Γιατί η Δύση πρέπει να εξοπλίσει την Ουκρανία με πυραύλους Tomahawk

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Στον πόλεμο, η αδυναμία προσκαλεί την επιθετικότητα, αλλά η δύναμη, που χρησιμοποιείται με σύνεση, διασφαλίζει την ειρήνη. Αυτή η αρχή έχει καθοδηγήσει κάθε επιτυχημένη αποτρεπτική στάση από τότε που ο Θουκυδίδης περιέγραψε για πρώτη φορά τη λογική του φόβου και της τιμής μεταξύ των εθνών. Σήμερα, καθώς οι ρωσικοί πύραυλοι πέφτουν βροχή σε ουκρανικές πόλεις και ενεργειακά δίκτυα, είναι καιρός οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους να θυμηθούν αυτή την αρχή. Η συζήτηση για το εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να μεταφέρουν πυραύλους κρουζ μεγάλου βεληνεκούς Tomahawk στην Ουκρανία δεν είναι απλώς ζήτημα εξοπλισμών, αλλά στρατηγικής σηματοδότησης, αξιοπιστίας της συμμαχίας και διαχείρισης της κλιμάκωσης. Με σωστή βαθμονόμηση, η παροχή τέτοιων συστημάτων μπορεί να αποκαταστήσει την ισορροπία της αποτροπής, όχι να την υπονομεύσει.

Από τον Φεβρουάριο του 2022, η Ρωσία εκμεταλλεύεται το γεωγραφικό καταφύγιο του εσωτερικού της για να διατηρήσει επιθέσεις με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία. Ωστόσο όλα αυτά τα χρόνια, ο ουκρανικός λαός έχει επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, υπερασπιζόμενος την ανεξαρτησία του με περιορισμένα μέσα ενάντια σε έναν αριθμητικά ανώτερο εχθρό. Όμως, η ανθεκτικότητα από μόνη της δεν μπορεί να κερδίσει πολέμους. Μόνο η ικανότητα μπορεί. Οι πύραυλοι Tomahawk δεν είναι σύμβολο κλιμάκωσης, αλλά στρατηγικής ισορροπίας. Προσφέρει ακρίβεια σε μεγάλη απόσταση, την ικανότητα να πλήττει κόμβους διοίκησης, αποθήκες logistics και αεροπορικές βάσεις πολύ πίσω από τις γραμμές του μετώπου. Στον σύγχρονο πόλεμο, το βάθος είναι εξίσου σημαντικό με το εύρος. Η άρνηση του καταφυγίου στον επιτιθέμενο αλλάζει τον τρόπο σκέψης του πολέμου. Η εισαγωγή τους θα άλλαζε, επομένως, τον υπολογισμό κόστους-οφέλους της Μόσχας, επιβάλλοντας μια επαναξιολόγηση του στρατηγικού της βάθους. Δεν πρόκειται για κλιμάκωση καθαυτή, είναι η αποκατάσταση της συμμετρίας αποτροπής.

Οι επικριτές προειδοποιούν ότι ο εξοπλισμός της Ουκρανίας με όπλα μεγάλου βεληνεκούς θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα ή ακόμη και πυρηνική ακροβατική πολιτική. Αυτός ο κίνδυνος είναι πραγματικός, ωστόσο είναι διαχειρίσιμος στο πλαίσιο της θεωρίας της ελεγχόμενης κλιμάκωσης. Επίσης αυτός ο φόβος, μπερδεύει τις απειλές της Μόσχας με αμετάβλητες αλήθειες. Η ηγεσία της Ρωσίας κλιμακώνεται όταν αντιλαμβάνεται αδυναμία και αυτοσυγκράτηση, όχι όταν αντιμετωπίζει αξιόπιστη αποτροπή. Πρέπει να θυμηθούμε πώς, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το ΝΑΤΟ διατήρησε την ειρήνη όχι περιορίζοντας τις δυνατότητες της Δύσης αλλά καθιστώντας την αποφασιστικότητά του αδιαμφισβήτητη. Η ίδια σαφήνεια χρειάζεται και τώρα. Η βασική μεταβλητή είναι η επικοινωνία της πρόθεσης. Εάν η Ουάσιγκτον διατυπώσει σαφώς ότι ο στόχος είναι η υπεράσπιση της κυριαρχίας της Ουκρανίας και όχι ο επιθετικός πόλεμος εναντίον της Ρωσίας, η κλιμάκωση μπορεί να περιοριστεί. Η στρατηγική ασάφεια δεν πρέπει να συγχέεται με τη στρατηγική παράλυση.

Ωστόσο, η παροχή των Tomahawk δεν μπορεί να γίνει άκριτα και χωρίς επιχειρησιακή σχεδίαση. Ένα τέτοιο βήμα απαιτεί προσεκτικό συντονισμό εντός του ΝΑΤΟ, αυστηρό έλεγχο της στόχευσης και σαφή πολιτική καθοδήγηση. Αυτοί οι πύραυλοι πρέπει να εξυπηρετούν νόμιμους αμυντικούς σκοπούς, όπως την αποσυναρμολόγηση του μηχανισμού της επιθετικότητας, όχι την επίθεση σε πολιτικούς ή συμβολικούς χώρους. Η δυτική τεχνολογία πρέπει να αποτελεί ασπίδα πολιτισμού, όχι όργανο εκδίκησης. Αυτή η διάκριση -μεταξύ δικαιοσύνης και ανταπόδοσης, είναι αυτό που διαχωρίζει τις δημοκρατίες μας από τα αυτοκρατορικά αντανακλαστικά των αυταρχικών καθεστώτων. Η συνοχή της Συμμαχίας εξαρτάται από την αξιοπιστία της συλλογικής αποτροπής. Όταν ένα μέλος υφίσταται το κύριο βάρος της επιθετικότητας, ενώ άλλα διστάζουν να παράσχουν αποφασιστικά μέσα, εμφανίζονται ρωγμές στον αποτρεπτικό ιστό. Η αξιοπιστία του ΝΑΤΟ ιστορικά βασιζόταν στη βεβαιότητα της αντίδρασης και όχι στην αποφυγή του κινδύνου. Εξουσιοδοτώντας την ελεγχόμενη μεταφορά των Tomahawk, πιθανώς μέσω μιας κοινοπραξίας συμμαχικών πλατφορμών εκτόξευσης, η Συμμαχία θα επαναβεβαίωνε την αρχή της αδιαίρετης ασφάλειας. Αντίθετα, ο επίμονος δισταγμός ενθαρρύνει τους αναθεωρητικούς παράγοντες και αλλού, από τη Μαύρη Θάλασσα έως την Μεσόγειο και τον Ινδο-Ειρηνικό.

Υπάρχουν επίσης νομικές και υλικοτεχνικές πραγματικότητες που πρέπει να σεβαστούμε. Οι Tomahawk είναι ένα σύστημα αμερικανικής προέλευσης που διέπεται από ελέγχους εξαγωγών και πρωτόκολλα συμμαχίας. Οι μεταφορές πρέπει να συμμορφώνονται με το διεθνές δίκαιο και να προστατεύουν την απόρρητη τεχνολογία. Η επιχειρησιακή χρήση των Tomahawk από την Ουκρανία θα πρέπει να διέπεται από σαφείς όρους, στόχευση που περιορίζεται σε νόμιμους στρατιωτικούς στόχους και αποκλεισμός πολιτικών υποδομών. Η εκπαίδευση, η ενσωμάτωση δεδομένων στόχευσης και τα πρωτόκολλα διοίκησης και ελέγχου πρέπει να διεξάγονται υπό αυστηρή εποπτεία. Αυτά τα μέτρα διασφαλίζουν την λογοδοσία και μετριάζουν τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης. Υπό αυτή την έννοια, η μεταφορά θα αποτελούσε παράδειγμα υπεύθυνης αποτροπής , μιας έννοιας που συνδυάζει την ικανότητα με την αυτοσυγκράτηση. Αλλά αυτές είναι τεχνικές προκλήσεις, όχι ηθικά εμπόδια. Η συμμαχία έχει ξεπεράσει μεγαλύτερες πολυπλοκότητες στο παρελθόν. Όταν διακυβεύεται η ελευθερία, η γραφειοκρατία δεν μπορεί να είναι η τελευταία λέξη.

Το επιχείρημα ότι «κανένα μεμονωμένο όπλο δεν αλλάζει τον πόλεμο» είναι αληθές, αλλά ελλιπές. Κανένα μεμονωμένο όπλο δεν αλλάζει έναν πόλεμο, ωστόσο το σωστό όπλο την κατάλληλη στιγμή μπορεί να αλλάξει την κατεύθυνσή του. Διευρύνοντας την ικανότητα της Ουκρανίας να διακινδυνεύει απομακρυσμένες ρωσικές στρατιωτικές περιουσίες, θα αναγκάσει τη Μόσχα να επανεξετάσει τις υποθέσεις της περί ατιμωρησίας. Η αποτροπή λειτουργεί όχι μόνο μέσω της ικανότητας, αλλά και μέσω της αντίληψης του αντιπάλου για το κόστος που αντιμετωπίζει. Τα χτυπήματα ακριβείας βαθιά σε κατεχόμενα ή ρωσικά εδάφη θα αποκάλυπταν την ευαλωτότητα του ίδιου του επιτιθέμενου. Και η ευαλωτότητα γεννά προσοχή.

Έτσι θα επέβαλε στη Ρωσία την συνειδητοποίηση ότι η συνεχιζόμενη επιθετικότητα συνεπάγεται κόστος πέρα ​​από το τρέχον όριο ανοχής της. Επιπλέον, θα έστελνε ένα αδιαμφισβήτητο μήνυμα σε άλλες αυταρχικές δυνάμεις ότι η Δύση διατηρεί τόσο τα τεχνολογικά μέσα όσο και την πολιτική βούληση να υπερασπιστεί τις αρχές της κυριαρχίας και του διεθνούς δικαίου.

Για την Ευρώπη, οι στρατηγικές επιπτώσεις εκτείνονται πέρα ​​από την Ουκρανία. Εάν η επιθετικότητα ανταμειφθεί οπουδήποτε, η ανασφάλεια αυξάνεται παντού. Τα κράτη της Βαλτικής και των Βαλκανίων το καταλαβαίνουν αυτό ενστικτωδώς. Και η Ελλάδα έχει μάθει εδώ και αιώνες ότι η αποτροπή είναι η πιο σίγουρη εγγύηση ειρήνης. Σε όσους λένε ότι διακινδυνεύουμε «κλιμάκωση», απαντώ: η πραγματική κλιμάκωση συνέβη όταν η Ρωσία πέρασε τα σύνορα της Ουκρανίας, βομβάρδισε τις πόλεις της και μετέτρεψε τον χειμώνα σε όπλο. Η αποκατάσταση της ισορροπίας δεν είναι κλιμάκωση, είναι ευθύνη.

Ταυτόχρονα, πρέπει να συνδυάσουμε τη δύναμη με τη διπλωματία. Ο σκοπός της ενδυνάμωσης της Ουκρανίας δεν είναι ο ατελείωτος πόλεμος, αλλά μια δίκαιη ειρήνη, μια ειρήνη που θα επιτευχθεί όταν η Μόσχα συνειδητοποιήσει ότι η συνεχιζόμενη επιθετικότητα αποφέρει μειούμενα κέρδη. Όπως παρατήρησε πρόσφατα ο πρώην Ανώτατος Διοικητής των Συμμάχων του ΝΑΤΟ για την Ευρώπη, ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης, «Τα όπλα δημιουργούν τις συνθήκες για διαπραγμάτευση». Οι Tomahawk, όταν χρησιμοποιηθούν σωστά, θα εξυπηρετούσαν ακριβώς αυτόν τον σκοπό: να φέρουν τη Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μέσω της λογικής της αποτροπής.

Η ιστορία κρίνει τα έθνη όχι μόνο από αυτά για τα οποία αγωνίζονται, αλλά και από αυτά που ανέχονται. Ο ελεύθερος κόσμος δεν μπορεί να αντέξει την πολυτέλεια του δισταγμού. Αν θέλουμε να διαρκέσει η ειρήνη, πρέπει να καταστήσουμε την επιθετικότητα ασύμφορη. Αυτή είναι η ηθική και στρατηγική επιχειρηματολογία για να δώσουμε στην Ουκρανία τα εργαλεία που χρειάζεται, συμπεριλαμβανομένων των πυραύλων Tomahawk, για να αμυνθεί και να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο με όρους που συνάδουν με το διεθνές δίκαιο και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Συμπέρασμα

Η ουσία της στρατηγικής σύνεσης έγκειται στην ισορροπία μεταξύ αποφασιστικότητας και αυτοσυγκράτησης. Η παροχή πυραύλων Tomahawk στην Ουκρανία, εντός ενός πειθαρχημένου πλαισίου, εξυπηρετεί αυτήν την ισορροπία. Αποτρέπει περαιτέρω επιθετικότητα αποκαθιστώντας την αμοιβαιότητα της εμβέλειας, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί τη συνεχή προσήλωση στη νόμιμη και αναλογική χρήση βίας.

Το να αρνηθούμε στην Ουκρανία μια τέτοια δυνατότητα υπό τον φόβο της κλιμάκωσης ισοδυναμεί με την επιβολή καταφυγίου στην επιθετικότητα. Το να την παρέχουμε υπό πειθαρχημένες συνθήκες ισοδυναμεί με την επιβεβαίωση της διαρκούς λογικής της αποτροπής: η ειρήνη δεν διατηρείται με λόγια προειδοποίησης, αλλά με την αξιόπιστη ικανότητα δράσης.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI) και του Research Institute for European and American Studies (RIEAS).