Τουρκικές επιδιώξεις και συριακή πραγματικότητα
Πλέον, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την αποδοκιμασία συντριπτικού μέρους της διεθνούς κοινότητας, γεγονός που πιέζει τις ηγεσίες της Δύσης να δείξουν (μέσω κυρώσεων, εμπάργκο, αναστολής επενδύσεων) μεγαλύτερη αποφασιστικότητα απέναντί της.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης
Η Τουρκία βρίσκεται και πάλι στην κορυφή της διεθνούς επικαιρότητας. Η πρόσφατη επιχείρηση, που ακολούθησε δύο πετυχημένες (2016-2017 «Ασπίδα του Ευφράτη», 2018 «Κλάδος Ελαίας»), έχει προκαλέσει αναταράξεις και ανακατατάξεις στη Συρία αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Ποιες είναι λοιπόν οι επιδιώξεις της Αγκυρας και πώς διαμορφώνεται το νέο σκηνικό στη Μέση Ανατολή;
Η Τουρκία θέλει πάση θυσία να απωθήσει τους Κούρδους από τη συροτουρκική μεθόριο στα ανατολικά του Ευφράτη προς τα νοτιοανατολικά. Επιδιώκει τον αφοπλισμό των πολιτοφυλακών τους (YPG) και τον αποκλεισμό του PYD από τις διαβουλεύσεις για την επόμενη μέρα/νέο Σύνταγμα ώστε να εξασφαλίσει ότι δεν πρόκειται να αποκτήσουν ανάλογο στάτους (διευρυμένης αυτονομίας και οιονεί κρατικής οντότητας) στο πρότυπο των ομοεθνών τους στο Ιράκ.
Η ανησυχία της Αγκυρας είναι εύλογη, δεδομένου ότι αντιθέτως με τους Κούρδους του Ιράκ, αυτοί Συρίας και Τουρκίας συνδέονται οργανικά με ισχυρούς δεσμούς, εφόσον, μάλιστα, αρκετοί προέρχονται από κοινές ρίζες οικογενειών που εκτοπίστηκαν το 1920-1922 από το καθεστώς Κεμάλ.
Εχοντας απογοητευτεί από την αναβλητικότητα της Ουάσιγκτον, η οποία μέχρι πρότινος στήριζε ποικιλοτρόπως τους Σύρους Κούρδους, η Αγκυρα προετοίμαζε εδώ και καιρό την επέμβασή της. Προφανώς, στις συνεχείς διαβουλεύσεις της με τη Μόσχα είχε λάβει κάποιου είδους έγκριση για την πρώτη φάση των επιχειρήσεων.
Εν συνεχεία προχώρησε σε μια θολή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τις ΗΠΑ, η οποία εφόσον τηρηθεί και διαρκέσει, εν τέλει θα κριθεί (π.χ. γεωγραφική έκταση και χρόνος παραμονής τουρκικών στρατευμάτων) από τις ρωσικές προθέσεις.
Πλέον, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την αποδοκιμασία συντριπτικού μέρους της διεθνούς κοινότητας, γεγονός που πιέζει τις ηγεσίες της Δύσης να δείξουν (μέσω κυρώσεων, εμπάργκο, αναστολής επενδύσεων) μεγαλύτερη αποφασιστικότητα απέναντί της, εντούτοις, προσώρας εμφανίζεται απτόητη, έως ότου καταφέρει τους σκοπούς της. Αναντίρρητα, οι παλινωδίες Τραμπ της δίνουν χώρο και χρόνο να ελιχθεί.
Ομως, εξαρτάται από τις επιθυμίες της Ρωσίας, η οποία θέλει να ενισχύσει περαιτέρω τον Ασαντ, επιζητώντας ρόλο έντιμου διαμεσολαβητή ώστε να επιτευχθεί ένας λειτουργικός συμβιβασμός Ασαντ – Ερντογάν που θα επαναφέρει την κατάσταση στο 2011. Παρά τη συμφωνία Μόσχας – Δαμασκού – Κούρδων, για τη Ρωσία είναι κομβικής σημασίας να διατηρήσει την Τουρκία σε κλίμα εμπιστοσύνης μαζί της και ταυτόχρονα σε τροχιά ρήξης με τη Δύση. Η εκεχειρία Ουάσιγκτον – Αγκυρας αντιμετωπίζεται σκωπτικά από τη Μόσχα, ως προσωρινή που δεν επιλύει κάποιο ουσιαστικό πρόβλημα.
Με την επιφύλαξη ότι κάθε πρόβλεψη σε ένα τόσο ρευστό περιβάλλον είναι επισφαλής, οι ισορροπίες λεπτές και οι συμφωνίες εύθραυστες, η Τουρκία θα προσπαθήσει να διατηρήσει Αφρίν και Τζαραμπλούς, το ασαντικό καθεστώς θα επαναφέρει στον έλεγχό του Μανμπίτζ, Ιντλίμπ και τις περισσότερες περιοχές ανατολικά του Ευφράτη, ενώ ερωτηματικό παραμένει η τύχη των Κούρδων, που αναδιπλώνονται. Αν παρ’ όλα αυτά η Αγκυρα ξεγελαστεί με τον συμβιβασμό με τις ΗΠΑ και υπερβεί επιχειρησιακά τις ρωσικές κόκκινες γραμμές, κινδυνεύει να απεμπολήσει τα κεκτημένα της.
*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ
