28/03/2024

Όταν η Τουρκία ήταν μία ανάσα από την ένταξη στην Ε.Ε.

Γράφει ο Γρηγόρης Μπρόζος,
φοιτητής Οικονομικού Α.Π.Θ.

 

Στις 9 Μαΐου ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μελβούτ Τσαβούσογλου δήλωσε πως είναι απαραίτητη η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. για την αντιμετώπιση του COIVD-19.  Τέτοιες δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων δεν προκαλούν καμία εντύπωση καθώς για πολλές δεκαετίες διακαής πόθος της Τουρκίας ήταν η ένταξη στην Ε.Ε.

Το ιστορικό

 Όλα ξεκινούν στις 31 Ιουλίου 1959 με την πρώτη τούρκικη αίτηση συμμετοχής στη τότε Ε.Ο.Κ. Αυτή η αίτηση έρχεται 2 βδομάδες μετά την Ελληνική, καθώς το τούρκικο δόγμα της εποχής προέβλεπε τη συμμετοχή σε όλους του θεσμούς της Δύσης αλλά και τη μη παραχώρηση ελεύθερου εδάφους στην Ελλάδα. Τελικά, μετά από 10 γύρους διαπραγματεύσεων συμφωνείται μία τελωνιακή ένωση μεταξύ Ε.Ο.Κ. και Τουρκίας και υπογράφεται στην Άγκυρα, στις 12 Σεπτεμβρίου 1963. Όμως η υλοποίηση της συμφωνίας  αποδεικνύεται δύσκολη και με πολλά σκαμπανεβάσματα. Μέχρι το σημείο όπου η Τούρκοι αναβάλουν τις δεσμεύσεις που είχαν έναντι της κοινότητας. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύεται η Γερμανία, η οποία ως απάντηση αναβάλει την ημερομηνία όπου τα 2,5 εκ. Τούρκων εντός της γερμανικής επικράτειας θα αποκτούσαν δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης.

 Η κυβέρνηση Οζάλ προσπαθεί να εξομαλύνει τις σχέσεις και υποβάλλεται νέα αίτηση συμμετοχής στην κοινότητα, το 1987. Η απάντηση είναι αρνητική για ένταξη, όμως οι Ευρωπαίοι θέλουν την ολοκλήρωση της τελωνιακής ένωσης και ακόμα την χορήγηση ενός χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου στην Τουρκία. Το πακέτο χρηματοδότησης όμως σταματάει στο Ελληνικό veto. Στην σύνοδο του Έσσεν, τον Δεκέμβριο του 1992, γίνονται μαραθώνιες διαπραγματεύσεις ώστε η Ελλάδα να αλλάξει την στάση της.  H Αθήνα όμως αρνείται και θέτει τον όρο ότι θα αρθεί το veto της όταν ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Κύπρο. Την τελευταία μέρα της συνόδου προτείνεται ο διαχωρισμός της τελωνιακής ένωσης  και της χρηματοδότησης και δίνονται υποσχέσεις για συνομιλίες με την Κύπρο το 1996, έτσι η Αθήνα υπόσχεται να ανακαλέσει το veto. Ενώ υπήρχε αυτή η συμφωνία, έρχονται οι Τούρκικες απειλές για ενσωμάτωση των κατεχόμενων και ακόμα η εθνοσυνέλευση δίνει τη δικαιοδοσία στην κυβέρνηση να προχωρήσει σε πόλεμο, εάν η Ελλάδα επεκτείνει τα ναυτικά της μίλια σε 12. Στα παραπάνω προστίθεται ως αποκορύφωμα η κρίση των Ιμίων και η ρητορική των γκρίζων ζωνών. Αποτέλεσμα αυτού το Ελληνικό veto να παραμείνει και η Αθήνα προσθέτει τον όρο η Άγκυρα να αποδεχτεί την δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

 Στις 16 Ιουλίου 1997 εκπονείται το ‘’πρόγραμμα διεύρυνσης 2000’’  για την ένταξη των χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η Κύπρος ήταν υποψήφια χώρα, ενώ η Τουρκία όχι. Παρ’ όλα αυτά, στο συνέδριο της Ε.Ο.Κ. για τις υποψήφιες χώρες στο Λονδίνο η Τουρκία συμμετέχει. Έτσι, φτάνουμε στο 1997 και πιο συγκεκριμένα στη σύνοδο του Λουξεμβούργου, όπου η κοινότητα καλείται να επισημοποιήσει τις χώρες προς ένταξη. Στη σύνοδο αυτή ανέλπιστος σύμμαχος της Ελλάδας αποδέχτηκε ο Γερμανός Καγκελάριος Χέλμουτ Κολ που αρνήθηκε πεισματικά την τουρκική υποψηφιότητα. Το Λουξεμβούργο εξελίχτηκε σε έναν διπλωματικό θρίαμβο της Ελλάδας, καθώς κατάφερε να μετατρέψει  τις Ελληνοτουρκικές συγκρούσεις σε σύγκρουση Ε.ΟΚ. Τουρκίας.

Λουξεμβούργο 97

 

Η κρίση των Ιμίων έπαιξε έναν τρομερά αρνητικό ρόλο για την Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Δεδομένο αυτού έχουν διατυπωθεί απόψεις ότι η κρίση σκηνοθετήθηκε από ακραίους Ισλαμικούς κύκλους της γειτονικής χώρας οι θέλανε θέλανε να αποτρέψουν την σύνδεση με μία Χριστιανική ένωση.

Η καθοριστική στάση της Γερμανίας αλλάζει με τη συγκυβέρνηση του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και  των Πρασίνων με τις Γερμανικές εκλογές του 1998. Η τούρκικη κυβέρνηση είχε προτρέψει τους εκατομμύρια πολίτες της στην Γερμανία να ψηφίσουν αυτά τα δυο κόμματα. Σαν αντάλλαγμα, η γερμανική πολιτική σκηνή πλέον είναι υπέρ της τουρκικής εισόδου στην Ε.Ε. Έτσι, στη σύνοδο στο Ελσίνκι, τον Δεκέμβριο του 1999, ασκούνται τρομερά μεγάλες πιέσεις στην Ελληνική αποστολή ώστε να άρει το veto για την ένταξη της Τουρκίας. Η Ελλάδα δέχεται πιέσεις και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όμως με την βοήθεια της Αγγλίας καταφέρνει να λάβει εγγυήσεις για το ότι η ένταξη της Κύπρου θα είναι ανεξάρτητη από την πολιτική λύση στο Κυπριακό πρόβλημα. Αποτέλεσμα της συνόδου είναι η Τουρκία να θεωρηθεί ως «επιλέξιμο προς ένταξη κράτος», και όχι προς ένταξη όπως η Κύπρος και τα άλλα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, κάτι που ήταν ένας καθαρός εμπαιγμός εις βάρος της Τουρκίας.

Nίκαια

Με την ιδιότητα αυτή πλέον, η Τουρκία λαμβάνει μέρος στη σύνοδο της Νίκαιας, το 2000. Σκοπός αυτής της συνόδου ήταν ο διάλογος μεταξύ παλαιών και νέων μελών για την νέα δομή της Ένωσης. Τότε, όμως, οι Ευρωπαϊκές χώρες κατάλαβαν ότι είναι ανεπαρκείς να επωμιστούν ή να δώσουν λύση στα Ελληνοτουρκικά προβλήματα. Από την άλλη, με τον καιρό το κλίμα αντιστρέφεται εις βάρος της Τουρκίας, η οποία απλά εξασφαλίζει μια τελωνειακή Ένωση, το 1995. Έτσι η Τουρκία περιθωριοποιείται και της αφαιρείται η Ευρωπαϊκή προοπτική.

Κοπεγχάγη 

Τελευταίος κρίσιμος σταθμός για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. ήταν στην Κοπεγχάγη, το 2003. Εκεί ο νέος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ζητά να οριστεί ημερομηνία έναρξης συνομιλιών με την απειλή ότι σε αντίθετη περίπτωση θα αποκλείσει τις Ευρωπαϊκές χώρες από τα εξοπλιστικά προγράμματα του τουρκικού στρατού και ακόμα ότι θα προχωρήσει σε ενσωμάτωση των κατεχόμενων. Οι χώρες της Ε.Ε.  σε μια κίνηση γοήτρου δείχνουν  ότι δεν εκβιάζονται  και αποκλείουν τους Τούρκους.

 

Σημείωση: Πηγή των πληροφοριών του κειμένου αποτέλεσε το βιβλίο ‘’ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΟΚ ΣΤΗΝ ΕΕ’’ του κ. Δημήτρη Μάρδα  το οποίο μελέτησα εκτενώς στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών μου υποχρεώσεων.

 

 

Πηγές:

https://www.dailysabah.com/politics/eu-affairs/turkish-officials-mark-europe-day-furthering-eu-turkey-cooperation

 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024