Η Τουρκία και η ενέργεια
Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης*
Η ενεργειακή αυτονομία της Τουρκίας είναι εκ των στρατηγικότερων μακροπρόθεσμων στόχων του Ερντογάν. Με χρονικό ορίζοντα το 2023, ο τούρκος πρόεδρος θέλει η χώρα του να είναι ισχυρότερη σε όλα τα επίπεδα. Εχοντας την ψυχολογία του ηγέτη που αναμετράται με την Ιστορία και τον Μουσταφά Κεμάλ, ο Ερντογάν επιδιώκει τη μείωση των εξαρτήσεων από το εξωτερικό. Η βασικότερη αυτών εντοπίζεται στον κλάδο της ενέργειας. Η Τουρκία εισάγει 43 δισ. δολάρια σε υδρογονάνθρακες (19,2% στο σύνολο των εισαγωγών της) και εργάζεται προκειμένου να διορθώσει αυτή τη δυσάρεστη πραγματικότητα.
Ετσι, κινείται στο ακόλουθο πεντάπτυχο:
Πλουραλισμός στις εισαγωγές, όπου μέχρι πρότινος εισήγε κυρίως από τη Ρωσία και δευτερευόντως από το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν. Με την πρώτη, χάρη στην κατασκευή του TurkStream που αναμένεται να λειτουργήσει στα τέλη του 2019, η συνεργασία παραμένει σταθερή, εντούτοις η Αγκυρα σταδιακά μειώνει το ποσοστό εισαγωγών από το 52% σχεδόν στο 40%.
Διαφοροποίηση μεταξύ φυσικού αερίου που προέρχεται από αγωγούς και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που το προμηθεύεται μέσω θαλάσσης. Η δραστική μείωση στις τιμές του τελευταίου ευνοεί τις προσπάθειες της χώρας, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι η Τουρκία είναι μόλις δεύτερη, μετά την Ισπανία, σε εισαγωγές αμερικανικού LNG από όλες τις χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. Μάλιστα, το πρώτο εξάμηνο του 2019 οι εισαγωγές LNG από τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 463% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2018, όταν και έγιναν οι πρώτες παραλαβές. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι πλέον το 12% των συνολικών εισαγωγών της Αγκυρας είναι σε μορφή LNG.
Ανάπτυξη μεγαλύτερων δυνατοτήτων αποθήκευσης και δημιουργία σταθμών υγροποίησης φυσικού αερίου ώστε στο μέλλον να μπορεί να υποδέχεται μεγαλύτερες ποσότητες LNG. Αξιοποίηση των εγχώριων πηγών της. Το ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι πως θέλει να εκμεταλλευθεί ταυτόχρονα τις πηγές άνθρακα -πλέον «βρώμικη» μορφή ενέργειας – και ανανεώσιμων πηγών (ΑΠΕ). Αυτό δείχνει πόσο απαραίτητη για την ενεργειακή της ασφάλεια και συνακόλουθα τη διαπραγματευτική της θέση θεωρεί την απεξάρτησή της από τις εισαγωγές υδρογονανθράκων.
Μετεξέλιξή της σε περιφερειακό κόμβο εμπορίας και διάθεσης φυσικού αερίου και LNG. Πράγματι, συμμετέχοντας σε όλα τα projects του νότιου ευρωπαϊκού διαδρόμου, ο οποίος αποσκοπεί στη μείωση της εξάρτησης της ευρωπαϊκής αγοράς από το ρωσικό φυσικό αέριο, η Αγκυρα, εφόσον αυτά ευοδωθούν, θα καταστεί τουλάχιστον κόμβος μεταφοράς για το φυσικό αέριο που θα προέρχεται από Αζερμπαϊτζάν, Ιράκ, Ιράν(;), ίσως και την Ανατολική Μεσόγειο. Απώτερος στόχος της Τουρκίας είναι να συγκεντρώσει στην επικράτειά της ικανό αριθμό ποσοτήτων φυσικού αερίου αλλά και LNG, ώστε αποκτώντας την κατάλληλη ρευστότητα (liquidity) να εξελιχθεί σε κόμβο διάθεσης.
Ως συνέπεια των παραπάνω, η Ανατολική Μεσόγειος έχει – και για ενεργειακούς λόγους – αξιοπρόσεκτα μεγάλο ενδιαφέρον για την Τουρκία. Αλλωστε, θέλοντας να ηγεμονεύσει περιφερειακά δεν μπορεί να εξακολουθήσει να απέχει επί μακρόν των ενεργειακών διεργασιών. Δεδομένων όμως των συνθηκών, επιχειρεί να εμπλακεί με ακατάλληλο και αντιπαραγωγικό τρόπο, ευελπιστώντας ότι θα αποδειχθεί αποτελεσματικός.
Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής του ΙΔΙΣ και συγγραφέας του βιβλίου «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν»
