ΗΠΑ και Κίνα ζουν σε διαφορετικούς πλανήτες
Του David Fickling
Bloomberg
Συναντιούνται πράγματι οι Αμερικανοί και Κινέζοι διαπραγματευτές του εμπορίου μεταξύ τους τους τελευταίους μήνες ή μήπως απλά κάνουν συναντήσεις με πειστικούς απατεώνες;
Αισθάνεται κανείς ότι πρέπει να θέσει αυτό το ερώτημα, επειδή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σχετικά με το ποιος “έσπασε τη συμφωνία” την περασμένη εβδομάδα φαίνεται να έχουν γραφτεί σε δύο διαφορετικά σύμπαντα.
Σε ρεπορτάζ του Reuters που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη και αποδίδεται κυρίως σε τρεις κυβερνητικές πηγές των ΗΠΑ, οι Κινέζοι βρισκόταν στο χείλος μιας άνευ όρων παράδοσης πριν προσπαθήσουν να ξεφύγουν από αυτήν την τελευταία στιγμή. Ένα προσχέδιο σχεδόν 150 σελίδων και επτά κεφαλαίων, περιελάμβανε δεσμεύσεις για την αλλαγή της νομοθεσίας σχετικά με την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, τις αναγκαστικές μεταβιβάσεις τεχνολογίας, την πολιτική ανταγωνισμού, τη χειραγώγηση των νομισμάτων και την πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, έγραφε το Reuters, περιγράφοντας ένα σκληρό σχέδιο όμοιο με αυτά που επιβάλλονται σε χώρες όπως η Βόρεια Κορέα και το Ιράν. Το Πεκίνο προσπάθησε να αντιστρέψει όλα αυτά σε μια σειρά τροποποιήσεων την τελευταία στιγμή, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Αυτό επιβεβαιώνει προηγούμενο ρεπορτάζ των Jenny Leonard, Saleha Mohsin και Jennifer Jacobs για το Bloomberg News που επικαλείται πηγές προσκείμενες με το θέμα, λέγοντας ότι οι Κινέζοι αθέτησαν τις υποσχέσεις τους να συμπεριλάβουν αλλαγές στους νόμους τους στο κείμενο της συμφωνίας.
Ένα άρθρο στην Wall Street Journal, το οποίο προέρχεται από “πηγές εξοικειωμένες με το σκεπτικό της κινεζικής πλευράς”, είχε μια εντελώς διαφορετική ανάγνωση. Ο πρόεδρος Donald Trump έγραψε στο Twitter για τη φιλία του με τον Πρόεδρο Xi Jinping. Έπαινοι για μέτρα τόνωσης της οικονομίας της Κίνας. Κριτική στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, και θετικές δηλώσεις για τις προγραμματισμένες κινεζικές αγορές σπόρων σόγιας από τις ΗΠΑ – όλα αυτά θεωρήθηκαν ως απόδειξη ότι η αποφασιστικότητα της Ουάσιγκτον εξασθενεί μαζί με την οικονομία της, σύμφωνα με το δημοσίευμα. Το Πεκίνο δεν είχε ποτέ πρόθεση να καθορίσει ποιους νόμους ήταν διατεθειμένο να αλλάξει για να πάρει μια συμφωνία και δεν έλαβε σοβαρά τους υπαινιγμούς των ΗΠΑ ότι ο χρόνος τελειώνει, έγραφε.
Τέτοιες τόσο έντονα διαφορετικές ερμηνείες του ίδιου γεγονότος δεν είναι τόσο ασυνήθιστες. Υπάρχει ακόμη και ένας όρος για το φαινόμενο: το “φαινόμενο Rashomon”, από την ταινία του Akira Kurosawa στην οποία οι μάρτυρες δίνουν αντιφατικές πληροφορίες για μία δολοφονία. Ωστόσο, οι κίνδυνοι μιας τέτοιας παρερμηνείας είναι ένα γνωστό ρίσκο για τη διπλωματία, ειδικά σε συζητήσεις μεταξύ διαπραγματευτών που μιλούν διαφορετικές γλώσσες και έχουν διαφορετικά πολιτιστικά πλαίσια, οπότε είναι κάπως περίεργο να βλέπουμε ένα τόσο μεγάλο κενό μεταξύ των δύο πλευρών μετά από όλες τις συνομιλίες που ολοκληρώθηκαν την τελευταία χρονιά.
Πώς θα έμοιαζε μια πιο ρεαλιστική συμφωνία; Όπως έχουμε υποστηρίξει από την αρχή η Κίνα δεν έχει τόσο πλεονεκτήματα όσα πιστεύουν οι διαπραγματευτές της Ουάσινγκτον – με τις πιθανότητες, αν μη τι άλλο, να ευνοηθεί τελικά το Πεκίνο.
Οι φατρίες στο Πεκίνο – συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Li Keqiang και του ίδιου του Xi – από καιρό επιθυμούν μεταρρυθμίσεις γύρω από την πνευματική ιδιοκτησία και τις εσωτερικές επενδύσεις που θα ικανοποιούσαν πολλές απαιτήσεις των ΗΠΑ. Πράγματι, σε τομείς όπως οι ξένες επενδύσεις και η ενίσχυση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, γίνονται ήδη αλλαγές μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Αλλά η εθνική υπερηφάνεια και η ιδεολογία του Κομμουνιστικού Κόμματος που βασίζεται στην αντίσταση στις άνισες συνθήκες στο όνομα του ελεύθερου εμπορίου, δείχνει ότι αυτές οι μετατοπίσεις δεν θα μπορούσαν ποτέ να θεωρηθούν ότι έγιναν υπό πίεση.
Όσον αφορά τα αιτήματα των εμπορικών “γερακιών” της Ουάσιγκτον σχετικά με τη μείωση του ρόλου του κράτους στην κινεζική οικονομία, αυτά πάντοτε φαίνονταν απίθανα να πραγματοποιηθούν. Μια περιορισμένη συμφωνία, με λίγες δεσμεύσεις σχετικά με τις αγορές αγροτικών και ενεργειακών προϊόντων, με φανταχτερή γλώσσα, πάντα έμοιαζε να είναι η πιο αξιόπιστη πορεία προς ένα σύμφωνο.
Γιατί δεν μπορούν οι πολιτικοί ηγέτες στο Πεκίνο και την Ουάσινγκτον να δουν αυτή την απλή πραγματικότητα, γεγονός που τους οδήγησε σε λανθασμένους υπολογισμούς και υπερεκτίμηση των δυνάμεών τους;
Μία εξήγηση είναι ότι η ροή πληροφοριών μεταξύ ανώτερων στελεχών δεν έχει δομηθεί έτσι ώστε να μπορεί μεταδώσει τις σκληρές αλήθειες στα κορυφαία στελέχη. Σε ένα λειτουργικό πολιτικό σύστημα, οι ιδιοτροπίες και η υπερηφάνεια των πολιτικών ηγετών πρέπει να διατηρούνται υπό έλεγχο με ειλικρινείς συμβούλους που θα διατηρούν τις φιλοδοξίες τους στα πλαίσια της πραγματικότητας. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, η λήψη αποφάσεων κινδυνεύει να χαθεί σε μια ομίχλη εγωισμού.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό είναι πλέον πρόδηλο τόσο στο Πεκίνο όσο και στην Ουάσινγκτον. Η απροθυμία του Προέδρου Trump να ανεχτεί τις διαφωνίες είναι γνωστή, αλλά ακόμη και μέσα στην πιο εγγενώς δυσλειτουργική αυταρχική ηγεσία της Κίνας, η συγκέντρωση της εξουσίας στον Πρόεδρο Xi είχε παρόμοιο αποτέλεσμα.
Τα νέα είναι άσχημα για τις προοπτικές του τρέχοντος γύρου συνομιλιών που ξεκίνησε την προηγούμενη Πέμπτη. Μέχρι στιγμής, έχουμε δει μόνο άρνηση και θυμό και από τις δύο πλευρές. Αν θέλουν να καταλήξουν σε μια συμφωνία, θα πρέπει πιθανότατα να περάσουν από ένα καλό γύρο διαπραγματεύσεων – και ύφεσης – πρώτα.
