Eurovision, softpower και το πυρηνικό όπλο της χώρας μας
Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
Ο Τζόζεφ Νάι, πρύτανης του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, πρώην υφυπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση Κλίντον και πρόεδρος τσυ Εθνικού Συμβουλίου Πληροφοριών, ένας από τους σημαντικότερους διαμορφωτές της αμερικανικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, επινόησε τον όρο «ήπια ισχύς» στα τέλη της δεκαετίας του 1980.
Ο όρος «ήπια ισχύς», ο οποίος αποδίδεται ως Soft Power στα αγγλικά, βρίσκεται στην ικανότητα να ελκύεις και να πείθεις και έρχεται σε αντίθεση με την σκληρή ισχύ, που αποδίδεται στα αγγλικά ως Hard Power, με την οποία εξαναγκάζεις.
Ουσιαστικά, στην ήπια ισχύ περιγράφεται η ικανότητα μιας χώρας να χρησιμοποιεί την ελκυστικότητά της ως εργαλείο πειθούς για την προώθηση των συμφερόντων της, σε αντίθεση με την σκληρή ισχύ, η οποία περιγράφει τη χρήση οικονομικών και στρατιωτικών μέτρων ως μέσο για την επίτευξη των στόχων.
Ενδεχομένως να αναρωτηθείτε ποια η σημασία των παραπάνω και πώς συνδυάζονται μ΄έναν διαγωνισμό τραγουδιού όπως η Eurovision. Θα σας εξηγήσω αμέσως.
Ακόμη και όποιος δεν έχει παρακολουθήσει ποτέ τον συγκεκριμένο ευρωπαϊκό διαγωνισμό, γνωρίζει πως είναι, στην πραγματικότητα, ένα παιχνίδι πολιτικών συμμαχιών, όπου χώρες αλληλοψηφίζονται και αλληλοστηρίζονται.
Σ΄αυτόν τον διαγωνισμό η χώρα μας είχε μια αδιάφορη πορεία – παρά κάποιες καλές μουσικά συμμετοχές- καθώς δεν ανήκε στο κλαμπ των παραδοσιακών συμμαχιών. Όλα αυτά μέχρι το 2001 όταν συμμετείχε με τους Antique, ένα ελληνικό συγκρότημα προερχόμενο από τη Σουηδία, με την Έλενα Παπαρίζου και τον Νίκο Παναγιωτίδη, δυο νεαρά παιδιά που είχαν γεννηθεί και μεγαλώσει στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας από Έλληνες γονείς.
Η συμμετοχή αυτή ενεργοποίησε χώρες που μέχρι τότε μάλλον αγνοούσαν ή/και υποτιμούσαν την ελληνική αποστολή. Το τραγούδι αν και σε αγγλικό στίχο, πάντρεψε και ελληνικά στοιχεία με την επιλογή του Παναγιωτίδη να παίξει στη σκηνή το παραδοσιακό ελληνικό μπουζούκι. Θυμίζω πως από εκείνη την χρονιά ο διαγωνισμός είχε αγκαλιάσει την προ-ηχογραφημένη μουσική, όμως αυτό δεν πτόησε τον Παναγιωτίδη και ήταν τελικά καθοριστικό φέρνωντας την χώρα μας στην τρίτη θέση. Εσκεμμένα δεν θα σχολιάσω την απόλυτη ελληνική επιτυχία του Number One με την Έλενα Παπαρίζου λίγα χρόνια αργότερα καθώς ήταν το απόλυτο τραγούδι με την κρητική λύρα να ξεσηκώνει άπαντες, κοινό και επιτροπές – έχουν γραφτεί και ειπωθεί τόσα πολλά εξάλλου.
Στην πορεία και με την πάροδο του χρόνου, ο διαγωνισμός άρχισε να μετατρέπεται σε κάτι διαφορετικό, απηχώντας πλήρως τον τρόπο που η Ευρώπη αγκάλιαζε την διαφορετικότητα. Στην προσπάθειά του να δείξει ότι πρωτοπορεί, έφτασε στο άλλο άκρο, αφήνοντας κατά μέρος το στοιχείο του τραγουδιού. Εξάλλου, όπως έγραψα προηγουμένως, ο διαγωνισμός ήταν πάντα πολιτικός και οι πολιτικές ατζέντες καθόριζαν το πλαίσιο του. Από την στιγμή λοιπόν που η πολιτική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ασπάστηκε πλήρως την woke ατζέντα, ο διαγωνισμός ως καθρέφτης της πολιτικής αυτής απόφασης, έπραξε το ίδιο.
Με το πέρασμα των ετών και καθώς η Ευρώπη ξεχνούσε τη σημασία του κάλλους, με την έννοια της ομορφιάς, όπως αυτή δηλαδή προσδιορίστηκε από την αρχαιοελληνική θεώρηση των πραγμάτων, το ίδιο έπραττε και η Ελλάδα. Ας μου επιτραπεί εδώ να τονίσω πως όταν αναφέρομαι σε κάλλος, δεν ομιλώ απαραίτητα για όμορφα κορμιά με τέλειες αναλογίες, αλλά για την αισθητική που είναι τρόπος ζωής και φιλοσοφία. Μια αισθητική που εντάσσεται στο πλαίσιο του μέτρου αλλά και σ΄αυτού του καλού και αγαθού – τρεις ακόμη έννοιες που ξεχάστηκαν και έγιναν λανθασμένα συνώνυμο του μέτριου και του ανόητου.
Φέτος, για λόγους που θα είχε ενδιαφέρον να μελετήσουμε, η χώρα μας διάλεξε στον εθνικό τελικό, που πραγματοποιήθηκε πριν μερικούς μήνες, ένα τραγούδι ελληνικό με θέμα ελληνικό και με μια ερμηνεύτρια με υπέροχη φωνή και στοιχεία που παραπέμπουν σ΄αυτά που αναφέρω παραπάνω.
Η επιλογή αυτή οδήγησε όλη την ομάδα να επενδύσει στα στοιχεία και στο ζήτημα που θίγει το τραγούδι- το οποίο αναφέρεται στον ξεριζωμό των Ελλήνων του Πόντου από την πατρογονική τους γη μετά τους διωγμούς και τα εγκλήματα των Τούρκων- και να μετατρέψει αυτό το μοιρολόι σε μήνυμα ελπίδας. Η ελληνική αποστολή, εκμεταλλευόμενη όλα τα στοιχεία της ήπιας ισχύος της χώρας μας, έφτιαξε ένα άρτιο αποτέλεσμα και κόντρα σε όλα τα προγνωστικά πήρε, μετά από πολλά χρόνια, την έκτη θέση, αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις.
Από τη μια η γλυκύτητα της Κλαυδίας, η οποία έγινε αμέσως αγαπητή στην Ελβετία, όπως φάνηκε από βίντεο που κυκλοφόρησαν με άλλους διαγωνιζόμενους μαζί της και από την άλλη ένα θέμα βασισμένο στην Ελλάδα και την ιστορία της, έφεραν το καλύτερο αποτέλεσμα, αποδεικνύοντας γιατί πρέπει να μένεις αυθεντικός σ΄έναν κόσμο που όλοι μιμούνται.
Επίσης αποδεικνύουν πως η Ελλάδα διαθέτει στα χέρια της ένα πυρηνικό όπλο που αν αποφασίσει να το χρησιμοποιήσει, θα μπορέσει να κάνει θαύματα. Το όπλο αυτό λέγεται ελληνικός πολιτισμός και ελληνική ιστορία και πλαισιώνεται από τη δυναμική του ελληνικού τρόπου ζωής, της ελληνικής φιλοσοφίας, της ελληνικής λαογραφίας, των μύθων, των θρύλων, των ιστοριών και της ελληνικής γλώσσας. Όλα αυτά είναι κομμάτι μιας αλυσίδας που μας συνδέει με το παρελθόν και δίνει ελπίδα για το μέλλον.
Τα τελευταία χρόνια, λανθασμένα, περνιέται η εντύπωση πως όλα αυτά είναι παρωχημένα και εθνικιστικά, καθώς δημιουργείται μια αίσθηση μίσους για τις ρίζες μας. Όμως τίποτε απ΄όλα αυτά δεν είναι ούτε παρωχημένο, ούτε εθνικιστικό. Είναι διαχρονικό και ανθρώπινο. Είναι ο ελληνικός τρόπος ζωής για τον οποίον οφείλουμε να είμαστε περήφανοι.
Για να μην αναρωτιόμαστε λοιπόν γιατί η συμμετοχή της Κλαυδίας ξεσήκωσε τόσο πολύ τους Έλληνες, είναι γιατί ο λαός μας θυμάται και το τραγούδι αυτό μίλησε στην ψυχή του. Αν μάλιστα ανατρέξετε σε βίντεο στο διαδίκτυο όπου ξένοι ακούν για πρώτη φορά την Κλαυδία και την ελληνική συμμετοχή, θα διαπιστώσετε ότι πολλοί δακρύζουν και συγκινούνται, καθώς το τραγούδι μιλάει στην ψυχή τους με τα λόγια της δικής μας ελληνικής ψυχής.
