Τα “κύματα” των επιπτώσεων του κορονοϊού στην Τουρκία

Του Marc Pierini
Carnegie Europe 

Αντιμέτωπη με έναν αυξημένο αριθμό κρουσμάτων κορονοϊού, η Τουρκία έχει θέσει σε εφαρμογή μια σειρά μέτρων.

Περιορίζει τους πολίτες άνω των 65 και κάτω των 20 ετών στο σπίτι, κλείνει την κυκλοφορία στους δρόμους εντός και εκτός κάποιων επαρχιών και ορισμένων πόλεων, διακόπτει τις πτήσεις εσωτερικού μέχρι τις 20 Απριλίου, και τις διεθνείς πτήσεις μέχρι 20 Μαϊου, προσφέρει μάσκες στον πληθυσμό, κατασκευάζει δύο νοσοκομεία στην Κωνσταντινούπολη και επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας τα Σαββατοκύριακα, ξεκινώντας από το Σαββατοκύριακο της 11-12 Απριλίου.

Η αποτελεσματικότητα της διήμερης απαγόρευσης ήταν κάτι που παρεμποδίστηκε κάπως από την εξαγγελία της μόλις δύο ώρες πριν από την επιβολή της, προκαλώντας μαζικές αγορές πανικού σε μεγάλες πόλεις και ως εκ τούτου έναν ανεπιθύμητο κίνδυνο για την υγεία. Η σύντομη πολιτική αναταραχή που ακολούθησε στις 12 Απριλίου με την παραίτηση του Τούρκου υπουργού Εσωτερικών, που απορρίφθηκε αμέσως από τον πρόεδρο Erdogan, αναζωπύρωσε στη συνέχεια εικασίες αναφορικά με τις εντάσεις εντός του προεδρικού παλατιού και του κυβερνώντος συνασπισμού.

Η διακυβέρνηση στην Τουρκία έχει ήδη διαταραχθεί από τον κορονοϊό.

Οι αρχές παρενοχλούν τα ΜΜΕ που αναφέρουν τις ειδήσεις για την πανδημία. Μέχρι τις 7 Απριλίου, είχαν εντοπιστεί περισσότεροι από 600 ύποπτοι που “μοιραζόντουσαν αστήρικτα και προκλητικά μηνύματα στα social media”, και 229 από αυτούς είναι σε κράτηση. Οι αρχές έχουν επίσης περιορίσει τις υφιστάμενες δυνατότητες που έχουν οι δήμοι που βρίσκονται στα χέρια της αντιπολίτευσης, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Άγκυρα, να αντλήσουν κεφάλαια για την αντιμετώπιση της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης.

Μία ακόμη σημαντική ανησυχία βρίσκεται στο ποινικό σύστημα. Καθώς 286.000 άνθρωποι είναι αυτή τη στιγμή φυλακισμένοι στην Τουρκία και έχουν σημειωθεί θάνατοι από τον κορονοϊό, η βουλή στις 13 Απριλίου υιοθέτησε ένα νόμο με τον οποίο απελευθερώνονται περίπου 90.000 φυλακισμένοι.

Κατ΄αρχήν, η πρόωρη αποφυλάκιση ενός μεγάλου αριθμού φυλακισμένων έχει νόημα σε μια στρατηγική για τον περιορισμό της μετάδοσης. Αλλά η χειρονομία είναι σε μεγάλο βαθμό στοχευμένη, διότι αποκλείει όλους τους φυλακισμένους για τις απόψεις τους, όπως εκλεγμένους (για παράδειγμα Κούρδους δημάρχους), δικηγόρους, δημοσιογράφους (όπως ο Ahmet Altan), πολιτικούς αντιπάλους (όπως ο Selahattin Demirtas), ή μέλη της κοινωνίας των πολιτών, όπως ο Osman Kavala.

Ο νόμος πέρασε παρά τις έντονες αντιδράσεις από αξιωματούχους και κύκλους της αστικής τάξης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας.

Η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε την κυβέρνηση της Τουρκίας “να κάνει το σωστό και να απελευθερώσει αμέσως εκείνους που έχουν φυλακιστεί αποκλειστικά επειδή εξέφρασαν τις ειρηνικές τους απόψεις και να εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο να απελευθερώσει όλους εκείνους που είναι φυλακισμένοι και περιμένουν να δικαστούν”.

Στις 14 Απριλίου, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, ανακοίνωσε ότι αμφισβητεί το νόμο και πηγαίνει στο συνταγματικό δικαστήριο.

Στη συνέχεια, είναι η παγκόσμια ύφεση που προκαλεί ο κορονοϊός, που έρχεται σε μια στιγμή που η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας είναι ήδη δεινή, με εξαντλημένα συναλλαγματικά αποθέματα.

Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης Moody’s, η πανδημία θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω την οικονομική κατάσταση της Τουρκίας: “ο κίνδυνος μιας οξείας κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών, έχει μεγενθυνθεί από το ξέσπασμα του κορονοϊού, όπως φαίνεται από την επιτάχυνση των εκροών κεφαλαίων και την μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων”.

Μια συμφωνία με το Δ.Ν.Τ ώστε να κάνει χρήση των νέων, έκτακτων μέτρων για τον κορονοϊό -ιδιαίτερα την Ταχεία Πιστωτική Διευκόλυνση, η οποία έρχεται με λιγότερους όρους από ό,τι οι συνήθεις συμφωνίες- θα βοηθούσε.  Ωστόσο στις 13 Απριλίου, ο πρόεδρος της Τουρκίας για άλλη μία φορά απέρριψε τη συμφωνία με το Δ.Ν.Τ.

Για την ώρα, τα τουρκικά μέτρα έχουν ληφθεί αποκλειστικά σε εθνικό πλαίσιο από την κυβέρνηση, με επιπλέον προσπάθειες από τις κρατικές τράπεζες και μια εθνική εκστρατεία δωρεών που προωθείται από τις αρχές.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Δ.Ν.Τ, η σοβαρή παγκόσμια ύφεση θα καταλήξει σε απώλεια το 2020 περίπου 7,5 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ στην ευρωζώνη και 6,5% στο Ηνωμένο Βασίλειο, δύο από τις μεγαλύτερες αγορές για τις εξαγωγές της Τουρκίας και κύρια πηγή τουριστών. Το τουρκικό ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 5%.

Μεσοπρόθεσμα, η ευρωπαϊκή ζήτηση για τις κύριες εξαγωγές της Τουρκίας -αυτοκίνητα, οικιακές συσκευές, ενδύματα και εξαρτήματα αεροδιαστημικής- είναι πιθανό να μειωθεί σημαντικά. Η εξάρτηση της Τουρκίας από άμεσες ξένες επενδύσεις και από βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση από ευρωπαϊκές πηγές, θα επηρεαστεί από την ανάγκη της ΕΕ να επανεκκινήσει τις εγχώριες βιομηχανίες και από την απροθυμία να επενδύσουν σε μια Τουρκία που συνεχίζει να βλέπει απότομη υποβάθμιση της αρχιτεκτονικής της του κράτους δικαίου.

Σε ό,τι αφορά στις ευρύτερες επιπτώσεις της πανδημίας στην εξωτερική πολιτική, η ηγεσία της Τουρκίας το βλέπει ως μια ευκαιρία να προβάλει μια θετική εικόνα στο εξωτερικό. Ήδη, έχει παράσχει υλική βοήθεια σε σειρά χωρών όπως η Ιταλία, το Κοσσυφοπέδιο, η Σερβία, η Ισπανία, μέλη του τουρκικού συμβουλίου και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Στις 26 Μαρτίου, ο Erdogan κάλεσε τη g20 να βοηθήσει τους πιο ευάλωτους ανθρώπους και χώρες κατά την κρίση του κορονοϊού, καλώντας ‘‘όλες τις χώρες να συμμετάσχουν στην καταπολέμηση αυτής της παγκόσμιας κρίσης υγείας μέχρι όλη η ανθρωπότητα να αναπνεύσει με ανακούφιση”.

Ωστόσο, η ικανότητα της Τουρκίας να θεωρείται αξιόπιστος διεθνής εταίρος, έχει προσφάτως μειωθεί από μονομερείς ενέργειες όπως μια οργανωμένη από την κυβέρνηση επίθεση στα ελληνικά σύνορα, έναν επαναπροσδιορισμό των θαλάσσιων συνόρων στην Ανατολική Μεσόγειο και την γεώτρηση για φυσικό αέριο σε αμφισβητούμενες περιοχές γύρω από την Κύπρο.

Στην Τουρκία, όπως σχεδόν παντού αλλού στον κόσμο, οι μετά την πανδημία βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες προοπτικές είναι δυσοίωνες. Αλλά υπάρχουν δύο τομείς όπου η πανδημία δίνει στην Άγκυρα την ευκαιρία να τροποποιήσει τις επιλογές πολιτικής και να βελτιώσει ειλικρινώς την κατάσταση της χώρας.

Η μία είναι η πρόωρη απελευθέρωση των φυλακισμένων για διαφορετικές απόψεις. Αυτό θα βοηθούσε να αποκατασταθεί η εικόνα της χώρας στη Δύση και θα αντιπροσωπεύει μια χειρονομία καλής θέλησης για μελλοντικές σχέσεις.

Η άλλη είναι να κάνει άμεσα χρήση των ειδικών χρηματοοικονομικών διευκολύνσεων που προσφέρει το Δ.Ν.Τ με αφορμή τον κορονοϊό. έτσι, θα αποφύγει να το συζητήσει αργότερα, και με πιο αυστηρούς όρους.

Αλλά η πιθανότητα να ακολουθήσει ένα από τα δύο μέτρα η ηγεσία της Τουρκίας, είναι μικρή.

πηγή: Capital.gr