28/03/2024

Ο μεγαλύτερος εχθρός των χωρών της Αν. Ευρώπης δεν είναι η Ρωσία

Του Thomas de Waal
Carnegie Europe

Υπάρχει ένας εχθρός που υπονομεύει τις πρώην Σοβιετικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης -υπονομεύοντας κυβερνήσεις, επιτιθέμενος στην οικονομία και σπέρνοντας την αστάθεια.

Η Ρωσία; Όχι. Η μεγαλύτερη απειλή για χώρες όπως η Γεωργία, η Μολδαβία και η Ουκρανία, βρίσκεται στην δική τους φτωχή διακυβέρνηση και κατάχρηση εξουσίας.

Και ενώ αυτές οι αδυναμίες τις καθιστούν πιο ευάλωτες απέναντι στον πιο ισχυρό γείτονά τους εξ ανατολών, η ευθύνη για τις συνέπειές τους βρίσκεται τελικά στο εσωτερικό.

Βεβαίως, η ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα αποτελεί μια μεγάλη απειλή για την Ουκρανία. Η κατάληψη τριών ουκρανικών ναυτικών βάσεων και των πληρωμάτων τους στην Αζοφική Θάλασσα το 2018, είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Αλλά αυτού του είδους ανοιχτές προσβολές είναι η εξαίρεση, όχι ο κανόνας.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Γεωργία δίνουν ένα καλό παράδειγμα. Η διμερής στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ -καθώς και η εδώ και καιρό καθυστερημένη πώληση των πυραύλων Javelin στη Γεωργία- έχει μειώσει τον φόβο της χώρας για τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα και έχει περιορίσει τον χαρακτήρα του επείγοντος που έχουν τα αιτήματά της για ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Πραγματικά, οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας έχουν βελτιωθεί σημαντικά από το 2008 που είχαν διακοπεί με τον Πόλεμο των Πέντε Ημερών, όταν η Μόσχα έχασε την άμεση επιρροή της στη Γεωργία και αναγνώρισε τα δύο αποσχισθέντα εδάφη της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας.

Αυτές τις ημέρες, το μεγαλύτερο ζήτημα στη Γερμανία δεν είναι οι απειλές από τη Μόσχα. Είναι το πολιτικό παιχνίδι που θέτει σε κίνδυνο το μεγαλύτερο project υποδομών εδώ και χρόνια: ένα λιμάνι με βαθιά νερά στην Anaklia, στις όχθες της Μαύρης Θάλασσας.

Προγραμματισμένο να ξεκινήσει το 2020, το project έχει σκοπό να εδραιώσει τη θέση της Γεωργίας ως μια σημαντική διαδρομή διέλευσης Ανατολής-Δύσης, επιτρέποντάς της να δεχθεί μεγάλα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και να αυξήσει την κίνησή της σδ δρόμους και σιδηροδρόμους. Το Project έχει προσελκύσει διεθνείς υποστηρικτές: η πρώτη φάση, κόστους 600 εκατ. δολαρίων, εν μέρει χρηματοδοτείται από μια ομάδα τεσσάρων διεθνών πιστωτών, και η Κομισιόν έχει δεσμευτεί να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της δεύτερης φάσης, συμπεριλαμβανομένων των οδικών και σιδηροδρομικών συνδέσεων. Η SSA Marine του Σιάτλ, μια μεγάλη εταιρεία διαχείρισης λιμανιών στις ΗΠΑ, πρόκειται να διαχειρίζεται το terminal.

Αλλά το μέλλον της φαίνεται ιδιαίτερα αβέβαιο.

Το project συνδέεται στενά με τον πρώην πρωθυπουργό Giorgi Kvirikashvili, ο οποίος παραιτήθηκε πέρυσι αφού έχασε από την Bidzina Ivanishvili, επίσης πρώην πρωθυπουργό και μεγάλο υποστηρικτή του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανό Όνειρο.

Μια πρόσφατη έρευνα σχετικά με το ξέπλυμα μαύρου χρήματος στην TBC, μια τράπεζα που είναι επικεφαλής του project για το λιμάνι, θεωρείται ευρέως ότι είναι πολιτικά υποκινούμενη -πιθανώς από τον Ivanishvili, ο οποίος παραμένει στην εξουσία πίσω από τον θρόνο της νέας κυβέρνησης. Τα συμφέροντα του πρώην πρωθυπουργού ή εκείνων των επιχειρηματιών φίλων του στο αντίπαλο λιμάνι του Poti, μπορεί επίσης να αποτελέσει έναν παράγοντα. Πριν από κάποιες ημέρες η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα νέο έργο επέκτασης για το λιμάνι του Poti.

Επισήμως, η κυβέρνηση της Γεωργίας έχει εκφράσει την πλήρη στήριξή της για την Anaklia, και το project έχει μια καλή πιθανότητα να αντιμετωπίσει την κρίση. Είναι πολύ σημαντικό να μην το κάνει. Αλλά η αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε από τη μάχη για την εξουσία, έχει ήδη δημιουργήσει αστάθεια και έχει δώσει χώρο σε εξωτερικούς που επιδιώκουν να παρέμβουν.

Και δεν απουσιάζουν οι κακοπροαίρετοι. Για τη Ρωσία, η Anaklia θα ήταν ένας ανταγωνιστής στα δικά της λιμάνια της Μαύρη; Θάλασσας. Επίσης βρίσκεται σε άβολα κοντινή απόσταση από την Αμπχαζία, οδηγώντας έναν Ρώσο σχολιαστή να το αποκαλεί αμερικανικό συγκαλυμμένο στρατιωτικό project.

Το project μπορεί να μην αρέσει ούτε στην Τουρκία, καθώς το Anaklia θα ήταν ένας άμεσος ανταγωνιστής στα δικά της λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα. Και ενώ οι Κινέζοι στηρίζουν επισήμως το project, φημολογείται ότι είναι λιγότερο από ενθουσιώδεις για την διοικητική του δομή, μετά από τη δική τους αποτυχημένη προσπάθεια να διαχειριστούν το project.

Δυστυχώς, μάχες σαν κι αυτή δεν είναι άγνωστες στην Ουκρανία -η άτυπη κυβέρνηση και τα παρασκηνιακά παιχνίδια εξουσίας, αποτελούν εδώ και καιρό μέρος της διαχείρισης της χώρας.

Ο αναλυτής Ivlian Khaindrava δήλωσε για τον πρώην πρόεδρο Mikheil Saakashvili, που είναι ιδιαίτερα αγαπητός σε ορισμένους κύκλους στη Δύση, πως είχε “μια κυβέρνηση την ημέρα” που μιλούσε στους Δυτικούς συνομιλητές και “μια κυβέρνηση τη νύχτα” που έπαιρνε τις πραγματικές αποφάσεις.

Η Γεωργία έχασε θέσεις στον Δείκτη Δημοκρατίας του Economist Intelligence Unit για το 2018 και αυτή τη στιγμή μοιάζει σαν ένα de facto μονοκομματικό κράτος το οποίο διοικείται από το κόμμα Γεωργιανό Όνειρο του Ivanishvili. Ωστόσο, σε σχέση με άλλες σοβιετικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τα πάει πολύ καλά.

Έχει και πάλι ελέγχους και ισορροπίες. Οι ΜΚΟς και οι βουλευτές έχουν μόλις κερδίσει τον πρώτο γύρο μιας ακόμη διαφωνίας για τον τρόπο με τον οποίο κυβερνάται η χώρα, υποχρεώνοντας 10 υποψηφίους για το Ανώτατο Δικαστήριο με αμφίβολη φήμη, να αποσύρουν τις υποψηφιότητές τους, ύστερα από μια μεγάλη λαϊκή κατακραυγή εναντίον τους.

Τα προβλήματα διαφθοράς είναι ακόμη μεγαλύτερα στη Μολδαβία και στην Ουκρανία. Η Μολδαβία συγκεκριμένα μοιάζει σαν ένα “κατακτημένο κράτος” όπου επιχειρήσεις και πολιτικοί έχουν συγχωνευτεί και μεγάλα τμήματα του κράτους πρέπει να εξυπηρετούν τις ανάγκες πανίσχυρων ατόμων, αντί το εθνικό συμφέρον. Και οι δύο χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με εκλογές την άνοιξη στις οποίες θα υπάρξει μια επιλογή υποψηφίων με αμφίβολο ιστορικό.

Η αντιμετώπιση περιστατικών ρωσικής επιθετικότητας, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, είναι ακόμη σημαντική. Αλλά αυτή είναι η μισή μόνο ιστορία αυτών των χωρών. Όσο παραμένουν αυτά τα βαθιά ριζωμένα εγχώρια προβλήματα, άλλοι σαμποτέρ της κυριαρχίας τους θα βρίσκουν μια πίσω πόρτα ανοιχτή.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Politico

Capital.gr

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024