29/03/2024

Όσο φτωχαίνει η γλώσσα μας, φτωχαίνει η ύπαρξή μας

Τα όρια ενός ανθρώπου καθορίζονται από τα όρια της γλώσσας του (Λ. Βίτγκενστάιν)

 

Γράφει ο δρ Δημήτρης Γκίκας 


Παράξενο που αποκαλούμε «Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης/Επικοινωνίας» τις πλατφόρμες τύπου Facebook και Instagram. Πώς μπορείς να μιλάς για κοινωνικότητα, όταν στα Μέσα αυτά τον πρώτιστο ρόλο δεν έχει η γλώσσα, αλλά η εικόνα;
 

Δεν είναι η εικόνα μέσο επικοινωνίας ή κοινωνικοποίησης;  Όχι.  Η εικόνα είναι απλώς το μέσο διευκόλυνσης της επικοινωνίας. Όσο εθιζόμαστε σ’ αυτήν, η επι-κοινωνία περιορίζεται, φτωχαίνει, αποεξελίσσεται, πισωδρομεί. Ο άνθρωπος εξελίχθηκε σε νοήμον ον, όταν εξελίχθηκε γλωσσικά. Νόηση και γλώσσα αλληλεπιδρούν. Συνάμα αλληλοεξαρτώνται.

 

Σκέφτομαι, άρα υπάρχω, έλεγε ο Ντεκάρτ. Αλλά σκέφτομαι, σημαίνει σκέφτομαι σε μία γλώσσα. Αν δεν έχω γλώσσα, δεν σκέφτομαι, άρα δεν υπάρχω. Κοινωνικά είμαι αόρατος, αξιολογικά είμαι δούλος των απόψεων των άλλων, πολιτικά είμαι υποχείριο των ιδεών των άλλων.

 

Ο κόσμος δεν σκέφτεται πλέον σε καμία γλώσσα, διότι δεν εκφράζεται σε καμία γλώσσα. Νομίζει ότι σκέφτεται, βλέποντας μία εικόνα. Αλλά «σκέφτομαι» σημαίνει «εκφράζομαι» σε μία γλώσσα. Σημαίνει ότι μπορώ να κατανοήσω τον γραπτό και τον προφορικό λόγο, σημαίνει ότι μπορώ να παράγω κι εγώ αντίστοιχα τέτοιον λόγο. Ο Σεφέρης έγραψε κάποτε: Όσο περισσότερο αδιαφορείς για την έκφρασή σου, τόσο περισσότερο νομίζεις ότι έχεις μέσα σου στοιβαγμένα αξιόλογα πράγματα.

 

Η εικόνα ίσον χίλιες λέξεις, όταν πραγματικά έχω γλώσσα να την «μεταφράσω» σε χίλιες λέξεις. Αλλά πόσοι νέοι σήμερα μπαίνουν στον κόπο να «μεταφράσουν» μια εικόνα που βλέπουν στο Instagram; Να την ερμηνεύσουν, να την σκεφτούν, να την αναλύσουν; Πόσοι μπορούν να σχολιάσουν την εικόνα, να αντιδράσουν σ’ αυτήν, να την εξηγήσουν γλωσσικά;

 

Όσο φτωχαίνει η γλώσσα μας, φτωχαίνει η σκέψη μας, η ύπαρξή μας. Όλες οι σπουδαίες έννοιες θέλουν τη γλώσσα για να «γεννηθούν» και να μεγαλώσουν: η αγάπη, η καλοσύνη, η ελευθερία, όλα αυτά για τα οποία αξίζει να υπάρχουμε. Περισσότερο κατοικούμε μια γλώσσα παρά μια χώρα, έλεγε κάποτε ένας Γάλλος διανοούμενος. Η γλώσσα είναι η πατρίδα μας, εκεί όπου κατοικεί η ψυχή μας.

 

Αν δεν έχουμε γλώσσα, δεν είμαστε νοήμονα όντα. Αν δεν έχουμε γλώσσα, δεν έχουμε επικοινωνία, ούτε κοινωνία. Αν δεν έχουμε γλώσσα, δεν έχουμε τι να σκεφτούμε. Αν δεν έχουμε γλώσσα, δεν έχουμε τι ν’ αγαπήσουμε. Αν δεν έχουμε γλώσσα, δεν έχουμε ελευθερία. Αν δεν έχουμε γλώσσα, δεν έχουμε ούτε πατρίδα…

 

 

Διαβάστε επίσης: Η γλωσσοκάθαρση της νέας διαδικτυακής τάξης πραγμάτων 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024