Τουρκικά παιχνίδια στη Θράκη

Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης*
Γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων

Η Τουρκία θεωρεί τα Βαλκάνια περιοχή ειδικού ενδιαφέροντος στην οποία έχει συμφέροντα και υποχρεώσεις έναντι των μουσουλμανικών πληθυσμών που βαπτίζει τουρκικούς. Aποκαλυπτική της βαλκανικής ατζέντας της Άγκυρας είναι η αναφορά του πρώην αντιπροέδρου της τουρκικής κυβέρνησης και προερχόμενου από την Κομοτηνή, Χακάν Τσαβούσογλου, πως σε Ελλάδα, Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία και Κόσοβο υπάρχουν εθνικές τουρκικές μειονότητες. Εκτός από εργαλείο επιρροής, οι “τουρκικές” μειονότητες φανερώνουν και την ηγεμονική αντίληψη της Τουρκίας αλλά και την αγωνία της να τις ελέγξει. Και αυτό διότι μέχρι τη σύγκρουση Ερντογάν- Γκιουλέν, το διευρυμένο δίκτυο του τελευταίου είχε χρησιμοποιηθεί από τον πρώτο για να εγκαθιδρύσει ένα σύστημα που θα εξυπηρετούσε τις τουρκικές επιδιώξεις. Κατόπιν, όμως, του ανηλεούς πολέμου των δυο, ο τούρκος πρόεδρος θέλει να εγκαταστήσει στα Βαλκάνια ένα νέο δίκτυο απόλυτα ελεγχόμενο από αυτόν, εξουδετερώνοντας τους γκιουλενικούς πυρήνες. Στην περίπτωση δε της Ελλάδας, το ανησυχητικό για την Άγκυρα είναι η συγκέντρωση γκιουλενιστών ή τέλος πάντων ατόμων που αντιστρατεύονται το καθεστώς Ερντογάν και βαφτίζονται τρομοκράτες και εχθροί της χώρας. Επακόλουθα, δεν θέλει να επιτρέψει τη δημιουργία μιας κρίσιμης μάζας αντικαθεστωτικών σε μια γειτονική χώρα και δη με τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας, με τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες να δραστηριοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση.

Η περίπτωση της Θράκης, πάντως, έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Εκεί η Άγκυρα εκμεταλλευόμενη τη μερική ή και σε κάποιες περιπτώσεις ολική αβελτηρία της ελληνικής πολιτείας και την εξακολουθητική οικονομική δυσχέρεια, παρείχε κίνητρα και προνόμια αντίστοιχης φύσης ώστε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του μουσουλμανικού στοιχείου. Η διαρροή νέων προς τη γειτονική χώρα είτε σε αναζήτηση εργασίας είτε για τη συνέχιση των σπουδών τους, είναι μια ανησυχητική διαπίστωση. Όπου υπάρχει κενό ή απογοήτευση, το τουρκικό προξενείο δηλώνει “παρών”, ακόμη και απροκάλυπτα, παρά το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες (χωρίς πάντα την ανάλογη συνέχεια) από ελληνικής πλευράς. Η οικονομική κρίση στην Τουρκία επηρεάζει τις προσπάθειες να ριζώσει, χρησιμοποιώντας οικονομικά ανταλλάγματα με αντίληψη συναλλαγής με τους μειονοτικούς.

Ωστόσο, ο απώτερος στόχος της Άγκυρας είναι η αυτονόμηση της μειονότητας και εν συνεχεία η περιχαράκωσή της μέσω της γκετοποίησης, ώστε να τη χειραγωγεί πνευματικά και πολιτισμικά. Θέλει, δηλαδή, να την αποξενώσει από την τοπική κοινωνία, ακόμη και από τους μουσουλμάνους που δεν ευνοούν την παραβατικότητα της Τουρκίας και να την καταστήσει εχθρική απέναντι στο εθνικό κέντρο (την Αθήνα). Στη συνέχεια επιθυμεί να εξελιχθεί αυτή σε αποκλειστικό πάτρωνα και προστατη των δικαιωμάτων τους. Γι΄αυτό, δεν ενδιαφέρεται τόσο για τις επιδόσεις του κόμματος Ισότητας, Ειρήνης και Φιλίας (αξιοπρόσεχτη αλλά χαμηλότερη σε σχέση με το 2014) όσο για τη διαφοροποίησή του, όπως εκφράστηκε από την πρόεδρό του, που υποστήριξε ότι είναι Τουρκάλα και η Τουρκία μητέρα- πατρίδα της.

Όπως και στα υπόλοιπα Βαλκάνια, η Άγκυρα θέλει να ενσταλάξει την τουρκική συνείδηση στις μουσουλμανικές μειονότητες, διεγείροντας το θρησκευτικό αίσθημα, αλλά επενδύοντας και στην οικοδόμηση δεσμών με την Άγκυρα σε ρόλο εθνικού κέντρου. Από την πλευρά μας, δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε το σύνολο της μειονότητας, όπως κάνουν ορισμένοι ”υπερπατριώτες”, ούτε να τη θεωρούμε συλλήβδην δυνάμει εθνικό κίνδυνο. Οφείλουμε να αντεπιτεθούμε με συνεπές σχέδιο ένταξης με αυτονόητη έμφαση σε εκπαίδευση και οικονομική ανάπτυξη.

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο (1-2 Ιουνίου 2019)

Αντιγραφή : Geopolitics Editorial Team