Υβριδικές απειλές: Μια συνολική προσέγγιση
του Κρίστοφερ Κρεμμύδας – Κόρτνεϊ
Κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε μια νέα πρόκληση ασφαλείας, ένας πάροχος υπηρεσιών άμυνας ή ασφαλείας βρίσκεται σε ετοιμότητα να μας πουλήσει μια λύση. Στην περίπτωση των υβριδικών απειλών όμως, δεν υπάρχει λύση «γενικής χρήσης».
Αντιθέτως, όπως μάθαμε από την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας το 2014, απαιτείται ευρύτερη αλλαγή κουλτούρας. Η καταπολέμηση υβριδικών απειλών προϋποθέτει, κατ’ αρχάς, αλλαγή νοοτροπίας από την εκστρατευτική λογική, όπου τον πρώτο λόγο έχουν τα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας, στη λογική «εντός έδρας», όπου η πρωτοκαθεδρία περνάει στα υπουργεία Εσωτερικών και Προστασίας του Πολίτη. Ο διακρατικός χαρακτήρας της αντιμετώπισης υβριδικών απειλών σημαίνει ότι τα υπουργεία Εξωτερικών εξακολουθούν να διαδραματίζουν καίριο ρόλο, ο οποίος όμως εντάσσεται σε μια πολιτική που εφαρμόζεται από το σύνολο της κυβέρνησης.
Δεύτερον, πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι Αρχές μπορούν να αντιμετωπίσουν υβριδικές απειλές που αναδύονται στις γκρίζες ζώνες αρμοδιότητας μεταξύ διαφορετικών υπουργείων. Αρκετοί σύμμαχοι και συνεργάτες του ΝΑΤΟ έχουν πραγματοποιήσει εκτεταμένες εσωτερικές αξιολογήσεις για τον εντοπισμό κενών και τρωτών σημείων στη νομοθεσία τους. Στη συνέχεια, τα κοινοβούλιά τους εργάστηκαν για να σφραγίσουν αυτά τα νομικά κενά.
Τρίτον, είναι απαραίτητη η οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και του αναγκαίου συνδετικού ιστού ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά σε εθνικό και πολυμερές επίπεδο τις υβριδικές απειλές. Οι δύο μεγαλύτερες προκλήσεις για την αντιμετώπισή τους μέχρι στιγμής ήταν η απόδοση ευθυνών και η λήψη αποφάσεων για αντίμετρα σε συνθήκες κρίσης. Και στις δύο περιπτώσεις, απαιτείται υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης και εξοικείωσης μεταξύ αξιωματούχων, υπουργείων και θεσμικών οργάνων.
Yπάρχουν τρία επίπεδα εθνικής και πολυμερούς συνεργασίας που επιτρέπουν στις κυβερνήσεις και στις κοινωνίες να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις υβριδικές απειλές. Πρώτον, μια προσέγγιση «όλης της κυβέρνησης», με την εμπλοκή υπουργείων και φορέων όλων των επιπέδων διακυβέρνησης. Δεύτερον, μια προσέγγιση «όλης της κοινωνίας», η οποία περιλαμβάνει επίσης συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, τα πανεπιστήμια και την κοινωνία των πολιτών. Τέλος, μια «σφαιρική προσέγγιση», όπου κράτη με παρόμοιες απόψεις συνεργάζονται με διεθνείς οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε., ο ΟΑΣΕ, τα Ηνωμένα Εθνη, η Παγκόσμια Τράπεζα, κ.ο.κ.
Στην περίπτωση μιας πιθανής κλιμακούμενης κατάστασης, είναι απαραίτητες η στενή συνεργασία και η διαλειτουργικότητα στρατιωτικών και πολιτικών φορέων για να εξασφαλιστεί κατάλληλη αντίδραση. Για τον λόγο αυτό, είναι ζωτικής σημασίας η εμπλοκή του συνόλου της κοινωνίας, ώστε να εντοπιστούν τυχόν κενά και ευάλωτα σημεία, με τη διεξαγωγή καθοδηγούμενων συζητήσεων συνολικής προσέγγισης βάσει σεναρίων και ασκήσεων επί χάρτου. Μέσω της ενίσχυσης της δημόσιας και ιδιωτικής διακυβέρνησης και της επιδίωξης βαθύτερης και ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ θεσμών, κρατών, της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα, μπορούμε να μετατρέψουμε την παγκοσμιοποίηση και την αλληλεξάρτησή μας από τρωτό σημείο σε πλεονέκτημα.
* Ο κ. Κρίστοφερ Κρεμμύδας – Κόρτνεϊ είναι σύμβουλος της Strategy International και πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
