Η γεωπολιτική µάχη της Ελλάδας
Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
Μπορεί να ανακτήσει η Ελλάδα τον ρόλο που είχε στα Βαλκάνια πριν από την κρίση; Η έρευνα του Balkan Monitor επιβάλλει πριν από όλα την επαναδιατύπωση του ερωτήµατος. Και οι δύο πλευρές, η Ελλάδα και οι βαλκανικές χώρες, έχουν κατανοήσει ότι η διεύρυνση της ΕΕ στα ∆υτικά Βαλκάνια θα είναι µια µακράς διάρκειας και περίπλοκη διαδικασία σε απόλυτη συνάρτηση µε τη βούληση και τη δυνατότητα των 27 χωρών-µελών να προχωρήσουν σε µια ουσιαστική εµβάθυνση-ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοχής.
Οι χώρες των ∆υτικών Βαλκανίων µπορούν να διαπιστώσουν ότι η ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας δεν λειτούργησε όπως η διεύρυνση στον Νότο της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας στη δεκαετία του ’80. Σήµερα, αντί του πακτωλού των κοινοτικών εισροών στην Ελλάδα αλλά και σε Ισπανία και Πορτογαλία, χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουµανία και σε µικρότερο βαθµό η Κροατία καλούνται να πληρώσουν υψηλό κόστος προσαρµογών και µεταρρυθµίσεων, που καταγράφονται στις κοινωνίες τους ως δεύτερο σοκ µετά την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισµού πριν από τριάντα σχεδόν χρόνια.
Ολα τα παραπάνω προβάλλουν να είναι το υψηλό τίµηµα της γεωπολιτικής ασφάλειας και εγγύησης της σταθερότητας που αναµένεται να προκύψει όταν ολοκληρωθεί η διεύρυνση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Τα παραπάνω παραµένουν ζητούµενα καθώς η πίεση για επίσπευση της ευρωατλαντικής πορείας των ∆υτικών Βαλκανίων έθεσε θέµα αλλαγής συνόρων µεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, µε ζητούµενο την εθνική οµογενοποίηση, µια επιλογή που παραβιάζει την αρχή του σεβασµού των εσωτερικών συνόρων της πρώην Γιουγκοσλαβίας και θα µπορούσε να πυροδοτήσει ένα αποσταθεροποιητικό ντόµινο αµφισβήτησης του εύθραυστου σηµερινού στάτους κβο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Με δυο λόγια, οι Βαλκάνιοι γείτονές µας εντός και εκτός ΕΕ έχουν εισέλθει σε µια περίοδο µειωµένων ευρωπαϊκών προσδοκιών, χωρίς η διαπίστωση αυτή να αµφισβητεί την ευρωπαϊκή ένταξη ως µονόδροµη στρατηγική επιλογή.
Την ίδια στιγµή η Ελλάδα µαζί µε τις υπόλοιπες χώρες του Νότου της ΕΕ-Ευρωζώνης κατανοούν ότι η µάχη για την απάλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων Βορρά – Νότου θα είναι µακρόχρονη και θα πρέπει όχι µόνον να µην πάρει τη µορφή περιφερειακής περιχαράκωσης όπως η τετράδα του Βίσεγκραντ -Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία και Ουγγαρία- αλλά αντίθετα να εγγράφεται ως συνιστώσα µιας συνολικής πίεσης για εµβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Τι µπορεί να συνεισφέρει στα παραπάνω, ποιον ρόλο µπορεί να διαδραµατίσει η Αθήνα, που σιγά σιγά ανακτά την αυτοπεποίθησή της και δραστηριοποιείται γεωπολιτικά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Νοτιοανατολική Μεσόγειο διεκδικώντας τον ρόλο του πόλου σταθερότητας; Η απάντηση προκύπτει από τα όσα επισηµαίνονται παραπάνω. Η Ελλάδα µπορεί να αξιοποιήσει την τελευταία ευκαιρία που της προσφέρεται για στρατηγικό ρόλο στα Βαλκάνια µε την προώθηση της συνεργασίας των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης µε τον Νότο της Ε Ε – Ευρωζώνης, καθώς οι δύο περιοχές προβάλλουν να έχουν κοινό παρονοµαστή ζωτικών ευρωπαϊκών συµφερόντων.Η διεύρυνση χωρίς προηγουµένως ενίσχυση της συνοχής συχνά φωτίσθηκε ως κίνδυνος για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η Αθήνα, οι εταίροι της στον Νότο της ΕΕ και οι βόρειοι γείτονές της έχουν µια µονόδροµη για τα ζωτικά τους συµφέροντα επιλογή, να διεκδικήσουν ταυτόχρονα διεύρυνση και εµβάθυνση.
