Η επέμβαση στην ‘Αφριν
Τι σημαίνει για την Τουρκία η επέμβαση στην Αφριν
European Council On Foreign Relations
Μπορεί να έρθουμε ξαφνικά μια νύχτα, προειδοποίησε προσφάτως ο πρόεδρος Erdogan. Επί μήνες, οι Τούρκοι αξιωματούχοι μιλούσαν για το ότι θα αντιμετωπίσουν τους Κούρδους μαχητές στην συριακή πόλη Αφρίν, οπότε όταν η Τουρκία ξεκίνησε εν τέλει μια εισβολή πέρα από τα σύνορα πριν από λίγες ημέρες, κανένας δεν ξαφνιάστηκε.
Πρόκειται για τη δεύτερη μεγάλη εισβολή της Άγκυρας στη Συρία, αλλά την πρώτη στην οποία ο τουρκικός στρατός αντιμετωπίζει τους Κούρδους της Συρίας. Οι Κούρδοι άρχισαν σταδιακά να αποκτούν τον έλεγχο της Βόρειας Συρίας από το 2012 και έχουν δημιουργήσει εκεί τα δικά τους αυτοδιοικουμενα καντόνια.
Η τουρκική κυβέρνηση δηλώνει ότι στόχος της επιχείρησής της “Κλαδί Ελιάς” είναι οι Μονάδες Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG), μονάδες τις οποίες θεωρούν ως “τρομοκρατικές”, με δεσμούς στο ΡΚΚ. Αλλά η YPG είναι επίσης βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ και η ραχοκοκαλιά των χερσαίων δυνάμεων κατά της ISIS εκεί.
Η Αφριν βρίσκεται στο δυτικό άκρο της κουρδικής περιοχής στη Συρία, αλλά είναι απομονωμένη από την υπόλοιπη ζώνη που ελέγχεται από τους Κούρδους, και που έχει απελευθερωθεί από το Ισλαμικό Κράτος από το 2014. Η Άγκυρα έχει στόχο να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας βάθους 30 χλμ εκεί και στο τέλος να συνδέσει αυτή τη ζώνη με την περιοχή Γιαραμπλούς-Αζίζ, την οποία ελέγχει ήδη ο τουρκικός στρατός από το τέλος του 2016.
Στη διάρκεια της ειρήνης, η μικρή περιοχή ίσως να μην είχε μεγάλη γεωπολιτική σημασία για κανέναν. Αλλά τώρα η Αφρίν έχει ήδη ανακύψει ως ένας πολιτικός κόμπος που συνδέεται με τα τουρκικά, ρωσικά και αμερικανικά συμφέροντα, όλα με ανταγωνιστικά σχέδια για το μέλλον της Συρίας.
Η Αφρίν -για όσους δεν γνωρίζουν- ήταν αρχικά ένα ρωσικό “προτεκτοράτο” από τις πρώτες ημέρες του πολέμου στη Συρία, και η Άγκυρα έπρεπε να ζητήσει την “άδεια” της Μόσχας για να αρχίσει την εισβολή. Σε αντίθεση με την υπόλοιπη κουρδική ζώνη, η Αφρίν δεν φιλοξένησε καθόλου αμερικανικά στρατεύματα αλλά αρκετές εκατοντάδες Ρώσους στρατιώτες -οι οποίοι κατά καιρούς εξόργιζαν την Άγκυρα διότι έφεραν διακριτικά της YPG. Πριν από λίγες ημέρες ο πρόεδρος Erdogan έστειλε τον επικεφαλής του στρατού, Hulusi Alkar και τον πανίσχυρο επικεφαλής μυστικών υπηρεσιών Hakan Fidan, να πείσει τη Μόσχα να ανοίξει το συριακό εναέριο χώρο στα τουρκικά αεροσκάφη και να αποσύρει τα στρατεύματά της, για να ξεκινήσει μετά η τουρκική επιχείρηση.
Μετά από σχεδόν έναν αιώνα εχθρότητας και μετά από την σύγκρουση του 2015 για την κατάρριψη από την Τουρκία ενός ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους στη Συρία, η Άγκυρα και η Μόσχα δίνουν στη νέα τους φιλία μεγάλη προσοχή. Οι εθνικιστικές φωνές της Τουρκίας κατευθύνονται σε μεγάλο βαθμό προς τις κουρδικές δυνάμεις και προς τους Αμερικανούς που τους υποστηρίζουν. Οι Τούρκοι είναι προσεκτικοί να μην προσβάλλουν τους Ρώσους φίλους τους.
Η Μόσχα κινείται επίσης με πολύ προσεκτικά βήματα. Η απόφαση της Ρωσίας να δώσει πράσινο φως στον Erdogan για την Αφρίν, πιθανώς έχει να κάνει περισσότερο με το να αποκτήσει παραχωρήσεις για τη διαδικασία στην Αστάνα -όπως τη συναίνεση της Άγκυρας για την προώθηση των συριακών δυνάμεων στο Ιντίλμπ- παρά με οποιαδήποτε πραγματική αίσθηση μιας κουρδικής απειλής. Οι Ρώσοι επίσης γνωρίζουν ότι μια παρατεταμένη αντιπαράθεση Τουρκίας-Κούρδων, θα κρατούσε πιο αφοσιωμένη την Άγκυρα στη Μόσχα και θα υποχρέωνε τους Κούρδους της Συρίας να αποδεχθούν μια πολιτική διευθέτηση με το καθεστώς του Assad.
Στο τουρκό-αμερικανικό μέτωπο, τα πράγματα είναι πιο προβληματικά. Η τουρκική εισβολή έρχεται σε ένα χαμηλό σημείο στις σχέσεις της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον και ρισκάρει να επιδεινώσει τις εντάσεις μεταξύ των δύο συμμάχων. Ο Erdogan έχει εδώ και καιρό μιλήσει εναντίον της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας και εκπαίδευσης προς τους Κούρδους της Συρίας, κατηγορώντας την Ουάσιγκτον ότι συμπορεύεται με τρομοκράτες και απειλεί να “σβήσει τον διάδρομο της τρομοκρατίας” στα σύνορα της Τουρκίας.
Με μια σε πλήρη εξέλιξη μάχη Τουρκίας-Κούρδων στην Αφρίν, θα είναι δύσκολο για την κυβέρνηση Trump να συνεχίσει να ισορροπεί μεταξύ των Κούρδων της Συρίας και της Άγκυρας. ΟΙ Συριακές Αμυντικές δυνάμεις (SDF)- ο κύριος εταίρος της Ουάσιγκτον στο έδαφος της Συρίας με την YPG ως την κυρίαρχη δύναμη- ήδη μετατοπίζουν τις δυνάμεις τους από την πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης με το ISIS, προς το Αφρίν. Οι Κούρδοι επίσης ασκούν πιέσεις στους Αμερικανούς να βοηθήσουν στην άμβλυνση των προθέσεων της Άγκυρας.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν πει εδώ και καιρό στους Τούρκους ομολόγους τους ότι η σχέση τους με τους Κούρδους είναι συναλλακτική και θα τελειώσει όταν σταθεροποιηθεί η Βόρεια Συρία. Αλλά αυτό ίσως να μην είναι εύκολο. Με μια νέα εστίαση στη μειωμένη επιρροή του Ιράν στην περιοχή, η διοίκηση του Trump δεν βιάζεται να εγκαταλείψει τη Βόρεια Συρία ή τους Κούρδους σύντομα.
Η μάχη της Αφριν ως εκ τούτου θα είναι μια ευκαιρία για τη Ρωσία και ένα δύσκολο έργο ισορροπίας για την Ουάσιγκτον.
Στο μεταξύ, η ατμόσφαιρα του ενισχυμένου εθνικισμού αποδεικνύεται να αποτελεί μεγάλη τόνωση για τον Erdogan στο εσωτερικό. Βοηθάει τον Τούρκο πρόεδρο να παγιώσει τη συμμαχία του με το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) και κατά μία έννοια, να ξεκινήσει την προεδρική του εκστρατεία για το 2019. Τα τουρκικά τζαμιά έχουν εντολή να διαβάζουν τα εδάφια “Κατάκτηση” από το Κοράνι και ο Erdogan προειδοποιεί: “όποιος βρεθεί στο δρόμο μας σε αυτό τον εθνικό αγώνα, θα τον συντρίψουμε”.
