Bloomberg: Η οδύνη της Σρι Λάνκα θα εξαπλωθεί και αλλού
Του Mihir Sharma
Στη Σρι Λάνκα, οι μνήμες του πολέμου και της τρομοκρατίας είναι πολύ ζωντανές. Ο μακροχρόνιος εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στην κυριαρχούμενη από Σιναλέζους κυβέρνηση και στις Τίγρεις για την Απελευθέρωση του Ταμίλ Ιλάμ ήταν βάναυσος από κάθε άποψη και τελείωσε πριν από μια δεκαετία με μια κλιμακωτή μάχη κοντά στον Ινδικό Ωκεανό που στοίχισε χιλιάδες ζωές πολιτών. Αλλά η Σρι Λάνκα, όμορφη και πολυπολιτισμική, δεν πρόλαβε να κάνει διάλειμμα. Το πρωί του Πάσχα των Καθολικών, όταν εκατοντάδες Χριστιανοί και φιλοξενούμενοι τουρίστες σκοτώθηκαν από βομβιστές αυτοκτονίας, θυμηθήκαμε με τον πιο τραγικό τρόπο ότι αυτή δεν είναι μια χώρα με ειρηνικό κλίμα.
Και δεν είναι η μόνη στη Νότια Ασία. Όλη η ινδική υποήπειρος που οι Βρετανοί κάποτε διοικούσαν από το Δελχί είδε, την τελευταία δεκαετία, τις θρησκευτικές και εθνικιστικές τάσεις να επιδεινώνονται και τις διαιρέσεις να διευρύνονται. Το Πακιστάν και το Αφγανιστάν εξακολουθούν να αποτελούν εστίες εξτρεμισμού και τρομοκρατίας, με τις θρησκευτικές μειονότητες να είναι πιο ευάλωτες στη βία. Στην Μυανμάρ όπου πλειοψηφούν οι βουδιστές, ο εκδημοκρατισμός έχει τα καλά του και τα κακά του, καθώς η νέα κυβέρνηση επέβλεψε τη δίωξη και απέλαση της μειονότητας των μουσουλμάνων Ροχίνγκια.
Η βία στο Κασμίρ έχει αναζωπυρωθεί ξανά μετά από μια δεκαετία σχετικής ηρεμίας και η μεταμόρφωση εκεί ενός κοσμικό-εθνικιστικού αυτονομιστικού κινήματος σε ένα που κυριαρχείται από ριζοσπαστικές ισλαμιστικές τάσεις έχει ολοκληρωθεί. Η βορειοανατολική Ινδία κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα, καθώς η κυβέρνηση στο Νέο Δελχί καταρτίζει ένα γιγάντιο μητρώο πολιτών προκειμένου να ξεχωρήσει και να εκδιώξει τους μετανάστες από το Μπανγκλαντές. Και αυτή η εκλογή στην Ινδία, περισσότερο από κάθε άλλη μετά την ανεξαρτησία, διεξάγεται με βάση τη θρησκεία, την ασφάλεια και την ταυτότητα.
Ένα πράγμα είναι σαφές: Η αφελής υπόθεση ότι η οικονομική ανάπτυξη και η ευημερία, ή ακόμα και η ενίσχυση της εκπαίδευσης, θα βοηθήσει να συρρικνωθούν αυτά τα σχίσματα και θα τα εμποδίσει από το να οδηγήσουν σε εκρηκτική βία έχει απαξιωθεί. Η ίδια η Σρι Λάνκα είναι ίσως το πιο προηγμένο τμήμα της ινδικής υποηπείρου από την άποψη του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης. Ακόμη και στην Ινδία, δεν είναι μόνο οι φτωχοί ή ο εγκαταλελειμμένος βοράς το πρόβλημα.
Ο πρωθυπουργός της Ινδίας Narendra Modi τράβηξε πάνω του όλα τα φώτα της δημοσιότητάς λόγω της μη απολογητικής αντίδρασής του στις θρησκευτικές ταραχές στην πατρίδα του Γκουτζαράτ το 2002 – και το Γκουτζαράτ, τότε όπως και τώρα, ήταν και ένα από τα πλουσιότερα και ένα από τα πιο διαιρεμένα μέρη της Ινδίας. Η Κεράλα, η πλέον θρησκευτική και η πιο προηγμένη πολιτεία της Ινδίας, είναι επίσης πιο διαιρεμένη από ποτέ – και εκεί, όπως και στη Σρι Λάνκα, όπως και στο Κασμίρ, όπως και στο Πακιστάν, η ευθύνη πρέπει να αποδοθεί στις εισροές χρημάτων του Κόλπου και στον εισαγόμενο φανατισμό των Ουαχάμπι. Η παγκοσμιοποίηση της μουσουλμανικής ταυτότητας έφερε μαζί της το κόστος της τοπικής συνοχής και των συμβιβασμών -και καμία πολιτεία στην υποήπειρο δεν έχει κάνει αρκετά για να αντιστρέψει αυτή τη δυναμική και να κρατήσει τα χρήματα του Κόλπου εκτός.
Όλοι στην ηποήπειρο κατηγορούν κάποιον άλλον για την αύξηση της θρησκευτικής και εθνοτικής τρομοκρατίας. Το Αφγανιστάν κατηγορεί το Πακιστάν. Το Πακιστάν κατηγορεί την Ινδία. Η Ινδία κατηγορεί, βέβαια, τους Βρετανούς που διαίρεσαν εξαρχής το έθνος. Αλλά η αλήθεια είναι ότι όλα τα μεταποικιακά κράτη απέτυχαν σε ένα σημαντικό πράγμα. Ποτέ δεν δημιούργησαν το είδος της σύγχρονης, περιεκτικής, απεριόριστης εθνικής ταυτότητας που είναι η μόνη άμυνα κατά της βίας σε μια περιοχή τόσο ενοποιημένη και με τόσο βαριά ιστορία όσο αυτή.
Η Ινδία πλησίασε. Αλλά η προτιμώμενη αντίληψη του ινδικού έθνους περί μιας “σύνθετης κουλτούρας” της χώρας στηρίχθηκε στο μύθο ότι οι διαφορετικές κοινότητες ζούσαν ειρηνικά μεταξύ τους εδώ για αιώνες πριν από την αποικιοκρατία. Αυτά ήταν, φυσικά, ανοησίες. Και το φιλελεύθερο σχέδιο μιας οικοδόμησης του έθνους που θα στηρίζεται σε ψέματα για το παρελθόν δεν μπορεί να επιβιώσει.
Η Σρι Λάνκα είναι η καταθλιπτική απεικόνιση του πόσο επικίνδυνο είναι να επιτραπεί σε μια “αποσαφηνιστική” ταυτότητα, όπως αυτή που ανήκει σε μια θρησκευτική ή εθνική ομάδα, να καθορίσει τη στάση ενός κράτους. Οι Τίγρεις Ταμίλ ισχυρίστηκαν ότι ήταν κοσμικοί εθνικιστές, αλλά κατά τη διάρκεια του μεγάλου πολέμου επιτέθηκαν σε πολλές θρησκευτικές τοποθεσίες των βουδιστών και έδιωξαν και σκότωσαν χιλιάδες μουσουλμάνους. Στο μεταξύ, η mainstream πολιτική της Σρι Λάνκα επικεντρωνόταν ολοένα και περισσότερο στην “προστασία” και τη στρατιωτικοποίηση της ταυτότητας του βουδιστή και του Σιναλέζου και, χωρίς να προκαλέσει έκπληξη, υπήρξε πρόσφατα έξαρση των αντι-μουσουλμανικών διαδηλώσεων.
Δεν μπορείς να ξεφύγεις από ένα παρελθόν όπως αυτό της Σρι Λάνκα χωρίς την κατάλληλη συμφιλίωση και μια προσπάθεια να δημιουργήσεις μια νέα μεταπολεμική ταυτότητα. Το LTTE μπορεί να πήγε άκλαυτο, αλλά η κληρονομιά του είναι οι μέθοδοι του και ο φόβος που προκαλούν. Τρομοκράτες που συνδέονται με το LTTE πρωτοστάτησαν σε βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας. Τώρα, άλλοι πολίτες της Σρι Λάνκα έδωσαν τραγική συνέχεια.
Οι εντάσεις του παρελθόντος μπορούσαν ενδεχομένως να τεθούν υπό έλεγχο. Ακόμη και ένας εμφύλιος πόλεμος τόσο σκληρός όσο αυτός στη Σρι Λάνκα επέτρεπε τον τουρισμό, την ανά διαστήματα ανάπτυξη και το δυναμισμό γύρω από το Κολόμπο, για την πρόοδο στην ανθρώπινη ανάπτυξη. Το LTTE χτυπήθηκε στο πεδίο της μάχης.
Αλλά για τους εξτρεμιστές της σημερινής Νότιας Ασίας, το πεδίο μάχης μπορεί να είναι οπουδήποτε και έτσι η στρατιωτική ήττα δεν είναι πλέον επιλογή. Αυτή η σπουδαία υποήπειρος, με τους συνδεδεμένους και αρχαίους πολιτισμούς της, το μέρος όπου γεννήθηκαν ο Βουδισμός και ο Ινδουισμός, ο τόπος όπου ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ έστησαν τα πρώτα τους “φυλάκια” βρίσκεται στο χείλος ενός πολύ επικίνδυνου γκρεμού. Εάν δεν γίνει τελικά η επόμενη Μέση Ανατολή, τότε πρέπει να επανεξετάσει ριζικά πώς προσεγγίζει τον εθνικισμό και την ταυτότητα.
