Το ΟΧΙ ως μια εξαιρετικά επιτυχημένη ΨΕΠ που πλέον αποτελεί το κύριο όπλο Ελληνικής πίστης για ελευθερία και νίκη

Γράφει ο Αλέξανδρος Νίκλαν

Η 28η Οκτωβρίου 1940 αποτελεί ίσως την κορυφαία στιγμή της νεοελληνικής ιστορίας, και φέρεται να έχει ταυτιστεί με τη λέξη «ΟΧΙ».

Ωστόσο, το ΟΧΙ δεν ειπώθηκε ποτέ από τον Μεταξά ως επίσημη πρώτη απάντηση αν και η ουσία της δήλωσης παρέπεμπε ακριβώς εκεί. Ο Μεταξάς είπε το ΟΧΙ σε δεύτερη έκφραση του, αλλά λίγοι το γνωρίζουν αυτό.

Η φράση που φέρεται να ειπώθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά στον Ιταλό πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι δεν ήταν αυτή η μονολεκτική, εμφατική άρνηση, αλλά η ψύχραιμη διπλωματική διατύπωση, «Alors, c’est la guerre» («Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος»). Εκεί ο Ιταλός Πρέσβης του είπε ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί και έλαβε το ΟΧΙ του Μεταξά ως επιβεβαίωση της πρώτης διπλωματικής απάντησης.

Πώς, λοιπόν, καθιερώθηκε το «ΟΧΙ» ως το πανίσχυρο σύμβολο της ελληνικής αντίστασης; Η απάντηση βρίσκεται σε έναν συνδυασμό λαϊκής αυθόρμητης έκφρασης και στοχευμένης Εθνικής Ψυχολογικής Επιχείρησης για ανύψωση ηθικού.

Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940, η είδηση της απόρριψης του τελεσιγράφου και της εισόδου των Ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο κινητοποίησε άμεσα τους Έλληνες. Βγήκαν αυθόρμητα στους δρόμους, μετατρέποντας τη διπλωματική απόφαση σε ένα σύντομο, δυνατό και κατηγορηματικό σύνθημα: «ΟΧΙ!»

Το «ΟΧΙ» ήταν η άμεση, συναισθηματική απάντηση: «Όχι στους Ιταλούς», «Όχι στην υποταγή».

Αυτό το μονολεκτικό σύνθημα ήταν, στην ουσία, η αυθόρμητη απόδοση της φράσης του Μεταξά – μια μετάφραση της επίσημης φράσης «Λοιπόν, αυτό σημαίνει πολέμος» στη γλώσσα του απλού πολίτη.

Η κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά, αναγνώρισε άμεσα την ψυχολογική ισχύ και επιρροή αυτού του συνθήματος και το αγκάλιασε αμέσως. Το «ΟΧΙ» ως μονολεκτική απάντηση έκρυβε δύναμη, πίστη, ενέργεια που θα ήθελε κάθε συνθηματολογία.

Παράλληλα, λειτούργησε ως εθνικά ενοποιητικό καθώς προέβαλλε το έθνος ενωμένο γύρω από μία και μόνο λέξη, εξυπηρετώντας πλήρως την ανάγκη εκείνη την στιγμή στην Ελλάδα για ενεργοποίηση του πατριωτισμού και ανάπτυξη της εθνικής ενότητας.

Αντίθετα με τη διπλωματική φράση «Αυτό σημαίνει πόλεμος» που ήταν ψύχραιμη και πραγματιστική, το «ΟΧΙ» είχε συμβολικό και συναισθηματικό βάρος και έπαιξε προφανώς κυρίαρχο ρόλο στον συναισθηματισμό μας (όπως κάνει ακόμα και τώρα, 85 χρόνια μετά).

Η επίσημη επικοινωνία του συνθήματος αμέσως βρήκε τον τέλειο σύμμαχο στα μέσα ενημέρωσης της εποχής. Ήδη από την επόμενη κιόλας μέρα, στις 29 Οκτωβρίου 1940, οι κυβερνητικές εφημερίδες δημοσίευσαν πρωτοσέλιδα με το ΟΧΙ σε τίτλους για να ενισχύσουν την πίστη και την αποφασιστικότητα για την κυριαρχία επί αυτού του πολέμου:

Εφημερίδες όπως η «Καθημερινή», η «Εστία» και η «Πρωία» κυκλοφόρησαν με πρωτοσέλιδα στα οποία η λέξη «ΟΧΙ» δέσποζε σε τεράστια γράμματα.

Μέσω αυτής της έντονης δημοσιότητας, το σύνθημα εδραιώθηκε πλέον, όχι απλώς ως μια φράση, αλλά ως το απόλυτο σύμβολο της ελληνικής άρνησης και αντίστασης.

Σήμερα το ΟΧΙ ως λέξη πλέον είχε αποκτήσει σχεδόν μυθική σημασία, ξεπερνώντας το ιστορικό σημείο αναφοράς και αντιπροσωπεύει ως συνώνυμο του εθνικού φρονήματος, της εθνικής περηφάνιας και της δύναμης της ελληνικής ψυχής.

Ο λόγος για το συγκεκριμένο κείμενο δεν έχει γίνει για απομυθοποίηση ή μείωση της έννοιας σε ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ. Αντίθετα έγινε για να τονιστεί το ποσό καίριο και αναγκαίο είναι να τονίζεται το εθνικό φρόνημα με έξυπνες και ανεπτυγμένες ψυχολογικές επιχειρήσεις που δυστυχώς εδώ και αρκετά χρόνια η στρατηγική της χώρας μας, έχει ξεχάσει να αναπτύσσει προς όφελος του Έθνους.

Πηγές – Αναφορές

Εμανουέλε Γκράτσι, Il principio della fine – Απομνημονεύματα του Ιταλού πρέσβη.

Ιωάννης Μεταξάς, Το ημερολόγιο του Μεταξά.

Μιχάλης Βαρδάνης, Το ΟΧΙ και η 28η Οκτωβρίου 1940

Αρχείο ΕΡΤ: Ντοκιμαντέρ «Ημέρα του ΟΧΙ»

Πρωτοσέλιδα εφημερίδων (π.χ. Καθημερινή, Εστία, Πρωία) 28–29 Οκτωβρίου 1940.