Γιατί ο Trump παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΝΑΤΟ
Του Jeremy Shapiro
European Council on Foreign Relations
Μια ακόμη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ θα ξεδιπλώσει τις σημαίες της αυτή την εβδομάδα στο Λονδίνο. Και για πρώτη φορά από τότε που ανέλαβε τη θέση του ο Donald Trump, οι υποστηρικτές της διατλαντικής συμμαχίας μπορούν να αισθανθούν ελαφρώς αισιόδοξοι. Ο λόγος δεν είναι επειδή η Σύνοδος Κορυφής φαίνεται πιθανό να οδηγήσει σε κάποιου είδους επιτυχία. Αντιθέτως, οι προσδοκίες είναι τόσο χαμηλές που, αψηφώντας τη σημασιολογία, οι ιθύνοντες του ΝΑΤΟ την ονόμασαν “συνάντηση ηγετών”. δυστυχώς, ανεξάρτητα από αυτό το γλωσσικό τέχνασμα, η συνάντηση φαίνεται ήδη ναυάγιο. όχι, ο λόγος για αυτή τη σχετική χαρά είναι ότι, για πρώτη φορά, ο trump και οι ΗΠΑ δεν φαίνεται να αποτελούν την πηγή του προβλήματος.
Αντικαθιστώντας τον Trump στον ρόλο του επικριτή του ΝΑΤΟ, είναι το πολύ ικανό δίδυμο των Emmanuel Macron και Recep Tayyip Erdogan. Ο Macron “επιτέθηκε” στη συμμαχία, αποκαλώντας την ‘εγκεφαλικά νεκρή” λόγω της απροθυμίας του ΝΑΤΟ να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του, ασκώντας κριτική στην υπερβολική εστίαση στη Ρωσία, και μαλώνοντας την Τουρκία που ζητά την αλληλεγγύη του ΝΑΤΟ ακόμη και όταν εισβάλλει στη Συρία αψηφώντας τους εταίρους της στο ΝΑΤΟ. Ο Erdogan, υιοθετώντας τα ρητορικά στυλ σχολείου, απάντησε ότι στην πραγματικότητα ο Macron είναι αυτός που είναι εγκεφαλικά νεκρός και απειλεί να καθυστερήσει τον σχεδιασμό του ΝΑΤΟ για την άμυνα των χωρών της Βαλτικής και την Πολωνία, εκτός κι αν η συμμαχία υποστηρίξει την στάση της Άγκυρας στη Συρία.
Ασφαλώς, αυτού του είδους η κρίση του ΝΑΤΟ δεν είναι καλή, αλλά, από μια αμερικανική οπτική, αυτή τουλάχιστον αντιπροσωπεύει ένα οικείο έδαφος. Είναι μακριά από το terra incognita ενός Αμερικανού προέδρου που απειλεί να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ ή να υποβαθμίσει τον ρόλο των ΗΠΑ στην Ευρώπη, σε μια ρακέτα γεωπολιτικής προστασίας. Αντιθέτως, αυτή η σύνοδος χαρακτηρίζει έναν Γάλλο πρόεδρο με εσωτερικό πολιτικό κίνητρο να δείξει ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ (δείτε για παράδειγμα τη γαλλική αποχώρηση από τη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ το 1966) ή μια Τουρκία προκλητική που είναι εστιασμένη περισσότερο στις περιφερειακές της δυσκολίες παρά στην μεγάλη εικόνα υπεράσπισης της συμμαχίας (δείτε για παράδειγμα την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974).
Κοινό έδαφος σημαίνει ότι οι ΗΠΑ έχουν μια κοινή δέσμη απαντήσεων. Οι φορείς χάραξης πολιτικής της Ουάσιγκτον έμαθαν νωρίς, πιθανώς στα γόνατα των γονιών τους, ότι η ηγεσία μιας μεγάλης συμμαχίας απαιτεί μεγάλη ευθύνη και μεγάλη ωριμότητα του σκοπού. Όταν αυτά που ακολουθούν βγαίνουν εκτός γραμμής, πρέπει να τους θυμίζουμε τι σημαίνει για αυτά η Αμερική και η Ατλαντική Συμμαχία. αντιστοίχως, ο υπουργός Εξωτερικών, Mike Pompeo, απάντησε στα σχόλια του Macron, σημειώνοντας σοβαρά ότι “το ΝΑΤΟ παραμένει μια σημαντική, κρίσιμη, ίσως ιστορική, μία αππο τις πιο κρίσιμες στρατηγικές συνεργασίες σε όλη την ιστορία”. Η χαλιναγώγηση της Τουρκίας θα είναι πιο δύσκολη, αλλά η κυβέρνηση Trump, μετά από επιμονή του Κογκρέσου, προετοιμάζει σειρά κυρώσεων στο πλαίσιο του νόμου για την αντιμετώπιση των αντιπάλων της Αμερικής με Κυρώσεις, προκειμένου να τιμωρήσει την Τουρκία για την απόφασή της να αγοράσει ρωσικούς αντι-αεροπορικούς ρωσικούς πυραύλους.
Κάτω από όλα αυτά είναι μια κοινή πεποίθηση ότι, επειδή το ΝΑΤΟ έχει επιβιώσει όλων των ειδών τις κρίσεις τόσες φορές στο παρελθόν, θα επιβιώσει και αυτής. Και εάν η Γαλλία και η Τουρκία ήταν τα μόνα προβλήματα, αυτό θα μπορούσε να είναι σωστό, παρά τις πολύ σοβαρές δοκιμασίες που αποτελούν τα αντίστοιχα οράματα τους για τη συμμαχία. αλλά, παρά τις επιφανειακές ομοιότητες, η τρέχουσα κρίση δεν είναι γαλλικής ή τουρκικής προέλευσης. Ακόμη και αν ο Trump δεν συμμετείχε στην πρόσφατη κόντρα μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας, τόσο ο Macron όσο και ο Erdogan, στην πραγματικότητα επεξεργάζονται τις απαντήσεις στη σοβαρή ζημιά που έχει ήδη κάνει. Ο Macron βλέπει έναν Αμερικανό σύμμαχο ο οποίος “μας γυρίζει την πλάτη” και μια Ευρώπη που αρνείται να ξυπνήσει και να δει την αλλαγή στις ΗΠΑ. Ο Erdogan βλέπει έναν Αμερικανό πρόεδρο τον οποίο μπορεί εύκολα να χειραγωγήσει και ο οποίος δεν συμβουλεύεται καν τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ όταν κάνει συμφωνία με την Τουρκία για να επιτρέψει την εισβολή στη Βόρεια Συρία.
Αυτή η κρίση στη συμμαχία είναι επομένως μια αμερικανική κρίση, η οποία είναι κάτι εντελώς καινούριο. Η άγκυρα της συμμαχίας, ο κεντρικός της παίχτης, δεν πιστεύει αρκετά πλέον σε αυτή για να καταβάλει το διπλωματικό και στρατιωτικό κόστος που είναι απαραίτητο για να διατηρηθεί σε μία ακόμη κόντρα με τη Γαλλία και την Τουρκία. Ίσως ο Trump να μην “χαλάσει” αυτή τη Σύνοδο με κάποια tweets ή με κάποια άλλη απόφαση. Αλλά ανεξαρτήτως αυτού, έχει προκαλέσει ναυάγιο στο ΝΑΤΟ. Εάν η συμμαχία θέλει να ανακάμψει από το κώμα, απαιτείται ένα είδος συμφωνίας που μπορεί να αντισταθμίσει την αμερικανική αδιαφορία με μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνεισφορά και μεγαλύτερη ευρωπαϊκή εξουσία, όπως θέλει ο Macron. Απαιτεί επίσης μια συμμαχία που να βρίσκει μία θέση για την Τουρκία η οποία δεν θα συμμερίζεται τον κοινό σκοπό του ΝΑΤΟ όπως έκανε κάποτε, αλλά ούτε επίσης θα παρασύρεται σε κάποια ρωσική ή κινεζική τροχιά.
Αυτό είναι δύσκολο να βρεθεί. Φαίνεται πέρα από τις δυνατότητες του τωρινού Αμερικάνου προέδρου, να χαρτογραφήσει ένα δρόμο προς ένα τέτοιο διπλωματικό αποτέλεσμα. επομένως, για την ώρα, θα πρέπει να στηριχθούμε στον Macron και στον Erdogan να μας υπενθυμίσουν ότι η παλαιά συμφωνία του ΝΑΤΟ δεν είναι προς προσφορά πλέον.
