Ο κορονοϊός “τεστάρει” την ανθεκτικότητα της ΕΕ

Του Stefan Lehne
Carnegie Europe

Η κρίση του κορονοϊού μοιάζει με ένα παιχνίδι μεσαιωνικής ηθικής.

Μια κακή μάγισσα έχει καταραστεί το ανθρώπινο είδος βάζοντας στους πρίγκιπες όλου του κόσμου ένα τρομερό δίλημμα: είτε θα σώσουν όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούν -και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, θα καταστραφεί η οικονομία- είτε θα διατηρήσουν την οικονομία με κόστος χιλιάδες ζωών.

Για τους επόμενους μήνες οι εθνικοί ηγέτες θα φέρνουν γύρω από αυτές τις αντιφατικές επιτακτικές επιλογές, ενώ όλοι ελπίζουν -και κάποιοι προσεύχονται- για τον από μηχανής Θεό, ένα φάρμακο ή ένα εμβόλιο που θα φέρει αυτόν τον εφιάλτη σε ένα τέλος.

Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ σε αυτό το δράμα;

Καθώς ο ιός επηρεάζει όλα τα κράτη-μέλη -αν και σε διαφορετικά στάδια της καμπύλης μόλυνσης- απαιτείται μια διαχείριση κρίσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μια ισχυρή αμοιβαία συνδρομή μεταξύ των κρατών-μελών. Αυτό ωστόσο αργεί να έρθει.

Για πολλούς ανθρώπους, ο ιός έχει οδηγήσει σε μια ραγδαία συρρίκνωση των οριζόντων.

Οι πολίτες στρέφονται ανεπιφύλακτα σε αυτό που τους είναι κοντινό και οικείο. Αυτό είναι ώρα του εθνικού κράτους και των εθνικών ηγετών, αφήνοντας την ΕΕ στο περιθώριο.

Σε πολλές χώρες, αναβιώνει ο εθνικός εγωισμός. Εξ ου και το ραγδαίο κλείσιμο των συνόρων -παρόλο που τα οφέλη για την υγεία είναι αμφίβολα- και οι αρχικές απαγορεύσεις εξαγωγής ιατρικών προμηθειών.

Αλλά αυτή η ενστικτώδης εσωστρέφεια είναι μία μόνο πλευρά της ιστορίας.

Η κρίση του κορονοϊού σηματοδοτεί επίσης την επιστροφή της βασισμένης σε γεγονότα πολιτικής. Κορυφαίοι επιδημιολόγοι έχουν γίνει σταρ των ΜΜΕ. Η συμβουλή τους μεταφράζεται σε πολιτική από τους ρεαλιστικούς ηγέτες που τώρα απολαμβάνουν ευρεία στήριξη από τον πληθυσμό.

Οι λαϊκιστές, οι οποίοι παρέμεναν μέχρι προσφάτως στην επίθεση, έχουν μαζευτεί στο περιθώριο.

Δεν είναι σαφές πόσο θα διαρκέσει αυτό το παράθυρο ορθολογικής πολιτικής. Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί και δεν φαίνεται κανένα τέλος μπροστά μας, μπορούν να αναμένονται όλα τα είδη παράλογης συμπεριφοράς και ακόμη μεγαλύτερος εθνικός εγωισμός. Επομένως αυτή η περίπτωση πρέπει να αξιοποιηθεί για να ενταθεί η διαχείριση κρίσεων επίσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι κυβερνητικές εξουσίες για την υγεία και την οικονομική διαχείριση, παραμένουν σε εθνικό επίπεδο.

Η παροχή μονάδων εντατικής θεραπείας και η διάσωση επιχειρήσεων που απειλούνται με χρεοκοπία, είναι πρωτίστως εθνική ευθύνη.

Ωστόσο, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο υποστήριξης με τον συντονισμό της διασυνοριακής συνεργασίας και την κινητοποίηση επιπλέον χρηματοδότησης.

Εξαιτίας του κλεισίματος των συνόρων, η Σένγκεν είναι τώρα σε “μηχανική υποστήριξη” και η εσωτερική αγορά δείχνει πολλά συμπτώματα μόλυνσης.

Κρατώντας εθνικά περιοριστικά μέτρα στο ελάχιστο και προασπίζοντας την ελεύθερη ροή αγαθών, η Κομισιόν πρέπει να εξασφαλίσει ότι η ενιαία αγορά δεν θα κατακερματιστεί σε εθνικό επίπεδο.

Αλλά μεγάλο μέρος της δουλειάς της ΕΕ είναι επίσης να βγει από τον δρόμο των κρατών-μελών της. Η αναστολή των κανόνων κρατικής βοήθειας και δημοσιονομικής πολιτικής τα οποία έχει παράσχει η Κομισιόν, δίνουν στα κράτη-μέλη αρκετό χώρο για να εισάγει πρωτοφανή προγράμματα δαπανών και να καταστήσουν σαφές ότι οι κλάδοι που πλήττονται από την πανδημία λαμβάνουν δημόσια στήριξη.

Ξεκινώντας ένα πρόγραμμα αγοράς ομολόγων 750 δισ. ευρώ, η ΕΚΤ για άλλη μία φορά έχει βοηθήσει στο να ενισχυθεί το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και οι κυβερνήσεις, συζητούν τώρα για το πώς να συμπληρώσουν τα εθνικά δημοσιονομικά προγράμματα κινητοποιώντας την τεράστια συλλογική δημοσιονομική δύναμη της ΕΕ.

Τώρα είναι η στιγμή να βάλουμε τέλος στην παλιά διαφωνία μεταξύ Βορά και Νότου για την κατανομή του κινδύνου.

Ένας για όλους και όλοι για έναν

Θα πρέπει να είναι προφανές σε όλους ότι εάν η οικονομική επιβίωση των χωρών που πλήττονται περισσότερο, τίθεται προς αμφισβήτηση, συνιστά επίσης μια τεράστια απειλή για την ευρωζώνη και για την ΕΕ συνολικά.

Η νοοτροπία του καθενός για τον εαυτό του, η οποία είναι τόσο δελεαστική εξαιτίας των έντονων πιέσεων της κρίσης, πρέπει να αντιμετωπιστεί με την ενίσχυση της συνεργασίας και της αμοιβαίας συνδρομής μεταξύ των κρατών-μελών.

Διαφορετικά, η ΕΕ θα είναι σε μεγάλο κίνδυνο.

Οι χειρότερα πληγείσες χώρες δεν θα ξεχάσουν ότι έχουν εγκαταλειφθεί από την ΕΕ και ότι η μόνη βοήθεια ήρθε από την Κίνα. Οι διαιρέσεις θα βαθύνουν και η συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών θα πληγεί.

Επομένως, οι πρώτες ενέργειες βοήθειας είναι ενθαρρυντικές. Ορισμένες ιατρικές προμήθειες έχουν αποσταλεί σε Ιταλία και Ισπανία, και η Γερμανία έχει ανοίξει αρκετά νοσοκομεία της σε ασθενείς από τη Γαλλία.

Πολλά περισσότερα πρέπει να γίνουν άμεσα για να αποδειχθεί ότι οι χώρες της ΕΕ είναι σε αυτή τη μάχη μαζί.

Η ΕΕ έχει περάσει πολλές κρίσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Αλλά η πανδημία του κορονοϊού θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει την απόλυτη δοκιμασία αντοχής της ως μια κοινότητα που βασίζεται στην αλληλεγγύη και σε κοινές αξίες.

Σημείωση: Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο EUobserver

πηγή: Capital.gr