Δρούγος: Η Συμφωνία της Μ.Πρέσπας είναι κακή και προβληματική

Συνέντευξη εφ΄όλης της ύλης για τις εξελίξεις στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα και για το πώς μας επηρεάζουν, παραχώρησε ο γνωστός διεθνολόγος, στρατιωτικός αναλυτής και ερευνητής δρ. Αθανάσιος Δρούγος στη δημοσιογράφο Γιώτα Χουλιάρα και στο Geopolitics & Daily News.

1) Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις, φαίνεται πώς η περιοχή των Βαλκανίων μοιάζει να εισέρχεται σε μια διαδικασία αλλαγής συνόρων. Ειδικότερα στις χώρες του Κοσόβου, της Σερβίας και της Αλβανίας, οι διαπραγματεύσεις για ένα ιδιότυπο μοίρασμα κυριαρχίας πόλεων και εδαφών έχουν ήδη τραβήξει τα βλέμματα λόγω των αναπτυσσόμενων εντάσεων μεταξύ τους. Θεωρείτε πώς αυτές οι αλλαγές θα δημιουργήσουν ένα νέο status quo ή θα αποτελέσουν εφαλτήριο μεγαλύτερων εντάσεων;

Όλα θα κριθούν από την πρόοδο ή μη των επαφών που γίνονται υπό την σκέπη της Ε.Ε. αναφορικά με το μελλοντικό καθεστώς του Κοσόβου. Εδώ και ένα χρόνο γίνονται συζητήσεις μεταξύ του Σέρβου προέδρου Αλεξάντερ Βούτσιτς και του προέδρου του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι για ανταλλαγή εδαφών και συγκεκριμένα της νότιας περιοχής της Σερβίας του Πρέσεβο-Μπουγιάνοβατς (στην οποία είναι πληθυσμιακά και γλωσσικά ισχυρό το αλβανικό στοιχείο ) με τις 4 βόρειες περιοχές του Κοσόβου, όπου επικρατεί το Σερβικό στοιχείο, δηλαδή σε Ζβόρνικ Ποτόκ -Λεπόσεβατς-Άνω Μιτρόβιτσα και Ζβέτσαν.

Τα πράγματα δεν είναι εύκολα γιατί υπάρχουν Σέρβοι που ζουν σε περιοχές του νοτίου Κοσόβου, θα πρέπει να επιλυθούν ζητήματα που αφορούν περιουσίες εκατέρωθεν, θέματα που σχετίζονται με το καθεστώς που θα διέπει τα Ορθόδοξα Μοναστήρια, που είναι τμήμα της παγκόσμιας κληρονομιάς, ζητήματα που έχουν σχέση με τους ενεργειακούς πόρους του βορείου Κοσόβου, τον ρόλο των διεθνών οργανισμών στην περιοχή (πχ τον ρόλο του ΝΑΤΟ), τι είδους σερβικές και κοσοβάρικες μονάδες θα αναπτυχθούν ως και θέματα οικονομικό-εμπορικά. Αν επιλυθούν αρκετά από αυτά, τότε, μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα θα υπάρξει διπλωματική κινητικότητα, ως και σύναψη διμερών σχέσεων, οπότε το Κόσοβο θα ενταχθεί στον ΟΗΕ. Παρατηρείται κινητικότητα και θα δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα μέχρι τέλος του 2019/μέσα του 2020. Πάντως, το swap υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, σειρά Ευρωπαϊκών χωρών , ενώ είναι άγνωστη η τελική θέση της Μόσχας.

Θα ήθελα να προσθέσω ότι οι ανταλλαγές εδαφών είναι διαχρονικά προβληματικές και επώδυνες, ενώ ιστορικά η εμπειρία που έχουμε αρκετά τραυματική. Για παράδειγμα μεταξύ Ρωσίας-Γερμανίας και Πολωνίας. Να τονίσω εδώ ότι τα Τίρανα υποστηρίζουν ένα τέτοιο σχέδιο. Πάντως, αν εμφανισθεί υποτροπή τότε δεν αποκλείω νέες εντάσεις, κυρίως λόγω του αλβανικού επεκτατικού προσανατολισμού. Επίσης, από τον Δούναβη μέχρι τα Ελληνο-Σκοπιανά σύνορα πολλά ζητήματα δεν έχουνε επιλυθεί, ενώ η Ρωσία μέχρι στιγμής έχει χάσει έδαφος. Από την άλλη πλευρά, στα Δυτικά Βαλκάνια φέρονται οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί να έχουν ενδυναμώσει τις θέσεις τους στον στρατιωτικό και οικονομικό τομέα. Δεν θα απέκλεια μάλιστα μέσα στο ΝΑΤΟ σε θέματα βάσεων κ.α., η Αλβανία, το Μαυροβούνιο, η Κροατία και τα Σκόπια, να αναβαθμιστούν αρκετά.

2)Στην Αλβανία υπάρχει μια πολιτική εσωτερική αναταραχή που προσωποποιείται στον Έντι Ράμα. Ο συσχετισμός του με εγκληματικές οργανώσεις αλλά και με κατάχρηση εξουσίας σε κάθε επίπεδο από τον αλβανικό Τύπο, θεωρείτε πώς είναι κάτι που μπορεί να οδηγήσει στην αναστολή ή και στην ακύρωση ακόμα του σχεδίου πολλών στη γειτονική χώρα για την ιδέα της “Μεγάλης Αλβανίας” λόγω της εσωτερικής πόλωσης που έχει δημιουργηθεί;

Η Αλβανία είναι μαγνητικός πόλος για το διεθνές οργανωμένο έγκλημα. Πέραν αυτού, ο Αλβανός πρωθυπουργός και η οικογένεια του είναι στενά συνδεδεμένοι με μαφιόζικους και άλλους κύκλους που ενεργούν σ’ αυτό το χώρο. Έχει διασυνδέσεις με λατινοαμερικανικούς και δυτικοαφρικανικούς κύκλους ναρκωτικών, ενώ παράλληλα και στο εσωτερικό της χώρας το χωριό Λαζαράτι είναι το κεντρικό σημείο στον χάρτη των ναρκωτικών. Ο Ράμα που είναι εκκεντρική προσωπικότητα αντιμετωπίζει κοινοβουλευτικά, οικονομικά, εκπαιδευτικά ως και άλλα προβλήματα. Όμως, περίτεχνα διαθέτει στο ΝΑΤΟ αεροπορικές-ναυτικές διευκολύνσεις και κυβερνά την χώρα με τρόπο που θυμίζει λατινοαμερικανικές μεθόδους άλλων εποχών. Φυσικά είναι απαράδεκτος και θρασύτατος απέναντι σε μειονοτικά ζητήματα με κύρια έμφαση τα πάγια δικαιώματα του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.

 Επί του παρόντος, λόγω των πολλών προβλημάτων “οχυρώνεται” πίσω από εξάρσεις και προσπάθειες υφαρπαγής γεωγραφικών εκτάσεων στη λεγόμενη νότια Αλβανική Ριβιέρα, που είναι περιοχές με ελληνικό στοιχείο. Οι ύπουλες ενέργειες του θα πρέπει να μας κρατούν σε ετοιμότητα, και να αυξήσουμε τις πολιτικές-οικονομικές-στρατιωτικές και μεθοριακές δυνάμεις μας ώστε να πιέζεται. Η αλήθεια είναι πως ως χώρα πολλά μπορούμε να κάνουμε, ενώ είναι σημαντικό να παρακολουθούμε τις πολιτικές-εκπαιδευτικές-εμπορικές και στρατιωτικο-ναυτικές επαφές της Τουρκίας με τα Τίρανα.  Ο Ράμα φαίνεται πως θα χρησιμοποιεί τον αλυτρωτισμό ανάλογα με τις εξελίξεις στα δυτικά Βαλκάνια, ενώ υπάρχουν αλβανικοί πληθυσμοί σε Σερβία-Σκόπια και Μαυροβούνιο που μπορούν να αποτελέσουν ”οχήματα” προώθησης των θέσεων του. Εμείς πρέπει κάποια στιγμή να επαναφέρουμε το άλυτο Βορειοηπειρωτικό στα Ηνωμένα Έθνη, ενώ παράλληλα να αναβαθμίσουμε τη ναυτική μας παρουσία στο βόρειο Ιόνιο/νότια Αδριατική. Παράλληλα, να ενισχυθεί η ναυτική διοίκηση Ιονίου, η στρατιωτική μας παρουσία με ελικόπτερα και Ειδικές Δυνάμεις στη Ζώνη Ευθύνης της Ταξιαρχίας στα Γιάννενα ως και στις περιοχές των λιμνών Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα.

3)Η χώρα των Σκοπίων που αναμένεται να επικυρώσει την ονομασία “Βόρεια Μακεδονία” σε παγκόσμιους θεσμούς και όργανα, ποιόν ρόλο θεωρείτε πώς θα παίξει στην περιοχή; Τι θα πρέπει να προσέχει η Ελλάδα σχετικά με αυτό το κράτος και με την συμφωνία που πάρα πολλοί την ονομάζουν ως “εθνική αποτυχία” και την χρεώνουν αποκλειστικά στην σημερινή κυβέρνηση; Θεωρείτε ότι αυτή η συμφωνία θα μπορέσει να τηρηθεί ή θα παραμείνει κενό γράμμα;

Αναφορικά με τα Σκόπια, πάγια θέση μου ήταν και είναι ότι η Συμφωνία της Μεγάλης Πρέσπας είναι κακή και προβληματική. Το θέτω πέραν των διαπραγματεύσεων της τωρινής κυβέρνησης. Και τα αντιπολιτευόμενα κόμματα τα ίδια θα έκαναν. Δεν υπήρξε, ούτε υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός στην πατρίδα μας σε τέτοια ζητήματα. Συνεπώς, επειδή η συμφωνία λογικά θα ισχύσει, θα πρέπει να έχουμε πολιτική, οικονομική, εμπορική, αστυνομική, ιστορική κα εκπαιδευτική ετοιμότητα, γιατί θα βρούμε μπροστά μας πολλά προβλήματα και είμαι ανήσυχος.Οι Σκοπιανοί ασφαλώς δεν μας απειλούν στρατιωτικά Είναι αστείο. Άλλα μας απειλούν υβριδικά και ασύμμετρα. Είναι πχ το ζήτημα της ανύπαρκτης γλώσσας. Δεν μπορεί ένα εκσερβοποιημένο βουλγαρικό ιδίωμα να χρησιμοποιείται ως γλώσσα.

Επειδή ο κόσμος δεν γνωρίζει πολλά, θα σκέφτεται ότι πέραν του Βορείου υπάρχει και ”κάτι άλλο”.Τα άθλια και κιτς αγάλματα του προγράμματος “Σκόπια 2014” του Γκρούεφσκι θα πρέπει να τεθούν εκτός. Δεν φθάνει η πρόσθεση νέων επιγραφών. Επίσης, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης υπάρχουν ζητήματα σχετικά με τα ονόματα, γεωγραφικά στοιχεία, ιστορικές εκφράσεις, κα. Θα τα βρούμε μπροστά μας. Το ίδιο αφορά ορισμένους ανεκδιήγητους τύπους σε κάποια χωριά της Φλώρινας και της Πέλλας. Μπορεί να μην μας απειλούν οι όποιοι δίγλωσσοι, αλλά υπάρχουν άτομα-Κερκόπορτες στην χώρα μας, που θα χρησιμοποιούνται υπέρ τους.Τα Σκόπια είναι απειλή “τέταρτης γενιάς”, για αυτό λέω ότι πρέπει να τους παρακολουθούμε συνέχεια και να είναι πανέτοιμες οι ακαδημαϊκές-θρησκευτικές-ιστορικές και πολιτιστικές κοινότητες για να απαντούν στις άθλιες τοποθετήσεις και ισχυρισμούς. Επιπλέον να παρακολουθούμε πολύ τους Σκοπιανούς τουρίστες που έρχονται για διακοπές στις παραλίες της Πιερίας και στον Στρυμωνικό Κόλπο,γιατί κάποιοι θα ενεργούν κατασκοπευτικά.

Εκτιμώ ότι θα είναι η συμφωνία μία πληγή που θα αιμορραγεί, όχι πολύ, αλλά σίγουρα θα είναι ανοικτή. Προσωπικά με απογοήτευσαν όλα τα πολιτικά μας κόμματα στο θέμα, αλλά και οι πανεπιστημιακές κοινότητες, όπως και η ηγεσία της Εκκλησίας. Απειροελάχιστοι και αδαείς πολιτικοί, που δεν σηκώνουν ανάστημα σε μείζονα θέματα. Τέλος, θα έπρεπε να συντονιστούμε πιο πολύ με τους Βούλγαρους και ειδικά με τον Υπουργό Άμυνας Κρασιμίρ Καρακατσάνωφ, που είναι βαθιά ενημερωμένος περί τα της “Μακεδονίας”. Θα έπρεπε πιεστικά να ζητήσουμε να κυκλοφορήσει και να δημοσιοποιηθεί η Βουλγαροσκοπιανή συμφωνία του Ιουλίου του 2017.  Υπάρχουν λόγοι!!!

4)Στα ανατολικά της χώρας μας συνεχίζουμε και έχουμε εντάσεις με την Τουρκία του Ρ.Τ. Ερντογάν, καθώς ο ίδιος φαίνεται να επιζητεί ρόλο περιφερειακής δύναμης για την χώρα του όπου θα μιλάει ισότιμα μόνο με τους ισχυρούς του πλανήτη, όπως και τον ρόλο του εκπροσώπου του Ισλάμ. Πόσο ρεαλιστικές θεωρείτε τις επιδιώξεις του και τι θα πρέπει να πράξει η Ελλάδα ως προς την εξισορρόπηση στην Ν.Α. Βαλκανική;

Η περίπτωση Ερντογάν είναι πολλή σοβαρή γιατί η Τoυρκία είναι ανερχόμενη δύναμη, μέλος του G20, προεδρεύει του Οργανισμού των Ισλαμικών Κρατών διοργανώνει Τουρκο-Αφρικανικές Διασκέψεις, ασκεί πολυσχιδή διπλωματία κα. Όμως, έχει δημιουργήσει και εχθρούς μέσα στον Αραβικό Κόσμο (Αίγυπτος-ΗΑΕ κα), είναι σε σφοδρή αντιπαράθεση με το Ισραήλ, ενώ η κατάσταση των σχέσεων με τις ΗΠΑ αγγίζει πρωτοφανή επίπεδα κόντρας για δύο κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Και μάλιστα μεταξύ των δύο κρατών που έχουνε τις μεγαλύτερες συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η Τουρκία δεν μπορούμε να αποκλείσουμε να ενεργήσει αποσταθεροποιητικά μέσα στο ΝΑΤΟ. Η Ατλαντική Συμμαχία που συμπληρώνει 70 χρόνια ύπαρξης φέτος και η οποία επικράτησε των Σοβιέτ και του κομμουνισμού, πιθανότατα λόγω των εκατέρωθεν τουρκικών εξοπλισμών και φιλοδοξιών να αντιμετωπίσει προβλήματα. Αν οι Αμερικανοί θέσουν εκτός την Τουρκία από τα αεροσκάφη 5ης γενιάς, η Άγκυρα μπορεί να πλήξει τα Αμερικανικά συμφέροντα, πχ διώχνοντας τους από το Ιντσιρλίκ  και κλείνοντας το ραντάρ αντιπυραυλικής άμυνας στο Κιουρετσίκ/Μαλάτεια. Αν πάλι στραφεί κατά της Μόσχας, η Άγκυρα θα αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις του Πούτιν σε Συριακό-Κουρδικό κα. Είναι ιδιαίτερα παρακινδυνευμένη η πολιτική του Ερντογάν.

Απέναντι μας θα συνεχίσει τις αεροναυτικές προκλήσεις και τις εδαφικές αμφισβητήσεις.Δεν αποκλείω να εντείνει και την θρασύτατη συμπεριφορά της στα μειονοτικά της Θράκης.Τέλος, τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιδιώκει να έχει πρόσβαση και μερίδιο στα πλούσια σε ενεργειακούς πόρους θαλασσοτεμάχια της Κυπριακής ΑΟΖ.Δεν αποκλείω καθόλου την εκδήλωση θερμού ναυτικού επεισοδίου. Ο Ερντογάν διδάσκεται και από την επιθετική συμπεριφορά των Κινέζων στη Νότια Σινική Θάλασσα και αυτό δεν το έχουμε προσθέσει στις όποιες σκέψεις μας.

Από πλευράς μας, θα πρέπει οικονομικά και εκπαιδευτικά να θωρακίσουμε την περιοχή μεταξύ των ποταμών Νέστου και Έβρου. Να παρακολουθούμε την δράση των τουρκικών υβριδικών κινήσεων των Προξενικών Αρχών στην Κομοτηνή. Να μην σκεφτόμαστε αποκλειστικά συμβατικά, αλλά στο φως των εξελίξεων των νέων τεχνολογιών. Να ενισχύσουμε τους δεσμούς μας με το Αμερικανικό Ναυτικό και την Αμερικανική Αεροπορία σε πολλά επίπεδα και θέματα. Χρειάζεται μεγάλη παρακολούθηση η τουρκική ναυτική στρατηγική των ναυάρχων Οζμπάλ, Γιαγκίς και Γκουρντενίζ. Η Κύπρος θα πρέπει να αποκτήσει κάποια αεροναυτική δύναμη και να ενδυναμώσει τις περιφερειακές της σχέσεις. Ελλάδα και Κύπρος θα πρέπει να ενσκήψουν σε ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας-κυβερνοασφάλειας-προστασίας ευαίσθητων υποδομών. Γιατί έρχονται πολύ δύσκολες και ομιχλώδεις ημέρες.

5)Στην περιοχή μας διαδραματίζεται το τελευταίο διάστημα μια μεγαλύτερη αλλαγή του ενεργειακού χάρτη με επίκεντρο την Κύπρο και το Ν.Α. Αιγαίο. Δεν είναι τυχαίο πώς Ρωσία, ΗΠΑ, ΕΕ και άλλες χώρες επιζητούν να δείξουν ισχυρή παρουσία σε όλο αυτό το νέο μοίρασμα της ενεργειακής πίτας. Η Ελλάδα τι θέση θα πρέπει να λάβει και πώς θεωρείτε πώς πρέπει να σταθεί μέσα σε όλο αυτό, για να μην αποτελέσει τον βάτραχο στην λίμνη που τσακώνονται τα βουβάλια; Αρκούν οι περιφερειακές μας αμυντικές συνεργασίες με Αίγυπτο, Κύπρο και Ισραήλ ή θα χρειαστεί έξτρα βηματισμός για όλο αυτό το εγχείρημα; Πόσο έτοιμη είναι η χώρα μας για να παίξει τέτοιο σημαντικό ρόλο ως καταλύτης σε μια θρυαλλίδα ενεργειακών εξελίξεων;

Αν και η περιοχή της ΝΑ Μεσογείου δεν είναι Κόλπος των πετρελαίων, ούτε Κόλπος του Μεξικού ή Β. Θάλασσα, είναι πασιφανές ότι οι πρόσφατες ανακαλύψεις φυσικού αερίου έχουνε προκαλέσει αμερικανικό και ευρωπαϊκό ενδιαφέρον. Την ίδια στιγμή, η Μόσχα συνδέεται πολύ στενά με την Άγκυρα και αυτό έχει επιπτώσεις στα Μεσανατολικά ζητήματα. Η παρουσία των Καταριανών που συνεργάζονται με τους Αμερικανούς στοΤεμάχιο10 της Κυπριακής ΑΟΖ σίγουρα παρέχει γεωλογικές-επιστημονικές και ενεργειακές πληροφορίες στην Τουρκία που είναι σύμμαχος του Εμιράτου. Επιπλέον, κάποιες χώρες δεν έχουν προχωρήσει σε οριοθέτηση των ΑΟΖ (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), υπάρχει σοβαρό πρόβλημα μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ σε θαλάσσια θέματα και διαφορές, είναι ανοικτό το θέμα της Γάζας που έχει έξοδο στην Μεσόγειο, ενώ είναι πάντοτε ορατή η απειλή που προέρχεται από ισχυρότατες τρομοκρατικές ομάδες και εξτρεμιστικά δίκτυα στη συγκεκριμένη εύφλεκτη γεωγραφική ζώνη. Ένα θέμα που δεν έχει αναλυθεί επαρκώς είναι η έξοδος του ριζοσπαστικού Ιράν μέσω της “χερσαίας γέφυρας”, από τα νότια τμήματα του μέσω Αμπού Καμάλ στα Συρο-Ιρακινά σύνορα στην Λαττάκεια στις Μεσογειακές ακτές.

Γι’ αυτό και οι Αμερικανικές ως και άλλες Δυτικές δυνάμεις θα πρέπει να παραμείνουν σε Ιράκ και Συρία και, ειδικά, στη βάση της Αλ Τάναφ στη μεθοριακή ζώνη Συρίας-Ιράκ-Ιορδανίας.

Η ενεργειακή ασφάλεια θα είναι καθοριστικής σημασίας μέσα στα επόμενα χρόνια. Θα απαιτήσει μεγάλες επενδύσεις σε προστασία υποθαλάσσιων αγωγών, τερματικών LNG θέσεων γεώτρησης, ενώ θα χρειάζεται συνεχής παρακολούθηση του χώρου μεταξύ Κύπρου και Κρήτης. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθεί ποικιλοτρόπως το σύμπλεγμα των νησίδων του Καστελόριζου με ειδικά μέσα επιτήρησης, συστήματα Έρευνας και Διάσωσης κα. Είναι η ώρα η Αθήνα να προχωρήσει στην εκπόνηση μιας νέας ναυτικής στρατηγικής και να βγει πολύ μπροστά γιατί η Τουρκία θα αντιδράσει(μέσα από τα πλαίσια της Γαλάζιας Πατρίδας), ενώ ο Ρωσικός στόλος θα προωθήσει από το Νοβοροσίσκ και την Σεβαστούπολη νέες και ισχυρές δυνάμεις επιφανείας ως και υποβρύχια. Σ’ αυτές να προσθέσουμε και τις κατά καιρούς διάφορες επισκέψεις Ιρανικών πλοίων που θα διέρχονται τα Στενά του Σουέζ, όπως τα Ρωσικά θα διέρχονται από τα τουρκικά Στενά.Οι Δυτικές δυνάμεις και το Ισραήλ θα βρεθούν μπροστά σε νέες και απρόβλεπτες εξελίξεις.

Δεν νομίζω ότι οι εν εξελίξει τριμερείς θα συνδράμουν σε ευέλικτες απαντήσεις. Το Ισραήλ έχει πολλά μέτωπα ανοικτά και δεδομένων των εντάσεων με την Συρία, το Ιράν και την Χεζμπολάχ δεν μπορεί να διαθέσει επαρκείς αεροπορικές δυνάμεις για την προστασία της Κύπρου. Από την άλλη πλευρά, η Αίγυπτος αντιμετωπίζει Ισλαμική απειλή στο Σινά και το καθεστώς Αλ Σίσι δεν είναι σίγουρο ότι θα αντέξει για πολύ.Ο ορίζοντας σε αυτή την γωνιά της γης είναι πολύ θολός.

Η Ελλάδα θα πρέπει να αναπροσαρμόσει στα νέα δεδομένα το παλιό δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου με την Κύπρο και να πρακτικοποιήσει και ουσιαστικοποιήσει αυτές τις τριμερείς επαφές. μέσω επίσημων υπογραφών και δεσμεύσεων. Αυτά που έχουν αναφερθεί για ραντάρ των Ισραηλινών στην Ζήρο της Κρήτης εγκυμονούν κινδύνους. και “‘προσκαλούν περίεργα στοιχεία”. Χρειάζεται επίσης να θέσουμε στο ΝΑΤΟ /Μεσογειακός Διάλογος καθώς και στην ΕΕ/PESCO, όλα αυτά τα ευρύτερα ζητήματα ασφάλειας (ενεργειακή-κυβερνοασφάλεια-αντιπυραυλική άμυνα -ναυτική αλλά και με μελλοντική εμπλοκή διαστημικών στοιχείων). Σε περίπτωση που οι Τούρκοι αποσυρθούν λόγω του ραντάρ από την αντιπυραυλική ομπρέλα του ΝΑΤΟ (εννοώ το Κιυρετσίκ/Μαλάτειας), θα πρότεινα να το “φιλοξενήσουμε” εμείς το ΝΑΤΟ γιατί παρέχει άλλου είδους προστασία από ό,τι κάτι σε διμερή βάση.