Ο Ερντογάν μπορεί να καθυστερήσει τη συντριβή, αλλά όχι επ’ αόριστον

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Ο εξελισσόμενος ρόλος της Τουρκίας σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται από τις μεταβαλλόμενες πολιτικές των ΗΠΑ και της Ρωσίας, παρουσιάζει τόσο προκλήσεις όσο και ευκαιρίες για την Άγκυρα, ιδιαίτερα στις σχέσεις της με την Ευρώπη.

Η κυβέρνηση του Ερντογάν αντιμετωπίζει σημαντική πολιτική αντιπολίτευση, οικονομικά προβλήματα και δικαστικές διαμάχες μετά και τις πρόσφατες συλλήψεις δημάρχων. Ωστόσο, οι πιθανές εξελίξεις στην κουρδική σύγκρουση θα μπορούσαν να τονώσουν την πολιτική του θέση.

Ο ρόλος της Τουρκίας στη Συρία είναι περίπλοκος, με τους συμμάχους της να κερδίζουν έδαφος, ενώ η Άγκυρα εξακολουθεί να δίνει προτεραιότητα στην αποδυνάμωση των κουρδικών δυνάμεων. Εν τω μεταξύ, οι εντάσεις με το Ισραήλ για τη Συρία κλιμακώνονται.

Ενώ επεκτείνει τους δεσμούς της στην Ασία και την Αφρική, αυξάνοντας την επιρροή της στον μουσουλμανικό κόσμο, δεν έχει ακόμη εξασφαλίσει έναν σημαντικό παγκόσμιο ηγετικό ρόλο.

Με τις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας να παραμερίζουν βασικούς παράγοντες, η Τουρκία τοποθετείται ως γέφυρα μεταξύ του ΝΑΤΟ, της Ουκρανίας και των ευρωπαϊκών αμυντικών προσπαθειών. Η στρατιωτική βιομηχανία της θα μπορούσε να υποστηρίξει την ευρωπαϊκή ασφάλεια, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν πολιτικά εμπόδια, και οι τεταμένες σχέσεις με τους ηγέτες της ΕΕ λόγω ανησυχιών για το κράτος δικαίου.

Η διάβρωση των εγγυήσεων ασφαλείας των ΗΠΑ στην Ευρώπη και οι απειλές της Ρωσίας μπορεί να ανοίξουν ένα παράθυρο για την Τουρκία να ενσωματωθεί πιο στενά στις ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες υπό την προϋπόθεση να επιτευχθεί πολιτική ευθυγράμμιση. Κάτι που δεν διαφαίνεται στον ορατό ορίζοντα.

Συνολικά, η ικανότητα της Τουρκίας να περιηγηθεί σε αυτό το ασταθές τοπίο θα εξαρτηθεί από την εξισορρόπηση των σχέσεων της με τη Μόσχα, την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, ενώ παράλληλα θα αντιμετωπίσει τις εσωτερικές πολιτικές και νομικές αναταραχές.

Ο Ερντογάν είναι κύριος της στρατηγικής ασάφειας, αλλά μπορεί μόνο να καθυστερήσει το αναπόφευκτο. Το γεωπολιτικό τοπίο πιθανότατα θα τον αναγκάσει να κλίνει πιο αποφασιστικά είτε προς την Ευρώπη/ΝΑΤΟ (για οικονομικά οφέλη και οφέλη ασφάλειας) είτε προς τη Ρωσία (για να διατηρήσει τη στρατηγική αυτονομία). Σε κάθε περίπτωση έχει αποδυναμωθεί ο κυβερνητικός συνασπισμός του Ερντογάν. Οι δικαστικές ενέργειες εναντίον προσωπικοτήτων της αντιπολίτευσης και ομάδων της κοινωνίας των πολιτών υποδηλώνουν μια προσπάθεια ανάκτησης του ελέγχου.

Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security (INIS), του Strategy International (SI) και του Research Institute for European and American Studies (RIEAS).