Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από την Αφρική
Του Βασίλη Γαβαλά
“Αν θέλει κανεις να μιλήσει για το μέλλον, θα πρέπει να μιλήσει για την Αφρική.” Η φράση αυτή του Προέδρου Γιούνκερ, στο τελευταίο του διάγγελμα για την Κατάσταση της Ένωσης, ίσως απο τους περισσότερους να θεωρηθεί υπερβολική, ίσως ρητορικό σχήμα, ίσως, απο μερικούς λιγότερους, άστοχη εκτίμηση του μέλλοντος. Ωστόσο, η κατάσταση της αφρικανικής ηπείρου είναι μάλλον ένας παράγοντας που όντως θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό, αν όχι θα καθορίσει, τη μακροπρόθεση ευμάρεια των ευρωπαϊκών χωρών. Και αυτό γιατί σχετίζεται άμεσα με το προσφυγικό, ένα ζήτημα που, μεταξύ άλλων, πυροδοτεί την ταυτοτική και πολιτισμική ανασφάλεια των “απειλούμενων πλειοψηφιών”. Η μετανάστευση και οι προσφυγικές ροές έχουν δημιουργήσει δημογραφική υστερία που εκφράζεται πολιτικά μέσα από τις αντιμεταναστευτικές σταυροφορίες λαϊκιστών ηγετών όπως ο Βίκτορ Όρμπαν ή ο Ματέο Σαλβίνι, που ενεργά επιδιώκουν την αποσύνθεση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με όλες τις τραγικές συνέπειες που μπορεί να έχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο για τους λαούς της.
Διαβάστε επίσης: 2020-2030: Αφρική, ήπειρος των νέων ευκαιριών
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Pew Research Center οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής καταλαμβάνουν τις 8 από τις 10 πρώτες θέσεις στην κατάταξη των αυξανόμενων μεταναστευτικών πληθυσμών, με τον αριθμό των μεταναστών απο τις χώρες αυτές να αυξάνεται κατά 50% σε σχέση με τα επίπεδα του 2010. Συγκεκριμένα στην περίπτωση της Ευρώπης, ο πληθυσμός των μεταναστών που προέρχονται από τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής έχει εκτοξευθεί λόγω της μαζικής εισροής ενός περίπου εκατομμυρίου (970,000) αιτούντων ασύλου κατά το διάστημα 2010-2017. Ο αριθμός δε των μεταναστών που κατοικούν μόνιμα στις χώρες της ΕΕ αυξήθηκε στο ίδιο διάστημα κατά 420,000, φτάνοντας το 2017 τα 4,15 εκατομμύρια.
Ο πληθυσμός της Αφρικής αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί έως το 2050, φτάνοντας τα 2,5 δισεκατομμύρια ενώ η Ευρώπη αντιμετωπίζει σημαντικό δημογραφικό πρόβλημα, με τον πληθυσμό της σταθερά να μειώνεται και να γερνά. Παράλληλα το οικονομικό περιβάλλον της Αφρικής, παρά τη σημαντική ανάπτυξη της περασμένης δεκαετίας, συνεχώς αποτυγχάνει να εξασφαλίσει τις απαραίτητες θέσεις αξιοπρεπούς εργασίας ενώ αποκλείει τη δυνατότητα επένδυσης και αποταμίευσης των κατοίκων της. Όσο αυτό συνεχίζεται, τόσο θα αυξάνεται σταθερά η τάση μετεγκατάστασης των Αφρικανών (και ιδιαίτερα των νέων κάτω των 25, που αποτελούν το 60% του πληθυσμού) προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Είναι λοιπόν φανερό, ότι η υπερπληθυσμός της Αφρικής είναι ζήτημα στενά συνδεδεμένο με τις προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον η ΕΕ. Κατά συνέπεια, η οικονομική ανάπτυξη, η ευμάρεια και η οικονομική μεταμόρφωση της Ηπείρου είναι από τα κομβικότερα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα της Ευρώπης.
Το κομβικότερο στοίχημα για την Ευρώπη είναι να καταπολεμηθεί η αυξανόμενη ανεργία στην Αφρική. Για να προωθήσει επιτυχώς τη δημιουργία των απαραίτητων ποιοτικών θέσεων εργασίας, η ΕΕ πρέπει να δομήσει και να προωθήσει σε συνεργασία με τις αφρικανικές κυβερνήσεις ένα βιώσιμο πλαίσιο επενδύσεων στην Αφρική, δίνοντας έμφαση, πέρα από τις παραδοσιακές πολιτικές βοήθειας στην υποστήριξη της ανάπτυξης στρατηγικών τομέων της οικονομίας της ηπείρου και τον εκσυγχρονισμό του θεμικού περιβάλλοντος και της σωστής διακυβέρνησης. Αναλογα με τις δυνατότητες τους, όλα τα κράτη μέλη πρέπει να εμπλακούν σε μια τέτοια κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια.
Είναι αλήθεια ότι το αφρικανικό ζήτημα και οι συνέπειές του σχεδόν απουσιάζουν από την ελληνική δημόσια συζήτηση. Σε μια προσπάθεια να ανοίξει δυναμικά το ζήτημα, το ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, διοργανώνει στο φετικό Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ως προγραμματικός συνεργάτης, μια σχετική συζήτηση με κεντρικό προσκεκλημένο τον πρώην Πρόεδρο της Νιγηρίας (πολυπληθέστερης και πια οικονομικά μεγαλύτερης χώρας στην Αφρική) και της Αφρικανικής Ένωσης, Olusegun Obasanjo, τον ιστορικότερο Αφρικανό ηγέτη μετά τον Νέλσον Μαντέλα. Στο πάνελ θα συμμετάσχει επίσης ο Γκρεγκ Μίλλς, επικεφαλής του Ιδρύματος Branthrust, μεγαλύτερου think tank στην Αφρική και σύμβουλο σε θέματα οικονομικής και θεσμικής ανάπτυξης πάνω από 10 αφρικανικών κυβερνήσεων.
Υπάρχει η ανάγκη και στην Ελλάδα, μια χώρα-πύλη μεταναστών και προσφύγων, να αρχίσει δομημένη και διαρκής συζήτηση πάνω στις προκλήσεις που θέτει το αφρικανικό πληθυσμιακό ζήτημα τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.
* Ο κ. Βασίλης Γαβαλάς είναι συνεργάτης στο ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη
