29/03/2024

Τρομοκρατία, Κινηματογράφος και Μυστικές υπηρεσίες

Η τρομοκρατία μέσα από τον κινηματογράφο ή αλλιώς όταν η τέχνη και η ζωή συμπίπτουν επικίνδυνα 


Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα 

Απόψε στην τηλεόραση του Star Channel θα προβληθεί  η αγγλογαλλλική παραγωγή του 2016 με τίτλο: «Μέρα της Βαστίλης» (αγγλικός τίτλος ταινίας: Bastille Day, αν και στις ΗΠΑ χρησιμοποιήθηκε ο τίτλος: The Take). Η ταινία έχει ως θέμα μια τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι τη μέρα του εορτασμού της 14ης Ιουλίου, (εθνική εορτή των Γάλλων) όπου δυο Αμερικάνοι, ένας ατρόμητος πράκτορας της CIA και ένας τουρίστας, καταφέρνουν να σώσουν τους Γάλλους πολίτες και το Παρίσι. Η ταινία ως περιπέτεια δράσης ακολουθεί τη πεπατημένη οδό όλων των ταινιών του είδους της,  παρουσιάζοντας όμως σ΄ένα δεύτερο επίπεδο μηνύματα. Εκτός από τις σκηνές του φιλμ όπου οι δυο πρωταγωνιστές ως σούπερ ήρωες βιντεοπαιχνιδιού καταφέρνουν να επικρατήσουν των τρομοκρατών, έμφαση δίνεται σε δεύτερο πλάνο στο θρησκευτικό φονταμενταλισμό, τη σύγχρονη εποχή όπου επικρατούν τα social media αλλά και τις αμερικανογαλλικές σχέσεις. 

Μέχρι εδώ όλα καλά και η ταινία, ενδεχομένως, να μην είχε κανένα απολύτως ενδιαφέρον αν  η προβολή της δεν συνέπιπτε με το τρομοκρατικό χτύπημα στη Νίκαια.  Ανήμερα της 14ης Ιουλίου του 2016 ένα φορτηγό με ταχύτητα 70 χλμ/ώρα, γεμάτο με όπλα και χειροβομβίδες, έπεσε πάνω σε πλήθος κόσμου που είχε συγκεντρωθεί στη λεωφόρο Προμενάντ ντεζ Ανγκλέ για να παρακολουθήσει τη ρίψη πυροτεχνημάτων λόγω της εθνικής εορτής, σκοτώνοντας 84 άτομα και τραυματίζοντας 65. Ο οδηγός του φορτηγού ήταν ο Μοχάμεντ Λαχουαέζ Μπουχλέλ, ηλικίας 31 ετών, Γάλλος με καταγωγή από την Τυνησία και την ευθύνη ανέλαβε το DAESH. 

Το συγκεκριμένο τρομοκρατικό χτύπημα έγινε η αιτία ο τότε Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ να παρατείνει για τρεις ακόμη μήνες την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, στην οποία είχε εισέλθει η Γαλλία κατά τη διετία 2015- 2016 με τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Charlie Hebdo και το Μπατακλάν

O πόλεμος των μυστικών υπηρεσιών 

Ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός που θα πρέπει να επισημανθεί στη ταινία είναι πως, αν και αγγλογαλλική παραγωγή, ουσιαστικά αφήνει εκτός της υπόθεσης τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς των μυστικών υπηρεσιών και προωθεί ολοφάνερα την αμερικανογαλλική συνεργασία (Αμερικάνοι είναι οι ήρωες της ταινίας, αν και τους ενσαρκώνουν Βρετανοί ηθοποιοί). 

Ήδη από το τρομοκρατικό χτύπημα στο Μπατακλάν, το Νοέμβριο του 2015, οι μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας άρχισαν να συνεργάζονται εντατικά με τις αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες ανταλλάσσοντας υλικό. Μάλιστα, το Department of Homeland Security (Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ) χρησιμοποίησε τις πληροφορίες και το οπτικοακουστικό υλικό από όσα συνέβησαν στο Μπατακλάν το βράδυ της 13ης Νοεμβρίου ως υλικό, προκειμένου να οδηγηθεί σε πυρήνες που προετοίμαζαν την ίδια περίοδο (Νοέμβριο του 2015) τρομοκρατικά χτυπήματα και στις ΗΠΑ, χτυπήματα που οι πληροφορίες λένε ότι θα συνέβαιναν μεταξύ της ημέρας των Ευχαριστιών και της παραμονής Χριστουγέννων. 

Εκείνη την περίοδο μπήκαν ουσιαστικά οι βάσεις ώστε η γαλλική πολιτική σκηνή να κάνει στροφή προς τις ΗΠΑ, μια στροφή που ενισχύθηκε μετά την εκλογή του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος προσπάθησε με κάθε τρόπο να πλησιάσει τον Αμερικάνο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και να απομακρυνθεί από το γερμανικό άξονα στον οποίον είχε υποκλιθεί ο προκάτοχός του. Ήδη ο χάρτης των μυστικών υπηρεσιών στην Ευρώπη άλλαζε, καθώς το BREXIT θα ανέτρεπε τις ισορροπίες. Ας μη λησμονούμε πως οι αγγλικές μυστικές υπηρεσίες πάντα λειτουργούσαν ως μεσολαβητής των Ευρωπαίων στις ΗΠΑ. Στο μεταξύ η εσωστρέφεια που αποφάσισαν να δείξουν οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες (BND) μετά την τριβή στις αμερικανογερμανικές σχέσεις δεν άφηνε άλλα περιθώρια στους Γάλλους που έπρεπε με κάθε τρόπο, έστω και μέσα από κινηματογραφικές παραγωγές να προετοιμάσουν τη μετάβαση στη νέα εποχή, αυτή όπου ο Αμερικάνος μπορεί να βοηθήσει σε σχέση με τον Γερμανό (κάτι που στο μυαλό των μεγαλύτερων σε ηλικία ακούγεται ευχάριστα καθώς ξυπνά τις μνήμες από τις ιστορίες του Β΄ΠΠ). 

 

Τα τρομοκρατικά χτυπήματα 

 

Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί πως η ταινία ήταν προφητική, καθώς ελάχιστοι γνωρίζουν πως τα γυρίσματα είχαν πραγματοποιηθεί στο Παρίσι το φθινόπωρο του 2014 και συγκεκριμένα την περίοδο μεταξύ 13 Οκτωβρίου του 2014 και 17 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Πριν δηλαδή λάβει χώρα το τρομοκρατικό χτύπημα στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo στις 7 Ιανουαρίου του 2015, το οποίο ήταν και η απαρχή των τρομοκρατικών χτυπημάτων στη Γαλλία και ήταν και εκείνο που μετά από αρκετά χρόνια ενεργοποίησε στη χώρα το Plan Vigipirate, δηλαδή το εθνικό σύστημα  ασφαλείας που είχε εκπονηθεί το 1978 επί προεδρίας του Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εσταίν. 

Τραγική ειρωνεία (και σύμπτωση θα προσθέσω) το γεγονός πως το πρωί του τρομοκρατικού χτυπήματος, το τεύχος n°1177 του περιοδικού εκδόθηκε με πρωτοσέλιδο, ένα σκίτσο του Μισέλ Ουελμπέκ, ο οποίος εκείνη την περίοδο κυκλοφορούσε το μυθιστόρημά του Υποταγή ( γαλλικός τίτλος: Soumission ) ο οποίος προέβλεπε την εκλογή ενός μουσουλμάνου στη θέση του προέδρου της χώρας που θα άλλαζε για πάντα την εικόνα του δυτικού κόσμου.  Επίσης, στο εσωτερικό του περιοδικού βρισκόταν ένα από τα τελευταία σκίτσα που είχε σχεδιάσει ο Charb, ο οποίος σκοτώθηκε στην επίθεση. Το σκίτσο έφερε ως τίτλο «Toujours pas d’attentats en France » (Ακόμη να υπάρξει τρομοκρατική επίθεση στη Γαλλία), δείχνοντας έναν τζιχαντιστή να λέει «Attendez ! On a jusqu’à la fin janvier pour présenter ses vœux…» (Περιμένετε, έχουμε καιρό μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου για να εκφράσουμε τις ευχές μας).

 

Και ενώ η ταινία είχε πάρει το δρόμο της διανομής, τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Μπατακλάν την Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015, έκαναν την παραγωγή να αναβάλλει την προγραμματισμένη για το Φεβρουάριο του 2016 πρεμιέρα, καθώς οι μνήμες ήταν νωπές και ο θρήνος δεν είχε σταματήσει, ενώ ο φόβος για το επόμενο χτύπημα πλανιόταν στη γαλλική πρωτεύουσα. Παρά τις αναβολές, όπως προαναφέρθηκε η ταινία συνέπεσε με το τρομοκρατικό χτύπημα στη Νίκαια.

 


Θρησκευτικός φανατισμός «Made in France» 

Δεν πρόκειται για τη μοναδική ταινία που προβλέπει τρομοκρατικά χτυπήματα και ταυτόχρονα στοιχειώνεται από αυτά. Η γαλλική παραγωγή «Made in France» (τίτλος στα γαλλικά: L’Enquête) του Νίκολας Μπουκριέφ αφηγείται την ιστορία ενός Γάλλου Μουσουλμάνου δημοσιογράφου, ο οποίος διεισδύει σε ένα πυρήνα τζιχαντιστών στο Παρίσι προκειμένου να μάθει περισσότερα για ένα σχέδιο τρομοκρατίας που οργανώνεται στη γαλλική πρωτεύουσα.

Η ταινία γυρίστηκε στο Παρίσι μεταξύ 25 Αυγούστου του 2014 και 3 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς και στόχος της εταιρείας ήταν να προβληθεί στις κινηματογραφικές αίθουσες τον Ιανουάριο του 2015. Τα τρομοκρατικά γεγονότα στο Charlie Hebdo οδήγησαν στην αναβολή της πρεμιέρας η οποία προγραμματίστηκε για τις 18 Νοεμβρίου του 2015, όπου και πάλι αναβλήθηκε λόγω του τρομοκρατικού χτυπήματος στις 13 Νοεμβρίου. Τελικά η ταινία, η οποία συνοδευόταν και από μια ιδιαίτερα προκλητική αφίσα (ο Πύργος του Αϊφελ στο σχήμα ενός καλάσνικοφ). Τελικά η ταινία  κυκλοφόρησε σε video-on-demand στο γαλλικό κανάλι TF1 στις 29 Ιανουαρίου 2016. 

 

 

Αντί επιλόγου 

Όσοι είναι εξοικειωμένοι με τον γαλλικό κινηματογράφο, θα γνωρίζουν πως δεν είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζει προκλητικές εικόνες για ό,τι συμβαίνει στη χώρα. Θυμίζω τη γαλλική ταινία του 1995 La Haine. Αυτό που ενδεχομένως να μη γνωρίζουν αρκετοί είναι τον τρόπο με τον οποίο ταινίες λειτουργούν ως προπαγάνδα. 

Ας μην λησμονούμε και την ρήση του Γάλλου κινηματογραφιστή και συγγραφέα Ζωρζ Μελιέ: «Κινηματογράφος: Τι υπέροχο εργαλείο προπαγάνδας για πώληση προϊόντος κάθε είδους».

Βέβαια από την εποχή του Μελιέ, ο οποίος απεβίωσε το 1938, έχουν αλλάξει πολλά. Αλλά η ουσία της προπαγάνδας παραμένει. Ταινίες, σειρές, κινούμενα σχέδια και κόμικς αποτελούν τον ιδανικό τρόπο για να χειραγωγηθούν οι μάζες. Σημασία έχει εδώ να τονίσουμε πως η μέγιστη προπαγάνδα δεν συντελείται τόσο στις μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες που θα γίνουν Blockbuster (όπως χαρακτηρίζουν οι Αμερικάνοι τις επιτυχημένες υπερπαραγωγές τύπου Μπεν Χουρ και Τιτανικός).

Η πιο σίγουρη και επιτυχημένη προπαγάνδα συντελείται στις αποκαλούμενες b-movies, ταινίες δηλαδή δεύτερης διαλογής που αφορούν όλη την οικογένεια και είναι εύκολες στην κατανάλωση. Ιδανικές μάλιστα θεωρούνται οι κωμωδίες καθώς και τα κινούμενα σχέδια, χωρίς βέβαια να λείπουν και οι ταινίες καταιγιστικής περιπέτειας, οι οποίες περνούν τα δικά τους μηνύματα. 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024