Νοσταλγία χωρίς λόγο για την “παλιά Δύση”
Της Judy Dempsey
Carnegie Europe
Η διπλωματία δεν είχε σπουδαία ημέρα στο Μόναχο. Ούτε η Δύση, για αυτό το θέμα.
Η απουσία διπλωματικών εργαλείων και η αίσθηση της έρευνας σε συνδυασμό με τους έντονους διαλόγους μεταξύ των Ευρωπαίων και ορισμένων μελών της αμερικανικής αντιπροσωπείας, επιβεβαίωσε, περισσότερο από ποτέ, την αδυναμία και την διαίρεση της Δύσης.
Αυτή η εμμονή με την “παλαιά Δύση” στη διάρκεια της εφετινής Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, θα καθυστερήσει κάθε στρατηγική αναπροσαρμογή των προτεραιοτήτων της, τη στιγμή που η Ρωσία και η Κίνα, αλλά επίσης και η Ιαπωνία και η Ινδία, προχωρούν για να καθορίσουν τη συμπεριφορά τους. Η Δύση αντιδρά, καθώς ο υπόλοιπος κόσμος αλλάζει.
Οι κατηγορίες προς την κυβέρνηση Trump, ο θρήνος για την αντί-ευρωπαϊκή ομιλία του αντιπροέδρου Mike Pence, και τα λυρικά λόγια για τον κομψό και παθιασμένο φιλό-ατλαντικό λόγο του πρώην αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Joe Biden, δεν θα εξοπλίσουν τη Δύση με τα απαραίτητα εργαλεία για να υπερασπιστεί τις αξίες και τα συμφέροντά της.
Αν μη τι άλλο,μ στο Μόναχο υπήρξε μια νοσταλγία για την παλιά Δύση της μετά το 1945 εποχής. Τότε, υπήρχε μια συγκεκριμένη προβλεψιμότητα για το πώς διεξάγεται η διπλωματία, για τις σφαίρες επιρροής και για τις ιδεολογικές βεβαιότητες.
Οι πόλεμοι στην πρώην Γιουγκοσλαβία, η εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία και αργότερα στην Ουκρανία, και η συνεχιζόμενη βία και δυστυχία των πολέμων σε Συρία και Υεμένη, θα πρέπει να έχουν πείσει τη Δύση ότι οι παλαιοί παράμετροι και το παλαιό αφήγημα, έχουν τελειώσει από καιρό.
Ακούγοντας την Henrietta Fore, εκτελεστική διευθύντρια της UNICEF, που μίλησε πριν από λίγες ημέρες στην κεντρική αίθουσα του ξενοδοχείου όπου διεξήχθη η Διάσκεψη, για το τι συμβαίνει στις γυναίκες και στα παιδιά στη Συρία και σε άλλες χώρες στην περιοχή, ήταν ένας άλλος κόσμος σε σχέση με μία διαφορετική συζήτηση που λάβαινε χώρα στο τέλος του διαδρόμου.
Η πρώτη επιβεβαίωσε την απουσία ισχυρών, διπλωματικών εργαλείων για τον τερματισμό των δεινών. Η δεύτερη συζήτηση, ήταν μια κομψή συνεδρίαση που εστίαζε σε μια νέα έκδοση: Υπεράσπιση της Δημοκρατίας και της τάξης που βασίζεται σε κανόνες. Το χάσμα στο λεξιλόγιο μεταξύ των δύο συναντήσεων, ήταν έντονο.
Και αυτό ήταν που χαρακτήρισε τη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια. Λίγοι άκουγαν. Πολλοί εναντιωνόταν.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov, επιτέθηκε λεκτικά στις ΗΠΑ αλλά χαρίστηκε στην Ευρώπη. Το Κρεμλίνο πρέπει να απολαμβάνει την αδύναμη σχέση που επικρατεί στην ατλαντική συμμαχία. Ο Pence δεν ήταν φειδωλός στην επίθεσή του εναντίον των ατυχών Ευρωπαίων, και εναντίον της συνεχιζόμενης υπεράσπισης της συμφωνίας με το Ιράν. Η Ρωσία χτυπήθηκε επίσης σκληρά.
Και θα πρέπει να έχετε ακούσει τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, Mohammad Javad Zarif -η ομιλία του ήταν μια μακρά ομιλία γεμάτη θυμό εναντίον των ΗΠΑ. Τουλάχιστον η δημοσιογράφος του BBC, Lyse Doucet, έκανε ό,τι μπορούσε για να μην το ν αφήσει να παρασυρθεί, όπως πέρυσι που έφυγε χωρίς να υποστεί σε κάποια “δύσκολη” ερώτηση. Αλλά όπως και πέρυσι, ο Zarif ήταν μόνος του. Δεν υπήρχε άλλη δέσμευση με άλλους περιφερειακούς παράγοντες.
Η ομιλία του Zarif εξέθεσε τις βαθιές διχόνοιες μεταξύ των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων αναφορικά με την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν. Παρά τις προσπάθειες της Καγκελαρίου Angela Merkel το Σάββατο να εξηγήσει γιατί είναι απαραίτητο να διατηρηθεί η συμφωνία, αναγνωρίζοντας παράλληλα τον αποσταθεροποιητικό ρόλο του Ιράν στο Λίβανο, στη Συρία, στην Υεμένη, και στη Γάζα, δεν υπήρξε καμία σύμπνοια απόψεων μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού.
Και από τη στιγμή που συμβαίνει αυτό, πώς στο καλό πρόκειται να εργαστούν από κοινού Αμερικανοί και Ευρωπαίοι -και με τη Ρωσία- για να σώσουν την συνθήκη πυρηνικών δυνάμεων ενδιάμεσης εμβέλειας (INF); Πώς πρόκειται να αντιληφθούν οι δυτικοί ηγέτες ότι η ιδέα μιας παλαιάς Δύσης, αυτής του ατλαντισμού, πρέπει να ξεφύγει από αυτό το γεωγραφικό περιβάλλον και νοοτροπία;
Αυτό θα σήμαινε τη δημιουργία μιας ευρύτερης αρχιτεκτονικής ασφάλειας, πολιτικής και οικονομικής, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, και τις χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Θα επρόκειτο για τη διεύρυνση και εμβάθυνση της δημοκρατίας και των αξιών της. Κανένα από τα ζητήματα αυτά δεν αναφέρθηκε στις βασικές συνεδρίες.
Και σε ό,τι αφορά στην υπεράσπιση των αξιών από τη Δύση, ήταν πραγματικά ντροπή που δεν μίλησε κανείς στον Αιγύπτιο πρόεδρο Abdel Fattah el-Sisi, στον οποίο δόθηκε ο λόγος το Σάββατο, για την γενικευμένη κατάχρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις εξαφανίσεις, τους βασανισμούς και την καταστολή των πολιτικών ακτιβιστών. Να μην ξεχνάμε το γεγονός ότι η αιγυπτιακή βουλή ενέκρινε μέτρα που θα του επιτρέπουν να παρατείνει την εξουσία του,…. Μέχρι το 2034.
Παρόλα αυτά, υπήρξαν τρεις ενδιαφέρουσες, αισιόδοξες τάσεις, που επηρέασαν τον παραδοσιακό τρόπο δράσης της Δύσης.
Η πρώτη είναι ο τρόπος με τον οποίο οι ηγέτες της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ κατόρθωσαν να δώσουν τέλος σε μια χρόνια διαφωνία για το μελλοντικό όνομα της ΠΓΔΜ. Εκτός του ότι άνοιξε τον δρόμο για την ΠΓΔΜ να ενταχθεί στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, η συμφωνία είχε να επιδείξει την πολιτική βούληση και το θάρρος που επέδειξαν ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο ομόλογός του στην ΠΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ. Είχαν την στήριξη έμπειρων και υπομονετικών διπλωματών και από τις δύο πλευρές, που κατέστησαν δυνατή αυτή τη συμφωνία.
Η δεύτερη, και πάλι έξω από τα όρια αυτής της αναχρονιστικής Διάσκεψης, είναι ο τρόπος με τον οποίο άλλες χώρες, όπως η Ολλανδία και η Νορβηγία, μεσολαβούν ήσυχα σε συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή.
Και η τρίτη είναι πώς μια ομάδα συνταξιούχων διπλωματών, αλλά επίσης και εκείνων που είναι ακόμη σε δράση, συνειδητοποίησαν ότι η Δύση δεν είναι πλέον η παλαιά Δύση. Πρόκειται για την προσέγγιση των δημοκρατιών σε όλο τον κόσμο.
Έχω δει παρόμοιες “διακηρύξεις αρχών” στο παρελθόν. Αλλά περιορίζονταν στους ευρωατλαντικούς οργανισμούς της ΕΕ και του ΝΑΤΟ (και δείτε τώρα τι γίνεται στην Ουγγαρία και στην Πολωνία).
Αυτή τη φορά πρόκειται για τον μεγαλύτερο ορίζοντα που θα μπορούσε να καθορίσει το περίγραμμα της Δύσης. Αναφορικά με την παγκοσμιοποίηση και την ψηφιοποίηση για την υποστήριξη των αξιών και της δημοκρατίας και την ανθρωπιστική στήριξη για τους πρόσφυγες. Απλώς άλλη μία πρωτοβουλία, θα απαντούσαν οι κυνικοί. Ως έχει, υπάρχει ήδη πολύς κυνισμός και πολύ λίγος διάλογος. Ίσως είναι ώρα να αλλάξει πραγματικά το περίγραμμα της ίδιας της Διάσκεψης.
