδων δημάρχων και την αντικατάστασή τους με κυβερνητικούς αξιωματούχους.
Την ίδια ώρα, η αξιωματική αντιπολίτευση, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, έχει παγιδευτεί. Η κουρδική υποστήριξη έπαιξε κρίσιμο ρόλο βοηθώντας το φιλοκοσμικό κόμμα να νικήσει το AKP για πρώτη φορά στις εθνικές τοπικές εκλογές που διεξήχθησαν πέρυσι. Ο Ερντογάν ελπίζει να προσελκύσει τους Κούρδους ψηφοφόρους, ενώ συγκρατεί τους εθνικιστικούς ψηφοφόρους, καταφέρνοντας να διακηρύξει τη νίκη επί του ΡΚΚ στις μελλοντικές προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές, οι οποίες ενδέχεται να διεξαχθούν πριν από την προγραμματισμένη ημερομηνία τους το 2028. Αυτό θα επέτρεπε στον Ερντογάν να παρακάμψει τον συνταγματικό κανόνα που θα του απαγόρευε να είναι υποψήφιος για μια ακόμη φορά.
Όλα αυτά, ωστόσο, εξαρτώνται από το αν το PKK συμβαδίσει με τις απαιτήσεις του Οτσαλάν.
Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις της Τουρκίας κατά των Συριακών Κουρδικών Δυνάμεων στη βορειοανατολική Συρία, πιο πρόσφατα γύρω από το Φράγμα Tishreen, αποτελούν μέρος της στρατηγικής της να βάλει το PKK σε υποταγή, με έναν αυξανόμενο αριθμό αμάχων να βρίσκονται στα διασταυρούμενα πυρά. Πρόσφατα θύματα περιλαμβάνουν δημοσιογράφους και τον περίφημο Κούρδο καλλιτέχνη Μπέιβ Τέγιαρ, ο οποίος σκοτώθηκε στις 18 Ιανουαρίου σε επίθεση τουρκικού drone στο φράγμα που οι σουνίτες αντάρτες που υποστηρίζονται από την Τουρκία προσπαθούσαν να αφαιρέσουν από τις δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας εδώ και σχεδόν ένα μήνα.
Η Φόζα Γιουσούφ, βασικό πρόσωπο της αυτόνομης διοίκησης στη βορειοανατολική Συρία, που ηγείται από τους Κούρδους, υποστηρίζει ότι οι Κούρδοι έχουν πολύ περισσότερη δράση από ό,τι πιστεύεται ότι έχουν. Ωστόσο, όσο κι αν η Τουρκία φαίνεται να κρατά όλα τα χαρτιά, «η παλίρροια της ιστορίας ευνοεί τους Κούρδους. Είμαστε μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα, μια υπολογίσιμη δύναμη στην περιοχή, της οποίας οι απόψεις και τα αιτήματα δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν από κανένα από τα ενδιαφερόμενα μέρη», δήλωσε στο Al-Monitor. Ο Οτσαλάν συνεχίζει να παίζει μεγάλο ρόλο μέσω της αδιάκοπης επιρροής του σε εκατομμύρια Κούρδους, επέμεινε, και «ό,τι συμφωνήσει θα είναι προς όφελός μας. Και θα συμμορφωθούμε μαζί του 100%», είπε.
Εν τω μεταξύ, υπάρχει αυξανόμενη διπλωματική πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο στην αυτόνομη διοίκηση στη βορειοανατολική Συρία να παραμερίσει την έχθρα της με τις αντίπαλες συριακές ομάδες Κούρδων από το Κουρδικό Εθνικό Συμβούλιο (KNC) και να ενώσει τις δυνάμεις της σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις με την προσωρινή κυβέρνηση υπό την ηγεσία της ισλαμιστικής Hayat Tahrir al-Sham (HTS). Οι δυτικές κυβερνήσεις θεωρούν τους Κούρδους – και τις άλλες μειονότητες της Συρίας, όπως οι Χριστιανοί, οι Αλαουίτες και οι Δρούζοι – ως αντίβαρο στο HTS και τη σαλαφιστική ιδεολογία του. Ωστόσο, όλοι ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της Άγκυρας να αφοπλιστούν τα στοιχεία του PKK και να εκδιωχθούν από τη βορειοανατολική Συρία. Το KNC απηχεί αυτά τα αιτήματα.
Ο Μασούντ Μπαρζανί, πρεσβύτερος πολιτικός και ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν του Ιράκ, εντάχθηκε στην προσπάθεια συμφιλίωσης, καθώς συναντήθηκε για πρώτη φορά την περασμένη εβδομάδα με τον Μαζλούμ Κομπάνι, τον διοικητή των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, για τις οποίες η Τουρκία επιμένει ότι είναι προνόμιο του PKK . Πηγές που γνωρίζουν την ουσία των συνομιλιών ανέφεραν ότι τέθηκαν επίσης τα ζητήματα της παρουσίας του PKK στη Συρία και οι απαιτήσεις της Τουρκίας για απέλασή τους.





