Στα χέρια των περιφερειακών παικτών η κρίση του Περσικού Κόλπου
Του Κώστα Ράπτη
Οι μεσολαβητικές προσπάθειες παλαιότερα της Ιαπωνίας και προσφάτως της Γαλλίας έπεσαν στο κενό, η δε απορρόφηση της Ουάσιγκτον από το Ukrainegate δεν βοηθά στην ανάληψη τολμηρών διπλωματικών κινήσεων. Το επικίνδυνο αδιέξοδο που επικρατεί στον Περσικό Κόλπο δεν μοιάζει δυνατόν να επιλυθεί με κάποιας μορφής συνδιαλλαγή μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ. Όμως η κινητικότητα εντείνεται – με πρωταγωνίστριες τις ίδιες τις χώρες της περιοχής και με παρασκηνιακό μεσολαβητικό ρόλο της Μόσχας, η οποία κρατά ανοικτούς διαύλους με όλες τις πλευρές.
Η συνέντευξη του ισχυρού άνδρα της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκηπα Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν την Κυριακή στο CBS κόμιζε ενδιαφέροντα μηνύματα. Την προσοχή εκ πρώτης όψεως έκλεψε η διεκτραγώδηση από τον Σαουδάραβα διάδοχο των καταστροφικών επιπτώσεων που θα είχε για τη διεθνή οικονομία μία θερμή σύγκρουση στον Περσικό Κόλπο, δεδομένης της “επιθετικότητας του Ιράν”. Όμως οι δραματικοί τόνοι στόχευαν ακριβώς στην ανάδειξη της αναγκαιότητας μιας πολιτικής, και όχι στρατιωτικής λύσης.
Στην πραγματικότητα, με προσεκτικές διατυπώσεις, ο Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν διερευνά τη δυνατότητα μιας συνάντησης κορυφής με τους Ιρανούς ιθύνοντες. Και το σήμα δεν πέρασε απαρατήρητο στην Τεχεράνη.
“Χαιρετίζουμε τη δήλωση του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ο οποίος είπε, όπως αναφέρεται, ότι επιθυμεί την επίλυση των ζητημάτων μέσω του διαλόγου με την Τεχεράνη” δήλωσε την Τρίτη στο Al Jazeera ο πρόεδρος του ιρανικού κοινοβουλίου Αλί Λαριτζανί. Πρόσθεσε δε ότι κάθε διάλογος μεταξύ των δύο πλευρών θα μπορούσε να βοηθήσει στη διευθέτηση πολλών θεμάτων ασφαλείας και πολιτικής στην περιοχή.
Ήδη ο εκπρόσωπος της ιρανικής κυβέρνησης, Αλί Ραμπιεΐ έκανε γνωστό ότι στον πρόεδρο του Ιράν Χασάν Ροχανί έχουν μεταφερθεί μηνύματα της Σαουδικής Αραβίας μέσω των ηγετών άλλων χωρών.
Καίτοι ο εκπρόσωπος δεν τις κατονόμασε, μπορεί ευκόλως να εννοηθεί ποιές είναι αυτές οι χώρες: Το Ιράκ και το Πακιστάν.
Η πρώτη, ως κατά πλειοψηφίαν σιιτική χώρα με στενές οικονομικές σχέσεις με το Ιράν (αλλά και παρουσία αμερικανικών δυνάμεων στο έδαφός της), έχει κάθε συμφέρον να εργασθεί για την εκτόνωση των εντάσεων. Αλλά και το Πακιστάν, χώρα σουνιτική με παραδοσιακά στενές σχέσεις με το Ριάντ, ενδιαφέρεται να έχει σημαίνοντα ρόλο στην “ευρασιατική ολοκλήρωση”, που σε μεγάλο βαθμό περνά από την καλλιέργεια της συνεργασίας, ιδίως ενεργειακής, με την Τεχεράνη.
Αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που αποτελούσαν τον στενότερο σύμμαχο, αν όχι καθοδηγητή της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή δείχνουν να ανακρούουν πρύμναν και να συνομιλούν παρασκηνιακά με το Ιράν, ερμηνεύοντας καταλλήλως τις απειλές των σιιτών ανταρτών Χούθι της Υεμένης και τις προηγηθείσες “ορφανές” επιθετικές ενέργειες εναντίον δεξαμενοπλοίων στον Περσικό Κόλπο. Το Άμπου Ντάμπι, έχει άλλωστε μετατραπεί από συμπολεμιστή του Ριάντ σε ανταγωνιστή του στον πόλεμο της Υεμένης, όπου οι αυτονομιστές του Νότου με εμιρατιανή στήριξη εκδίωξαν από το Άντεν τις δυνάμεις του εκλεκτού της Σαουδικής Αραβίας προέδρου Χάντι.
Η συνολικά ευάλωτη θέση του Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν δεν του επιτρέπει να αναμένει μια συνεννόηση Ουάσιγκτον-Τεχεράνης, η οποία ενδέχεται να τον προσπερνά και πάντως αναμένεται να αργήσει πολύ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εργάσθηκε εντατικά για την επίτευξη τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Χασάν Ροχανί (ακόμη και η απαραίτητη ασφαλής τηλεφωνική γραμμή εγκαταστάθηκε μεταξύ των ξενοδοχείων των δύο ηγετών), όμως ο Ιρανός πρόεδρος δεν ανταποκρίθηκε στην κλήση ποτέ. Η θέση της Τεχεράνης είναι ότι δεν έχει τίποτε να συζητήσει όσο οι αμερικανικές κυρώσεις μένουν στη θέση τους, ενώ και ο Ροχανί είναι αποδυναμωμένος στο εσωτερικό έναντι των σκληροπυρηνικών, όπως καταδεικνύει και η καταδίκη του αδελφού του σε πενταετή κάθειρξη για διαφθορά.
Αντιθέτως, ο Ιρανός πρόεδρος συνομιλεί ασμένως με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο συνάντησε σήμερα Τρίτη στο Ερεβάν της Αρμενίας, με αντικείμενο, κατά τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντίμτρι Πεσκόφ, την κατάσταση στα Στενά του Χορμούζ και τους τρόπους πιθανής άρσης του αδιεξόδου ως προς τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.
Ο Πεσκόφ υπενθύμισε πως η προθεσμία των 60 ημερών που έχει θέσει το Ιράν λήγει, οδηγώντας την Τεχεράνη να λάβει περαιτέρω μέτρα αποδέσμευσής της από τη συμφωνία.
Το ότι η Ρωσία διατηρεί καλές σχέσεις με όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής και αποτελεί εταίρο της Σαουδικής Αραβίας στον OPEC+ εξηγεί τον κομβικό της ρόλο σε αυτή τη λεπτή διαπραγμάτευση.
