28/03/2024

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ

Γράφει ο Μάριος Πουρσαλίδης 
Εκπαιδευτής στις στρατηγικές επικοινωνίες

 

Ζούμε στην «Εποχή της Πληροφορίας», πλούσια σε δεδομένα κάθε μορφής, τρομερή ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων, υπολογιστών και συνδεσιμότητας, η οποία έχει αλλάξει σχεδόν κάθε μορφή του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Είναι γεγονός ότι, η δυνατότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα για κάθε κράτος θα έχει ως αποτέλεσμα την απόκτηση ενός στρατηγικού πλεονεκτήματος εκπλήρωσης των εθνικών στόχων του, ενώ για αυτά τα κράτη που θα αργήσουν σε αυτή την προσαρμογή την μειονεκτική θέση αντιμετώπισης εθνικών προκλήσεων. 

Η πληροφορία σε κάθε της μορφή, έρχεται να αλλάξει σήμερα τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η χάραξη στρατηγικής και κυρίως ο τομέας της εθνικής ασφάλειας, με συνέπεια όποιος δεν επιβιβαστεί στο τρένο της ψηφιακής εποχής να βρίσκεται σε αδυναμία. Η πληροφορία δεν είναι πια απλά ένα κίνητρο για δράση ή όχι, αλλά ένας πλήρης τομέας εθνικής ισχύος, κρίσιμος στην κατανόηση γεγονότων, λήψης αποφάσεων, συγχρονισμού ενεργειών και ένα όπλο για την απόκτηση πλεονεκτήματος τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τακτικό επίπεδο.

Η έξυπνη χρήση της πληροφορίας, μέσω της προσαρμογής των εκάστοτε μηνυμάτων, του αφηγήματος και της πειθούς, είναι σε θέση να φτάσει δυνητικά σε όλο τον κόσμο και να προσφέρει δυναμική επίδραση σε διάφορα κοινά – στόχους. Ο ψηφιακός αγώνας « άνθρωπος και μηχανή» είναι αυξανόμενα γεωπολιτικός στη φύση του.

Όσον αφορά τις υβριδικές απειλές και τις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες», οι προκλήσεις είναι καθημερινές τόσο από κρατικές οντότητες όσο και από άλλες μορφές ισχύος, οι οποίοι κατανοώντας αδυναμίες προσπαθούν να τις εκμεταλλευτούν με ασύμμετρες μεθόδους, καταπατώντας παραδοσιακές δομές και αντιλήψεις των διεθνών σχέσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανακοίνωση πολιτικής και λήψης αποφάσεων, ακόμη και από ηγέτες κρατών μέσω υπηρεσιών άμεσων μηνυμάτων στο διαδίκτυο (Twitter).

Στο επίκεντρο του στρατηγικού ανταγωνισμού είναι οι λεγόμενες «πληροφοριακές μάχες», στις οποίες η πληροφορία μετατρέπεται σε όπλο και  γίνεται αγώνας για την επικράτηση της αλήθειας του καθενός.

Για ποια αλήθεια μιλάμε όμως; Για αυτήν που γίνεται αποδεκτή από την πλειοψηφία του κοινού-στόχου, της διεθνούς κοινότητας και των μεγάλων διεθνών οργανισμών.

Μήπως δεν χρειάζεται ένα τόσο ευρύ κοινό και αρκεί το εσωτερικό ακροατήριο σε ορισμένα κράτη;  Τι έχει μεγαλύτερη αξία; 

Σε κάθε περίπτωση το τελικό αποτέλεσμα μετράει, σε σχέση πάντα με τους στόχους που είχαν τεθεί κατά την όποια σχεδίαση είχε προηγηθεί για κάθε παίκτη στη σκακιέρα. Το σίγουρο είναι ότι η αλήθεια διαμέσου βεβαίως της επικοινωνίας και φυσικά της διακίνησης της πληροφορίας κάθε μορφής, έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης.

Για την ανάκτηση της πρωτοβουλίας σε επίπεδο κράτους είναι αναγκαία η άμεση προσαρμογή στο ψηφιακό πεδίο, η ριζική αλλαγή στον τρόπο σκέψης, δράσης, επενδύσεων και βαδίσματος προς την ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων. Χρειάζεται μια αλλαγή κουλτούρας και δομής που να τοποθετεί το πληροφοριακό πλεονέκτημα στην καρδιά της στρατηγικής αποτροπής και σχεδίασης.

Η χρήση της πληροφορίας την κατάλληλη στιγμή και με συνεκτικό τρόπο είναι σε θέση να προσφέρει ικανοποιητικό πλεονέκτημα σε σχέση με έναν αντίπαλο, με μαζικό αποτέλεσμα και ακρίβεια για την αποδιοργάνωση και την ισορροπία αυτού. Είναι σε θέση όχι μόνο να αυξήσει μια διαμάχη, αλλά να την δημιουργήσει κιόλας. Ο κύριος σκοπός είναι το παραδοσιακό « διαίρει και βασίλευε» μεταξύ κρατών αλλά και στο εσωτερικό τους, με την εκμετάλλευση εθνικών, πολιτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών στοιχείων, αύξηση των λεγόμενων «άκρων» και μείωση της πολιτικής βούλησης.

Χαρακτηριστική είναι η άποψη του David Patrikarakos ο οποίος περιγράφοντας τα γεγονότα στην ανατολική Ουκρανία ανέφερε ότι, “Βρισκόμαστε μεταξύ δύο πολέμων: ο ένας στο έδαφος μεταξύ αρμάτων και πυροβολικού, ο δεύτερος «πληροφοριακός» ο οποίος λάμβανε χώρα κυρίως, εάν όχι εξολοκλήρου, μέσω των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων”. Πιθανότατα είχε μεγαλύτερη σημασία ο νικητής στα λόγια και το αφήγημα, σε σχέση με αυτόν που είχε τα πιο ισχυρά οπλικά συστήματα.  

Η προπαγάνδα και η παραπληροφόρηση δεν είναι κάτι καινούργιο. Έχει αλλάξει η ευκολία, η δυνατότητα προσέγγισης σε παγκόσμιο επίπεδο, η ταχύτητα να προπαγανδιστούν οι ιδέες, η αποτελεσματικότητα και το εξαιρετικά χαμηλό κόστος. Δεν υπάρχει δυνατότητα ελέγχου της πληροφορίας, παρά μονάχα η προσπάθεια επιρροής και διαμόρφωσης της πληροφορίας στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Σε μια εποχή συνεχούς ανταγωνισμού, η επαρκής επιρροή μπορεί να επιτευχθεί μονάχα έχοντας ως επίκεντρο τα κοινά-στόχους και τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αυτό είναι δυνατό με την εξασφάλιση του εσωτερικού πληθυσμού και των εκάστοτε συμμάχων, με παράλληλη πρόκληση συνεχών διλλημάτων στον αντίπαλο. Με αυτό τον τρόπο επιδιώκεται η μείωση της θέλησης του αντιπάλου, ενώ παράλληλα επιδιώκεται η παροχή περισσότερων επιλογών και δυναμικής για την απόκτηση πλεονεκτήματος σε χρόνο και χώρο.

Σε κάθε περίπτωση η έξυπνη χρήση της πληροφορίας μέσω σχεδιασμένων μηνυμάτων, ισχυρού αφηγήματος και πειθούς, μπορεί να φτάσει σε ευρύ κοινό και να επιτύχει μεγάλη επιρροή σε κοινά-στόχους. Όμως η αποτροπή,  οι επιχειρησιακές δυνατότητες και η ικανότητα για κλιμάκωση με αποφασιστική χρήση βίας είναι απαραίτητο στοιχείο για μια ολοκληρωμένη αμυντική πολιτική. 

Σύμφωνα με το δόγμα του Ηνωμένου Βασίλειου το πληροφοριακό πλεονέκτημα καθορίζεται ως: το αξιόπιστο πλεονέκτημα που κερδίζεται από τη συνεχή, με προσαρμοστικότητα, αποφασιστική και ανθεκτική ανάπτυξη της πληροφορίας και των πληροφοριακών συστημάτων. Αποτελείται από τέσσερις κατηγορίες:

Η πληροφορία ως κίνητρο κατανόησης και λήψης αποφάσεων. Αφορά την κατανόηση του κοινού, την προσαρμοστικότητα στη διοίκηση-έλεγχο και την χρήση υψηλής τεχνολογίας όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Στα πλαίσια του ΝΑΤΟ αξιολογείται και σύντομα θα εισέλθει σε επιχειρησιακή ετοιμότητα η Εκτίμηση – Αξιολόγηση του πληροφοριακού περιβάλλοντος (Information Environment Assessment). Η συγκεκριμένη δυνατότητα σχεδιάζεται να παρέχει προτάσεις για ενέργεια στην εκάστοτε διοίκηση, βασισμένες σε τεράστιο όγκο δεδομένων και επεξεργασία με τη βοήθεια υψηλής τεχνολογίας.

Ανθεκτικότητα της πληροφορίας, η οποία αφορά την διαθεσιμότητα, την αξιοπιστία και την προστασία της. Ιδιαίτερης σημασίας είναι τα πληροφοριακά συστήματα, τα δεδομένα και τα ψηφιακά δίκτυα που χρησιμοποιούνται. Απαιτείται η μελέτη και η κατανόηση των αδύναμων σημείων, η λήψη μέτρων έγκαιρα και η ανάπτυξη κουλτούρας επιβίωσης.

Άρνηση πληροφορίας που αφορά την ασφάλεια, την μείωση της κατανόησης, ηλεκτρονικό πόλεμο και την παραπλάνηση. Αντιμετώπιση των αντίπαλων σε σχέση με τις πληροφορίες που επιδιώκουν να αποκτήσουν χρησιμοποιώντας παθητικά και ενεργητικά μέτρα. Ιδιαίτερη σημασία έχουν πέρα από τις φυσικές δυνατότητες που παραδοσιακά τονίζεται, ακόμη και η υπεύθυνη χρήση των κοινωνικών δικτύων από τα στελέχη προωθώντας ευρύτερα μια κουλτούρα ασφάλειας σε σύγχρονους τομείς του ηλεκτρομαγνητικού πλέγματος. Ο πειραματισμός και οι δοκιμές θα βοηθήσουν να καθοριστεί μια προσέγγιση η οποία είναι πιο οικονομική σε σχέση με τις παραδοσιακές πρακτικές.

Τα παραπάνω θεωρείται ότι υποστηρίζουν το ένα με το άλλο από το στρατηγικό μέχρι το τακτικό επίπεδο, παρέχοντας το πληροφοριακό πλεονέκτημα έτσι ώστε μαζί με τις επιχειρήσεις να αποδώσουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Το προσωπικό που παρέχει τα αποτελέσματα αυτά, οι σύμμαχοι, η αμυντική λειτουργεία γενικότερα και ένα δόγμα συντονισμού σε όλο το φάσμα της κρατικής λειτουργίας συνδυάζονται με την πληροφορία για την δημιουργία αποτελέσματος.

Πληροφορία για την δημιουργία αποτελέσματος που αφορά τις δραστηριότητες όπως τις Στρατηγικές Επικοινωνίες, τις Ψυχολογικές Επιχειρήσεις αλλά και τις δυνατότητες των πληροφοριακών επιχειρήσεων όπως ο κυβερνο-πόλεμος και η πολιτικο-στρατιωτική συνεργασία. Τελικός αντικειμενικός σκοπός η επιρροή, η στάση και η συμπεριφορά του κοινού-στόχου.

Από τη στιγμή που κάθε στρατιωτική ενέργεια, είτε η ρίψη μίας βόμβας είτε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα, παράγει διανοητικό αποτέλεσμα στην συμπεριφορά, η επιρροή θα επιτευχθεί με επίκεντρο στο κοινό-στόχο και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να λάβει χώρα με τον συγχρονισμό κινητικών και μη δραστηριοτήτων οι οποίες θα λάβουν χώρα τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στο εικονικό (ψηφιακό κόσμο) για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Η πρόκληση ενορχήστρωσης και αξιολόγησης των πληροφοριακών δραστηριοτήτων έρχεται να απαντηθεί από τις Στρατηγικές Επικοινωνίες για την διαμόρφωση πολιτικής και την ανάπτυξη στρατηγικής, όπως επίσης την επικοινωνία του αφηγήματος και τον διάλογο με το κοινό-στόχο. Αυτό αποτελεί στόχο μίας συνεχόμενης προεργασίας εθνικής προσέγγισης που θα παρέχει ένα μόνιμο σύνδεσμο μεταξύ στρατηγικής και τακτικής.

Το παρόν άρθρο έχει ως βάση το δόγμα του Ηνωμένου Βασιλείου και τις Στρατηγικές Επικοινωνίες στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Σε εθνικό επίπεδο η ανάπτυξη του συγκεκριμένου δόγματος θεωρείται κατά την εκτίμηση του γράφοντος ιδιαίτερης σημασίας για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών που αντιμετωπίζει η χώρα μας.

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Joint Concept Note 2/18 Information Advantage

– David Patrikarakos, War in 140 Characters, 2017

 

 

 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024