Το ρήγμα του Μονάχου
Γράφει η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΩΚΟΥ
Τι περίμενε άραγε; Οταν ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς ξεκίνησε την ομιλία του στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, είπε ότι μεταφέρει τα χαιρετίσματα του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Και έκανε μια παύση· στην οποία δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση από τους παρισταμένους, παρά μόνο σιωπή. Το κοινό του Μονάχου είναι πολύ διαφορετικό από την εκλογική βάση του Αμερικανού προέδρου, που του επιφυλάσσει χειροκροτήματα και ενθουσιώδη επιφωνήματα. Κατ’ αρχάς, ήταν γεμάτο Ευρωπαίους. Και αυτές τις ημέρες, οι Ευρωπαίοι έχουν αρκετούς λόγους να μην ενθουσιάζονται με τον πρόεδρο Τραμπ. Τα δημοσιεύματα που μιλούν για θυμό και ανοιχτό ρήγμα στις διατλαντικές σχέσεις στο Μόναχο είναι αρκετά για να προβληματίσουν. Στους δαιδαλώδεις, πολυτελείς διαδρόμους και πίσω από τις βαριές πόρτες του ξενοδοχείου Bayerischer Hof, φαίνεται ότι η αντιπροσωπεία του Αμερικανού αντιπροέδρου έφερε βαρέως την ψυχρή υποδοχή και μίλησε με σκληρά λόγια για τη στάση των Ευρωπαίων, ιδιαίτερα της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ. Δεν είναι όμως μόνο ζήτημα χαμηλής δημοφιλίας του Αμερικανού προέδρου στη Γερμανία. Μπροστά στις κάμερες, οι διαφορές των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών χωρών ήταν εμφανείς σε μια σειρά από ζητήματα.
Στην ομιλία του, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ μετέφερε τα αιτήματα του προέδρου Τραμπ, που ζητάει τη συνεργασία των Ευρωπαίων στην απομόνωση του Ιράν και της Ρωσίας, χωρών με τις οποίες οι Ευρωπαίοι έχουν παραδοσιακά σχέσεις, την ώρα που οι ΗΠΑ έχουν εγκαταλείψει τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν και αποχωρούν από τη συνθήκη INF με τη Ρωσία για τα πυρηνικά μέσου βεληνεκούς. Και αφού έχει ήδη αποφασίσει μονομερώς την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, ζήτησε από τους Ευρωπαίους να αναλάβουν τις ευθύνες τους, παίρνοντας πίσω τους πολίτες τους που κρατούνται εκεί ως μαχητές του ISIS – κάτι που μπορεί να προκαλέσει προκλήσεις όχι μόνο δικαστικές, αλλά και ασφάλειας στην Ε.Ε., η οποία έχει δοκιμασθεί σκληρά από την ισλαμική τρομοκρατία. Οι απειλές του προέδρου Τραμπ, ότι σε διαφορετική περίπτωση θα τους αφήσει ελεύθερους, δεν βελτίωσαν το κλίμα.
Ούτε ο κ. Πενς ήταν ιδιαίτερα διπλωματικός, υιοθετώντας την πολιτική και τη ρητορική του Αμερικανού προέδρου, αλλά η τοποθέτησή του δεν μπορεί να ήταν και κεραυνός εν αιθρία. Οι αποχωρήσεις του υπουργού Αμυνας Τζιμ Μάτις και του υφυπουργού Εξωτερικών για την Ευρώπη Γουές Μίτσελ ήταν μια ένδειξη ότι οι φωνές που υποστηρίζουν τη στενή συνεργασία με τους Ευρωπαίους συμμάχους γίνονται πιο αδύναμες. Σε όλα αυτά, η απάντηση της καγκελαρίου Μέρκελ ήταν αρνητική: υπεραμύνθηκε της συμφωνίας με το Ιράν και προειδοποίησε για τις συνέπειες μονομερών αποφάσεων όπως η απόσυρση από τη Συρία και από τη συνθήκη INF. Η Ε.Ε. έχει τα δικά της εσωτερικά θέματα, καθώς πορεύεται προς τις ευρωεκλογές ύστερα από μια παρατεταμένη και πολυεπίπεδη κρίση, αλλά δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι ήταν αυτή που προκάλεσε το ρήγμα στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Οπως είπε ο τέως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, «ηγεσία σημαίνει ότι κάποιοι σε ακολουθούν». Από την πλευρά της, μια αντιπροσωπεία του Κογκρέσου τόνισε τη δέσμευσή της στη διατλαντική συνεργασία. Μιλώντας στο German Marshall Fund, το μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας Μπομπ Μενέντεζ τόνισε πως οι ΗΠΑ «θα πρέπει να επικρίνουν λιγότερο και να ηγηθούν περισσότερο», με μεγαλύτερη συνεργασία και εποικοδομητική συνεισφορά στη διατλαντική συμμαχία – κάτι για το οποίο δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση σήμερα.
