ΗΠΑ και Ιράν σε νέο γύρο συνομιλιών

Ξεκινούν σήμερα στη Ρώμη νέες συνομιλίες ΗΠΑ Ιράν κατά τις οποίες Αμερικανοί και Ιρανοί αξιωματούχοι θα εξετάσουν εάν μπορεί να σημειωθεί πρόοδος στο ακανθώδες ζήτημα του εμπλουτισμού ουρανίου.

Μετά από τέσσερις προηγούμενους γύρους συνομιλιών, οι δύο πλευρές δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα περιόριζε την πυρηνική δραστηριότητα του Ιράν με αντάλλαγμα  την άρση των  αμερικανικών κυρώσεων. Το Ιράν, το οποίο επιμένει ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα προορίζεται μόνο για ειρηνικούς σκοπούς, δηλώνει ότι είναι έτοιμο να μειώσει τον εμπλουτισμό, αλλά δεν θα τον σταματήσει εντελώς.

Η ιρανική θέση έρχεται σε αντίθεση με αυτό που ο Ειδικός Απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, χαρακτήρισε ως «πολύ, πολύ σαφή κόκκινη γραμμή» για την Ουάσινγκτον. Δήλωσε στην εκπομπή «This Week» του ABC την Κυριακή ότι μια μελλοντική συμφωνία δεν μπορεί «να επιτρέψει ούτε 1% της δυνατότητας εμπλουτισμού».

Μέρες αργότερα, ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο έδωσε μια ελαφρώς διαφορετική άποψη για τις προσδοκίες της κυβέρνησης Τραμπ για μια συμφωνία. Ερωτηθείς την Τετάρτη εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διατηρήσουν τις κυρώσεις στο Ιράν μέχρι να εγκαταλείψει κάθε εμπλουτισμό, ο Ρούμπιο δεν απάντησε ναι.

«Πιστεύουμε ότι μια αποδεκτή συμφωνία με το Ιράν είναι αυτή στην οποία δεν θα εμπλουτίσουν, επειδή αν μπορούν να εμπλουτίσουν, μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως όπλο», δήλωσε ο Ρούμπιο.

Ανησυχούν οι  Ρεπουμπλικάνοι

Η κυβέρνηση Τραμπ αντιμετωπίζει έλεγχο από το ίδιο της το κόμμα για τη συμφωνία που διερευνά με το Ιράν. Την περασμένη εβδομάδα, περισσότεροι από 200 Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο υπέγραψαν μια επιστολή που προέτρεπε τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να κρατήσει τη γραμμή και να απαιτήσει πλήρη απαγόρευση του εμπλουτισμού ουρανίου.

Σύμφωνα με την πυρηνική συμφωνία του 2015, γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), το Ιράν είχε τη δυνατότητα να διατηρεί τον εμπλουτισμό ουρανίου σε χαμηλά επίπεδα για μη στρατιωτική πυρηνική ενέργεια και έρευνα. Το επίπεδο εμπλουτισμού του περιορίστηκε στο 3,67% και το απόθεμα ουρανίου του μειώθηκε στα 300 κιλά (661 λίβρες).

Οι πυρηνικοί επιστήμονες της χώρας εμπλουτίζουν τώρα ουράνιο στο 60% – ένα τεχνικό βήμα μακριά από το επίπεδο οπλικής ποιότητας του 90%. Μια διαρροή έκθεσης του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας τον Φεβρουάριο ανέφερε ότι το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο αξίας σχεδόν μιας βόμβας κάθε μήνα.

Ο Αλί Σαμχανί, κορυφαίος σύμβουλος του Ιρανού Ανώτατου Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε πρόσφατα στο NBC News ότι το Ιράν είναι έτοιμο να απαλλαγεί από τα αποθέματα ουρανίου που διαθέτει, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως όπλα. Αλλά ο Σασάν Καρίμι, Ιρανός διπλωματικός σύμβουλος και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, δήλωσε ότι η ιρανική διαπραγματευτική ομάδα την Παρασκευή δεν θα θέσει σε κίνδυνο την ικανότητα της Ισλαμικής Δημοκρατίας να εμπλουτίσει.

«Οι Ιρανοί θα αντισταθούν σθεναρά στο δικαίωμα εμπλουτισμού», δήλωσε ο Καρίμι, προσθέτοντας ότι η υποχώρηση στις αμερικανικές απαιτήσεις θα προκαλούσε «δυσκολίες για το ιρανικό πολιτικό σύστημα».

Καθώς υπέμεινε χρόνια κυρώσεων, η ιρανική κυβέρνηση υποστήριζε πάντα ότι η Τεχεράνη δικαιούται εμπλουτισμό ουρανίου ως συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων του 1970.

«Το επόμενο πρωί, όλοι [στο Ιράν] θα έλεγαν: “Αν μπορούσατε να παγώσετε τον εμπλουτισμό ή να τον ακυρώσετε, γιατί δεν το κάνατε πριν από 20 χρόνια;”», είπε ο Καρίμι.

Ο Υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αρακτσί: «Αν το Ιράν ήθελε να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, θα το είχε κάνει μέχρι τώρα, επειδή έχουμε τη δυνατότητα. Ωστόσο, δεν επιδιώκουμε πυρηνικά όπλα. Ταυτόχρονα, δεν θα παραιτηθούμε από τα δικαιώματα των μελλοντικών γενεών και ο εμπλουτισμός ουρανίου του Ιράν θα συνεχιστεί. Δεν μπορεί να διαλυθεί σε καμία περίπτωση».

Η σκληρή ρητορική του Χαμενεΐ

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, απέρριψε κατηγορηματικά το αίτημα των ΗΠΑ να εγκαταλείψει η Τεχεράνη το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου ως βασική προϋπόθεση για μια πιθανή πυρηνική συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν.

Ο Χαμενεΐ χαρακτήρισε την πίεση από Αμερικανούς αξιωματούχους ως «ανόητη» κατά την ομιλία του σε τελετή στην Τεχεράνη την Τρίτη προς τιμήν του πρώην προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί, ο οποίος πέθανε σε συντριβή ελικοπτέρου πέρυσι.

Χρησιμοποιώντας μια έντονα περιφρονητική περσική έκφραση, ο ανώτατος ηγέτης δήλωσε ότι ο όρος της αμερικανικής πλευράς «είναι εντελώς εκτός ορίων».

«Δεν περιμένουμε την άδειά τους για τον εμπλουτισμό. Η Ισλαμική Δημοκρατία έχει τη δική της πολιτική εμπλουτισμού και θα την ακολουθήσει», δήλωσε ο Χαμενεΐ καθώς το πλήθος απάντησε με δυνατά χειροκροτήματα και συνθήματα «θάνατος στην Αμερική».

Ο σκληροπυρηνικός ηγέτης κατηγόρησε τις αμερικανικές αρχές ότι προσπαθούν να τραβήξουν το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με απειλές και προδοσία. «Δεν νομίζω ότι αυτές οι συνομιλίες θα αποδώσουν καρπούς», δήλωσε, αλλά στη συνέχεια πρόσθεσε: «Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί».

Μετά τον πρώτο γύρο των συνομιλιών, ο Χαμενεΐ υιοθέτησε έναν συμφιλιωτικό τόνο, λέγοντας ότι τα αρχικά βήματα έγιναν δεκτά. Το πράσινο φως που έδωσε στην διπλωματική πρωτοβουλία ακολούθησε τις εντεινόμενες απειλές του Τραμπ εκείνη την εποχή ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να χτυπήσουν τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, σε συνδυασμό με μαζικές στρατιωτικές αναπτύξεις στην περιοχή εν αναμονή των επιθέσεων.

Η προκλητική ομιλία του Ιρανού ηγέτη την Τρίτη, αντίθετα, έρχεται μετά την ομιλία του Τραμπ στο Ριάντ την περασμένη εβδομάδα, η οποία φάνηκε να έχει μετριάσει τις στρατιωτικές απειλές και να τις έχει αντικαταστήσει με οικονομική πίεση.

Πιθανή συμφωνία και δεσμεύσεις 

Υπάρχει ένας πιθανός τρόπος να διευθετηθεί το θέμα του εμπλουτισμού, κάτι που έχει συζητηθεί στην Ουάσινγκτον. Οι διαπραγματευτές θα μπορούσαν να διαμορφώσουν μια πιθανή συμφωνία, έτσι ώστε να περιλαμβάνει διατύπωση που να αναγνωρίζει το «δικαίωμα του Ιράν να εμπλουτίζει», αλλά και να περιλαμβάνει μια δέσμευση από το Ιράν.

Προς το παρόν, κανένα από τα δύο μέρη δεν δείχνει κανένα σημάδι χαλάρωσης της στάσης του.

Ο Γκρέγκορι Μπρου, ανώτερος αναλυτής για το Ιράν στην Eurasia Group, λέει ότι μια «μίνι συμφωνία», σε αντίθεση με μια συνολική συμφωνία, είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα από τις τρέχουσες συνομιλίες, εν μέρει επειδή η ρητορική της κυβέρνησης για μηδενικό εμπλουτισμό θα ήταν δύσκολο να ανατραπεί βραχυπρόθεσμα.

Μια πιο περιορισμένη συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει περιορισμένες ιρανικές παραχωρήσεις στον εμπλουτισμό ουρανίου κατά 60% και άτυπες διαβεβαιώσεις ότι η Τεχεράνη θα περιορίσει τους περιφερειακούς αντιπροσώπους της – δηλαδή τους Χούθι της Υεμένης και τις ιρακινές πολιτοφυλακές – σε αντάλλαγμα για λιγότερο επιθετική επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ.

Μια προσωρινή συμφωνία θα έβαζε επίσης τέλος στις λεγόμενες κυρώσεις snapback. Οι Ευρωπαίοι υπογράφοντες το σχέδιο JCPOA – Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία – έχουν προθεσμία μέχρι τις 18 Οκτωβρίου για να επαναφέρουν τις κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που είχαν ανασταλεί βάσει της πυρηνικής συμφωνίας του 2015.

Η Τεχεράνη έχει απειλήσει να αποσυρθεί από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων και πιθανότατα θα επιταχύνει το πυρηνικό της πρόγραμμα εάν επιβληθούν εκ νέου οι κυρώσεις, υπονομεύοντας κάθε πιθανότητα μιας πιο μόνιμης συμφωνίας με την Ουάσινγκτον.

Πηγή κεντρικής εικόνας: https://www.kurdistan24.net/en/story/841908/iran-us-to-hold-new-round-of-nuclear-talks-in-rome