29/03/2024

Συγκρουσιακές σχέσεις Ιράν – ΗΠΑ

Γράφει ο Βασίλης Γιαννακόπουλος,
γεωστρατηγικός αναλυτής
geostrategical@yahoo.gr

 

H παρούσα κατάσταση και τα πιθανά σενάρια

Εδώ και αρκετές εβδομάδες παρατηρούμε την κλιμάκωση της έντασης στις αμερικανο-ιρανικές σχέσεις, καθώς η κυβέρνηση Trump αποφάσισε να εφαρμόσει επιπρόσθετα μέτρα, προκειμένου να μεγιστοποιήσει την πίεση κατά της ιρανικής οικονομίας, ενώ οι Ιρανοί ηγέτες ανακοίνωσαν ότι θα αντιδράσουν δυναμικά.

Τον Απρίλιο του 2019, η αμερικανική κυβέρνηση συμπεριέλαβε τους Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guard Corps – IRGC) στον κατάλογο των ξένων τρομοκρατικών οργανώσεων. Από την πλευρά του, το κοινοβούλιο του Ιράν ψήφισε νομοθεσία, η οποία θεωρεί ως τρομοκρατικές τις δυνάμεις της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM) στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Από τις 2 Μαΐου 2019, οι ΗΠΑ απέσυραν τις εξαιρέσεις, που επέτρεπαν σε οκτώ χώρες (Ελλάδα, Κίνα, Ινδία, Ιταλία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ταϊβάν και Τουρκία), να αγοράζουν πετρέλαιο από το Ιράν.

Στις 5 Μαΐου 2019, μετά από πληροφορίες περί πιθανής προετοιμασίας του Ιράν και των συμμάχων του για επιθέσεις κατά προσωπικού ή και εγκαταστάσεις των ΗΠΑ, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας John Bolton ανακοίνωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επιταχύνουν την προγραμματισμένη ανάπτυξη τόσο του αεροπλανοφόρου U.S.S. Abraham Lincoln Carrier Strike, όσο και ενός αριθμού βομβαρδιστικών αεροσκαφών Β-52 στον Περσικό Κόλπο.

Στις 8 Μαΐου 2019, ο Αμερικανός πρόεδρος αποφάσισε νέες κυρώσεις (Executive Order 13871) κατά προσώπων και εταιριών, που συναλλάσσονται με τους ιρανικούς τομείς του σιδήρου, του χάλυβα, του αλουμινίου και του χαλκού. Αυτά τα προϊόντα αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% των εξαγωγών του Ιράν και κατευθύνονται κυρίως σε περιφερειακές εταιρίες, οι οποίες είναι δύσκολο να εντοπισθούν και να τιμωρηθούν από τις αμερικανικές κυρώσεις.

Την ίδια ημέρα, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν Hassan Rouhani ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει την εφαρμογή ορισμένων δεσμεύσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα που προβλέπονται από την JCPOA, ως αντίδραση στην αμερικανική αποχώρηση. Επιπρόσθετα, έστειλε τελεσίγραφο στην Ευρώπη, με το οποίο έδινε προθεσμία 60 ημερών είτε να ακολουθήσει την κυβέρνηση Trump είτε να ξεκινήσει και πάλι τις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου, παραβιάζοντας τις αμερικανικές κυρώσεις κατά της Τεχεράνης.

Από την πλευρά της, η Ε.Ε., αφού απέρριψε αρχικά το τελεσίγραφο, στη συνέχεια επεδίωξε – ως συνήθως – να λειτουργήσει «πυροσβεστικά», παροτρύνοντας το Ιράν να μην εγκαταλείψει εξ ολοκλήρου τη συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Να θυμίσουμε ότι, τον Μάιο του 2018, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρθηκαν μονομερώς από την πολυμερή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, γνωστή ως JCPOA (Joint Comprehensive Plan of Action), υποστηρίζοντας ότι η Τεχεράνη δεν αντιμετώπισε το ευρύ φάσμα των αμερικανικών ανησυχιών σχετικά με το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Με την εν λόγω συμφωνία, το Ιράν είχε παραιτηθεί επίσημα από τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς και είχε συμφωνήσει να προβεί σε ουσιαστικές μετατροπές των υποδομών του, ώστε οι πυρηνικές του εγκαταστάσεις να μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για μη στρατιωτικούς σκοπούς.

Στις 10 Μαΐου 2019, ο επικεφαλής του πολιτικού γραφείου των IRGC στρατηγός Yadollah Javani δήλωσε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις δεν θα τολμούσαν να αναλάβουν δράση εναντίον του Ιράν και ότι το Ιράν θα αρνηθεί μια πρόσκληση του προέδρου Trump για επαναδιαπραγμάτευση της JCPOA.

Πιθανά σενάρια

Προφανώς, οι συνεχώς κλιμακούμενες αμερικανο-ιρανικές συγκρουσιακές σχέσεις θα μπορούσαν να οδηγηθούν προς διάφορες κατευθύνσεις, όπως για παράδειγμα τη λήψη επιπρόσθετων κυρώσεων από την αμερικανική κυβέρνηση, τη χρήση στρατιωτικής δύναμης εκατέρωθεν, αλλά και την υποστήριξη αμερικανικών και ιρανικών περιφερειακών εταίρων, οι οποίοι θα μπορούσαν να αναλάβουν ρόλο ή και να πληγούν σε ενδεχόμενες συγκρούσεις.

Στην παρούσα φάση, οι ηγέτες του Ιράν ήδη έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να αποφύγουν τη σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο κατέστησαν σαφές ότι θα ανταποκριθούν αν δεχθούν επίθεση. Μάλιστα, κάποιες δηλώσεις Ιρανών αξιωματούχων ήταν ιδιαίτερα προκλητικές, όπως του διοικητή του πολεμικού ναυτικού των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης για τον πιθανό αποκλεισμό των στενών του Hormuz.

Σύμφωνα με τη U.S. Energy Information Administration, από τα στενά του Hormuz διέρχεται ημερησίως περισσότερο από το 30% των πετρελαιοειδών, που μεταφέρονται μέσω θαλάσσης, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σενάριο Κλιμάκωσης της Έντασης: Τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Τεχεράνη έχουν δηλώσει ότι δεν επιθυμούν ένοπλες συγκρούσεις, αλλά η κλιμάκωση της έντασης δεν είναι απίθανο να οδηγήσει σε συγκρούσεις χαμηλής ή και μεσαίας κλίμακας. Ήδη, οι ισχυρισμοί των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας (12-13 Μαΐου 2019) ότι πετρελαιοφόρα τους είχαν υποστεί σαμποτάζ, ενισχύουν την πιθανότητα διεξαγωγής και άλλων θερμών επεισοδίων, τα οποία με τη σειρά τους θα επιβεβαιώσουν το σενάριο της σύγκρουσης στην περιοχή του Περσικού Κόλπου.

Σενάριο Σταθερής Κατάστασης: Οι αμερικανο-ιρανικές σχέσεις θα μπορούσαν να παραμείνουν ως έχουν. Δηλαδή, για μεγάλο χρονικό διάστημα η ένταση μεταξύ των δύο χωρών ούτε να κλιμακωθεί ούτε να αποκλιμακωθεί, ειδικά αν δεν σημειωθούν θερμά επεισόδια τόσο μεταξύ τους, όσο και μεταξύ των συμμάχων τους.

Σενάριο Αποκλιμάκωσης της Έντασης: Η Τεχεράνη θα μπορούσε ενδεχομένως να προσπαθήσει να αποκλιμακώσει την ένταση, αποδεχόμενη μια αμερικανική πρόταση για επαναδιαπραγμάτευση και αναθεώρηση της JCPOA. Προς το παρόν, η ιρανική πλευρά δεν προτίθεται να καθίσει εκ νέου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αντίθετα, ένα πρόσφατο δημοσίευμα της «Washington Post» (16 Μαΐου 2019) ανέφερε ότι ο πρόεδρος Trump επιδιώκει την αποκλιμάκωση της έντασης, την αποφυγή της σύγκρουσης με το Ιράν, αλλά και την αναθεώρηση της JCPOA. Μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Mike Pompeo επιχείρησε να δημιουργήσει νέους διαύλους επικοινωνίας με το Ιράν, μέσω του σουλτάνου Qaboos του Ομάν. Εναλλακτικά, αποκλιμάκωση της έντασης θα μπορούσε να προκύψει αν η Ουάσιγκτον αποδεχθεί την πρόταση (22 Απριλίου 2019) του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Mohammad Javad Zarif για διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με θέμα την ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ των δύο χωρών.

 

πηγή:Το Ποντίκι

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024