19/03/2024

«Οι προβολές του Δημοκρατικού Πολιτεύματος από την Αρχαιότητα στο σήμερα » Μέρος Β’

«Οι προβολές του Δημοκρατικού Πολιτεύματος από την Αρχαιότητα στο σήμερα. Οι διαδικασίες και τα στάδια δημιουργίας και εξέλιξης του Δημοκρατικού πολιτεύματος»

 

Γράφει ο Βλάσης Οικονόμου 
Ιστορικός 

 


Μπορείτε να διαβάσετε το Α΄Μέρος ΕΔΩ

 

 

«ΠΡΟ-ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ, ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ,

& Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ»

 

2.1     Ανάλυση της προ-αντιπροσώπευσης και καθορισμός του

     αντιπροσωπευτικού συστήματος Δημοκρατίας

 

Σε αυτό το σημείο της έρευνας  θα επιχειρήσουμε να κάνουμε μια εισαγωγή στις έννοιες, του προ-αντιπροσωπευτικού και του αντιπροσωπευτικού συστήματος της Δημοκρατίας. Τα δυο αυτά συστήματα μπορούν να θεωρηθούν, και είναι, τα δύο βασικά στάδια που πρέπει να διαβεί η Δημοκρατία, ώστε να εδραιωθεί και να αναδειχθεί. Είναι έννοιες, που ενδεχομένως, δεν έχουν αναλυθεί με τέτοιο τρόπο ώστε, να αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα τους κατά την διαδικασία εδραίωσης και θεσμοθέτησης του Δημοκρατικού Πολιτεύματος. 

Ανθρωποκεντρικό Κοσμοσύστημα

 

 

Συνεχίζοντας λοιπόν θα επιχειρήσω να παρουσιάσω τις κάθετες τομές στις οποίες θα χωρίσουμε την ιστορική περίοδο από την προ-Σόλωνα περίοδο (7ος π.Χ) έως την Ελληνική Επανάστασή του 1821. Σε όλη αυτή την ιστορική περίοδο θα θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι το ελληνικό στοιχείο κατάφερε και διατήρησε τα ουσιαστικά του ιδεώδη. Έτσι, το Ανθρωποκεντρικό Κοσμοσύστημα[1] αυτή η ιστορική περίοδο χωρίζεται σε δυο κύριες δομές, αυτή του Κρατοκεντρικού συστήματος (από την Κρητομυκηναική εποχή έως τον Αλέξανδρο)[2] και εκείνη του Οικουμενικού Κοσμοσυστήματος[3] (από την μετά  Αλεξάνδρου εποχή έως την Ελληνική επανάσταση).

 

Το πρώτο σύστημα, αυτό δηλαδή του Κρατοκεντρισμού διαμοιράζεται σε τρεις επιμέρους κατηγορίες, α) αυτή πριν από τον Σόλωνα εποχή, β) αυτή μετά τον Σόλωνα και γ) στη τελευταία, αυτή του Κλεισθένη. Ενώ το δεύτερο σύστημα, αυτό του Οικουμενικού Κοσμοσυστήματος, κατηγοριοποιείται σε άλλες τρεις φάσεις, α) αυτή μετά τον Αλέξανδρο, β) εκείνη της Ρωμαϊκής – Βυζαντινής εποχής και γ) εκείνη, της περιόδου της Τουρκοκρατίας και της Ελληνικής επανάστασης. Από τις δυο κύριες δομές θα επιλέξω την πρώτη, αυτή του Κρατοκεντρικού συστήματος και μέσω αυτού θα προβώ στην ανάλυση τόσο του προ-αντιπροσωπευτικού, όσο και του αντιπροσωπευτικού συστήματος της Δημοκρατίας.

 

 

2.2       Η Προ-αντιπροσώπευση ως την αρχική φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωσης                       

 

Η Προ-αντιπροσώπευση ως την αρχική φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωση

Το Προ-αντιπροσωπευτικό σύστημα της Δημοκρατίας, είναι το αρχικό στάδιο της δημοκρατικής ολοκλήρωσης. Το σύστημα αυτό αφορά μια συναγόμενη συνάντηση της κοινωνία με την πολιτική, η οποία είναι εξωθεσμική και οπωσδήποτε μη δεσμευτική. Σε αυτή την φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωσης, οι ελευθερίες που απαντώνται είναι ουσιαστικά μόνο, αυτή της ατομικής ελευθερίας. Οι άλλες δύο, της κοινωνικής και της πολιτικής ελευθερίας, ουσιαστικά δεν υφίσταται. Το Προ-αντιπροσωπευτικό είναι το σύστημα που διατείνεται ότι είναι Αντιπροσωπευτικό, χωρίς εντούτοις να ενσωματώνει κανένα από τα στοιχεία της Αντιπροσωπευτικής αρχής. Οι ιδιότητες τόσο του εντολέα (αυτός που δίνει την εντολή) όσο και του εντολοδόχου (αυτός που εκτελεί την εντολή) κατέχονται από τους φορείς του κράτους/συστήματος[4], οι οποίοι οικειοποιούνται έννοιες όπως το έθνος, το γενικό ή το δημόσιο συμφέρον, δηλώνουν ότι τις αντιπροσωπεύουν, εναπόκειται όμως σ’ αυτούς να ορίσουν το περιεχόμενο τους. Με τον τρόπο αυτό, οι φορείς του κράτους αντιπαρέρχονται την κοινωνία και, κατ’ επέκταση, την ευθύνη τους να αντιπροσωπεύουν το συμφέρον της και φυσικά να ακολουθούν τη βούληση της. Η κοινωνία των πολιτών στο Προ-αντιπροσωπευτικό σύστημα είναι υπήκοος στο κράτος, δεν συγκροτεί πολιτική κοινωνία. Άλλωστε και οι φορείς του κράτους δεν υπέχουν ευθύνη έναντι της κοινωνίας ούτε ελέγχονται από αυτήν. Παράδειγμα Προ-αντιπροσωπευτικού πολιτικού συστήματος είναι εκείνο της εποχής μας.[5]

 

Πριν όμως συνεχίσουμε στην ανάλυση του Προ-αντιπροσωπευτικού συστήματος, κρίνεται απαραίτητη η παρουσίαση και ανάλυση των ελευθεριών. Τι είναι ελευθερία, λοιπόν; Απαντώντας, θα ορίσουμε ως έννοια της ελευθερίας την αυτονομία, ως το γινόμενο της αυτοκαθοριστικής δυνατότητας του ανθρώπου. Κατά τούτο, η ελευθερία τοποθετείται στον αντίποδα της (αναγκαστικής ή εθελουσίας) εξάρτησης, δηλαδή της εξουσίας, και διαφοροποιείται θεμελιωδώς από το δικαίωμα. Η αυτονομία αντίκειται στην ετερονομία, προσδιορίζει δηλαδή το άτομο που δεν εξαρτάται από την βούληση ενός άλλου, που αυτοκαθορίζεται και διαχειρίζεται το ίδιο τη ζωή του «ως βούλεται».[6]

Στο πλαίσιο αυτό, ένα άλλο σημαντικό σημείο στο οποίο είναι αναγκαίο να αναφερθούμε αφορά ειδικότερα στη διάσταση μεταξύ «ελευθερίας» και «δικαιώματος». Η ελευθερία καλύπτει το πεδίο της ανθρώπινης αυτονομίας. Το δικαίωμα, από την άλλη, οριοθετεί την περίμετρο της βιούμενης (π.χ. της ατομικής) ελευθερίας ή, αλλιώς, τους όρους της ετερονομίας (π.χ. κοινωνικό και πολιτικό πεδίο), έτσι ώστε να μην πλήττει την ελευθερία που αναγνωρίζει το σύστημα. Όπου κυριαρχεί το δικαίωμα, ουσιαστικά καταπατάται ο ορισμός της ελευθερίας.[7]

 

Ορίζοντας λοιπόν τα είδη των ελευθερίων θα αναφέρουμε ότι: Η «ατομική ελευθερία» αφορά στην προσωπική αυτονομία του ανθρωπίνου όντος στον ιδιωτικό του βίο, ή ακόμα στο πεδίο της κοινωνικής και πολιτικής του δράσης. Η «κοινωνική» ελευθερία καλύπτει τις περιοχές δράσης του ατόμου στο πεδίο της κοινωνίας, εκεί όπου συμβάλλεται με το υποσύστημα, όπως στην περίπτωση της «εξαρτημένης» εργασίας, με πρόσημο τη συμμετοχή του στα κοινωνικό-οικονομικά αγαθά. Ενώ τέλος, η «πολιτική ελευθερία», από την πλευρά της, ορίζει το καθεστώς αυτονομίας του ατόμου εκεί όπου συναντάται με το σύνολο της κοινωνίας.[8]

 

Συνεχίζοντας, σας προτρέπω να δημιουργήσουμε ένα υποτιθέμενο σχεδιάγραμμα στο μυαλό μας, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε το Προ-αντιπροσωπευτικό στάδιο. Έχουμε έτσι, δύο υποτιθέμενους κύκλους, ο ένας αφορά και περιέχει το Κράτος-Πολιτικό σύστημα, ενώ ο δεύτερος τα άτομα μιας κοινωνίας. Αναφερόμαστε, λοιπόν, δε δύο διαφορετικούς κύκλους, οι οποίοι δεν έχουν καμία ενωτική τάση.  Ο πρώτος κύκλος έχει συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες, κατ’ επέκταση απουσιάζει η έννοια της ελευθερίας, ενώ ο δεύτερος, αυτός της κοινωνίας, δεν προϋποθέτει ότι τα μέλη της πρέπει να συνασπισθούν σε ‘’δήμο’’, επομένως η μόνη ελευθερία που διατίθεται είναι αυτή της ατομικής ελευθερίας με τάσεις ιδιώτευσης. Η απουσία συγκεντρωτικής ενότητας στον δεύτερο κύκλο, θέτει την παρουσία της κοινωνίας εκτός πολιτικού συστήματος. Η μη συλλογικότητα της κοινωνίας επιτρέπει στο πολιτικό σύστημα να λειτουργεί αυτόβουλα. Το Προ-αντιπροσωπευτικό σύστημα, εμπεριέχει ως οργανικό συστατικό τη συγκρότηση της καθολικής πολιτικής αρμοδιότητας με βάση την κυρίαρχη ή αυτόνομη εξουσία, η οποία οφείλει απλώς να νομιμοποιείται από την υπήκοο κοινωνία των πολιτών.[9]

 

Το Προ-αντιπροσωπευτικό σύστημα, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως δημοκρατικό, για το απλούστατο λόγο ότι η ίδια η φύση του θα προβάλει ως θεμέλιο τη διαφοροποιημένη πολιτική εξουσία. Η απουσία επικοινωνίας μεταξύ των δύο κύκλων, οδηγεί στην αυτεξούσια επιλογή αποφάσεων, για καθένα από αυτούς. Ο πρώτος κύκλος σχεδιάζει, υλοποιεί αποφάσεις κατ’ εντολή του πολιτικού συστήματος, δίχως να λαμβάνει υπόψη τις γνώμες του δεύτερου. Η πολιτική απόφαση εκλείπει από την γνώμη του κοινωνικού συνόλου. Το κριτήριο που ισχύει για να τεκμηριώσει λοιπόν, την διακυβέρνηση των λίγων –πρώτος κύκλος- , είναι ότι οι κυβερνήτες είναι ‘’ειδήμονες’’, οι ‘’αρμόδιοι’’. Οι ‘’αρμόδιοι’’ αποφασίζουν βάσει του συμφέροντος των ολίγων και πράττουν αναλόγως. Αντιθέτως η κοινωνία -δεύτερος κύκλος-  απουσιάζει παντελώς από την ‘’αρμοδιότητα’’ των αποφάσεων. Κάθε αντίδραση της κοινωνίας θεωρείται ‘’μη αρμόδια’’ για το πολιτικό σύστημα.

 

Επιχειρώντας να θέσουμε το Προ-αντιπροσωπευτικό σύστημα εντός ιστορικής περιόδου, θα λέγαμε ότι εντάσσεται στη προ-Σόλωνα εποχή (περ. 7ος π.Χ), κατά την διάρκεια της οποίας η Αθηναϊκή κοινωνία διαβιούσε υπό το καθεστώς ολιγαρχικών καθεστώτων, περίοδος κατά την οποία η διακήρυξη των νόμων τελούσε υπό αμφισβήτηση.

 

 

2.3     Η Αντιπροσώπευση η επόμενη φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωσης

 

Η Αντιπροσώπευση η επόμενη φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωσης

 

Η Αντιπροσώπευση απαντάται ως το επόμενο στάδιο της δημοκρατικής εξέλιξης. Πλέον, σε αυτή τη φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωσης, το νοητό σχέδιο με τους κύκλους, όπως επιχειρήσαμε να περιγράψουμε στην προηγούμενη ενότητα διαφοροποιείται. Στη φάση της Αντιπροσώπευσης, η παρουσία της κοινωνίας θεσμοθετείται στο πολιτικό σύστημα. Η κοινωνία γίνεται μέρος του πολιτικού συστήματος. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να συνασπισθεί σε Δήμο, (έχοντας στη κατοχή της όλες τις ελευθερίες),  δηλαδή να λάβει την υπόσταση ως θεσμός και έπειτα να συγκεντρώσει τις ιδιότητες του εντολέα (αυτός που δίνει την εντολή), ενώ το πολιτικό σύστημα την ιδιότητα του εντολοδόχου (αυτός που εκτελεί την εντολή). Οι βασικότερες αρμοδιότητες του εντολέα (αυτός που δίνει την εντολή), σε αυτή την φάση της, δημοκρατίας είναι, α) το ελέγχειν (έλεγχος πράξεων), β) ευθύνειν (αναζήτηση ευθυνών, γ) εντολέυειν (δίνει εντολές).

 

Περιγράφοντας, το Αντιπροσωπευτικό σύστημα με την μέθοδο των κύκλων, θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε τις βασικές διαφορές με το προηγούμενο σύστημα, αυτό της Προ-αντιπροσώπευσης. Βασική και αναγκαία προϋπόθεση για την αντιπροσωπευτική φάση της Δημοκρατίας είναι η κοινωνία να έχει συνασπισθεί σε Δήμο. Μόνο τότε επιτρέπεται στη κοινωνία ως σύνολο να διεισδύσει στο πολιτικό σύστημα. Έτσι, η κοινωνία ως Δήμος εισέρχεται εντός του κύκλου του πολιτικού συστήματος. Δεν πραγματοποιείται απόλυτη ταύτιση των κύκλων, αλλά μερική αλληλοκάλυψη. Εδώ, αίρεται η απόλυτη πολιτική κυριαρχία του κράτους (πολιτικό σύστημα), πλέον, ο Δήμος (οι συνασπισμένοι πολίτες) έχουν ελευθερίες και δικαιώματα στις λήψεις των αποφάσεων, λαμβάνοντας μέρος ως εντολοδόχοι (αυτός που εκτελεί την εντολή). Στο Αντιπροσωπευτικό σύστημα η πολιτική ελευθερία συνίσταται στη συμμετοχή του πολίτη στις αποφάσεις. Για οποιαδήποτε απόφαση της κοινωνίας (Δήμος), το κράτος είναι υποχρεωμένο να την εκπληρώσει , δίχως να παρεκκλίνει από αυτή. Ο έλεγχος είναι άμεσος και σύντομος.[10]

 

            Σε αυτό το σημείο και διαβάζοντας κάποιος την παραπάνω παράγραφο, θα έθετε το εξής ερώτημα: Στη σημερινή εποχή της μεγάλης οικουμενικής κλίμακας, θεωρητικά στη πλειοψηφία των πολιτικών συστημάτων επικρατεί η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία, για ποιο λόγο οι πολίτες δεν έχουν τα αντίστοιχα δικαιώματα ως εντολείς; Η απάντηση δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη εάν ακολουθήσουμε τις σημερινές αντιλήψεις για την Δημοκρατία. Απαντώντας, στο ερώτημα –το οποίο θα αναλυθεί εκτενέστερα στη συνέχεια της παρούσης-, θα λέγαμε ότι, η κυριότερη αφορμή μη ύπαρξης Αντιπροσώπευσης στη Δημοκρατία είναι η μη συγκέντρωση της κοινωνίας σε Δήμο. Οι περισσότεροι από τους πολίτες, έχοντας στη κατοχή τους ως μόνη ελευθερία την ατομική, απουσιάζει η κοινωνική και η πολιτική ελευθερία, θεωρούν ότι είναι πλήρως ελεύθεροι. Η κατάκτηση της μοναδικής ελευθερίας (ατομικής ελευθερίας) οδηγεί τον πολίτη σε κατάσταση ιδιώτευσης, συμπεριφορά δηλαδή, προς όφελος του ατομικού του κέρδους και όχι της κοινωνίας. Έτσι, χάριν της ιδιώτευσης η κοινωνία δεν κληρονομεί την ιδιότητα του εντολέα (αυτός που δίνει την εντολή), αλλά παραμένει ως απλός θεατής, μέσω της εκλογικής διαδικασίας των αποφάσεων του πολιτικού συστήματος. Ενώ, παρέχεται η εντύπωση στον πολίτη ότι ‘’δίνει’’ την εντολή του στο πολιτικό σύστημα, μέσω της εκλογικής διαδικασίας, ουσιαστικά δεν πράττει κάτι ξεχωριστό από το να επικυρώνει τις αποφάσεις του εκάστοτε πολιτικού συστήματος.

 

            Επιχειρώντας να αντικατοπτρίσουμε το Αντιπροσωπευτικό σύστημα μέσα στον ιστορικό χρόνο θα μπορούσαμε να το κατατάξουμε στην περίοδο του Σόλωνα (περ. 639 – 559 π.Χ) και μετά από αυτήν. Αναφέραμε ότι ήταν περίοδος στην οποία η κοινωνία διαβιούσε μέσα σε κατοχυρωμένο νομικό καθεστώς, απαλλαγμένη από αυταρχικά και ολιγαρχικά καθεστώτα. Τότε και μόνο τότε ο άνθρωπος κατέκτησε την ατομική ελευθερία και δεν ήταν υποχείριο στο εκάστοτε πολιτικό σύστημα. 

 

 

2.4       Η φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωσης      

Η φάση της δημοκρατικής ολοκλήρωσης

 

 

 

            Η δημοκρατική, λοιπόν, ολοκλήρωση είναι ένας από τους σκοπούς που πραγματεύεται η εν λόγω μελέτη. Στη συγκεκριμένη ενότητα θα επιχειρηθεί η παρουσίαση του σκοπού αυτού, με κυρίαρχη ιστορική περίοδο αυτή της αρχαίας Αθήνας (5ος π.Χ). Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι, για να πραγματοποιηθεί, τεθεί σε ισχύ η Δημοκρατία, θα πρέπει απαραιτήτως να έχουν διαβεί και τα δύο προηγούμενα πολιτικά συστήματα, αυτά της Προ-αντιπροσώπευσης και της Αντιπροσώπευσης. Πότε όμως έχουμε Δημοκρατία; Απαραίτητα προϋπόθεση, όπως και στην Αντιπροσώπευση, είναι η κοινωνία να έχει συνασπισθεί σε Δήμο (έχοντας στη κατοχή της όλες τις ελευθερίες). Η κοινωνία κατέχει καθολική πολιτική αρμοδιότητα, δηλαδή αποφασίζει για τις κεντρικές θεμέλιες αποφάσεις που καθορίζουν την πολιτική. Σε αυτή την φάση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, δεν υφίστανται κύκλοι, υπάρχει ένας κεντρικός κύκλος στον οποίο τόσο η πολιτική εξουσία, όσο και η κοινωνία βρίσκονται σε απόλυτη ταύτιση.

 

Επιχειρώντας να δώσουμε έναν ορισμό για την Δημοκρατία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, είναι η πολιτεία που θεραπεύει σωρευτικά την καθολική (ατομική, κοινωνική και πολιτική) ελευθερία. Εξού και προκρίνει τη διαφοροποίηση του (οικονομικού, πολιτικού κ.λπ.) συστήματος από την ιδιοκτησία και την απόδοση του στους συντελεστές του. Εν προκειμένω, το πολιτικό σύστημα, αντί του κράτους, το επενδύεται η κοινωνία, η οποία συγκροτημένη σε Δήμο ασκεί την καθολική πολιτική αρμοδιότητα. Η κοινωνία της Δημοκρατίας είναι πολιτική κοινωνία.[11]

 

            Δύο είναι οι βάσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος, α) η κυριαρχία του Λαού και β) η διάκριση των εξουσιών. Η πρώτη βάση πρέπει να θεωρηθεί, εν μέρει, τουλάχιστον, ως πλάσμα και τούτο επειδή, για να μπορεί να υπάρξει κυριαρχία του λαού της οποίας φορέας είναι ο κάθε πολίτης ατομικά, θα έπρεπε να μην κατανέμεται η από την λαϊκή αυτήν κυριαρχία προερχόμενη εξουσία σε πλειοψηφία και μειοψηφία, αφού η πρώτη ασκεί εξουσία ενώ η δεύτερη ελάχιστο παίζει ρόλο στην διάπλαση και εφαρμογή της πολιτικής. Ο λαός είναι αδιαιρέτως κυρίαρχος, επομένως η μειοψηφία θα έπρεπε να ασκεί, και αυτή, το απορρέον από την κυριαρχία της δικαίωμα να μετέχει στην χάραξη της πολιτικής και την λήψη αποφάσεων συμμετέχοντας στην διακυβέρνηση της κοινωνίας. Δύο, ίσως, είναι οι προσφερόμενοι τρόποι προς θεραπεία του πράγματος. Ο πρώτος, χιμαιρικός, θα ήταν να συμμετέχει η μειοψηφία στην κυβέρνηση κατά ποσοστό ανάλογο των προτιμήσεων του λαού. Ο δεύτερος, πρακτικός αλλά δυσεφάρμοστος, θα ήταν να απαιτείται για την ψήφιση ενός νόμου, ένας αριθμός ψήφων ανώτερος κατά χ μονάδες από όσες διαθέτει η απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία.

 

Αν ο πρώτος τρόπος είναι εντελώς χιμαιρικός, ο δεύτερος δεν θα ήταν σε μια κοινωνία όπου θα κυριαρχούσε η υψηλοφροσύνη και όπου το εθνικό ή συνολικό συμφέρον θα είχε προβάδισμα επί του κομματικού. Στην σύγχρονη Ελλάδα έχουμε δοκιμάσει οικονομικές κυβερνήσεις -βραχύβιες- αλλά που αντιμετώπισαν με κάποια επιτυχία δύσκολες καταστάσεις. Θα άξιζε να καλλιεργηθούν ιδέες προς την κατεύθυνση της συνεργασίας των πολιτικών παρατάξεων, οι οποίες, άλλωστε, με την τεχνική πρόοδο έχουν μειωμένα περιθώρια επιλογής και συχνά οι μεταξύ τους διαφορές είναι ρητορικές χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο.

 

Στην αρχαία Αθήνα μπορούσε να εφαρμοσθεί ένα τέτοιο σχήμα αφού κόμματα δεν υπήρχαν, όμοια με τα σύγχρονα πολιτικά κόμματα. Υπήρχαν, όμως-και διατηρήθηκαν σε όλη την διαδρομή του καθεστώτος -παρατάξεις. Οι πλούσιοι και ευγενείς που δεν έπαυσαν να θεωρούν την ολιγαρχία ως το καλύτερο πολίτευμα, και οι μέσοι και πένητες (κύρια μάζα του λαού) που ήταν δημοκρατικοί. Η ανάμιξη των δύο μερίδων στην διακυβέρνηση της χώρας δεν εμποδιζόταν από το τιμοκρατικό στοιχείο που υπήρχε ως κριτήριο για ορισμένα μόνο αξιώματα, όπου μπορούσαν να μετέχουν μόνο πλούσιοι και εύποροι, Πεντακοσιομέδημνοι ή ιππείς, εκλεγόμενοι Ελληνοταμίαι, ταμίες της Αθηνάς, ταμίες των άλλων θεών καθώς και ταμίες επί των στρατιωτικών και των θεωρικών. Βουλευτής μπορούσε να είναι και ο πενέστερος θήτης, αφού εκτός από την «δοκιμασία» δεν χρειαζόταν τίποτε άλλο για να αναδειχθεί ως βουλευτής όποιος είχε κληρωθεί από την φυλή του.

 

Το δεύτερο αξίωμα -η αυστηρή διάκριση των εξουσιών- κατ’ επίφαση μόνο εφαρμοζόταν, αφού η Βουλή (εκτελεστική εξουσία) είχε και νομοθετικές αρμοδιότητες, ο Δήμος δε είχε (κατ’ εξαίρεση) δικαστικές αρμοδιότητες εκτός των νομοθετικών και διοικητικών. Η Εκκλησία του Δήμου συχνά ενεργούσε
ανακρίσεις, ή τις ανέθετε στην Βουλή, για εγκλήματα στρεφόμενα κατά της  δημόσιας ασφαλείας. Παραπέμποντας την εκδίκαση μιας υπόθεσης στα δικαστήρια, ο Δήμος διόριζε πέντε συνηγόρους ή συνδίκους που υποστήριζαν την κατηγορία του Δήμου ενώπιον του Δικαστηρίου. Ήταν, δηλαδή, ‘’εισαγγελείς’’ οι μόνοι οι οποίοι υπήρχαν τότε, διοριζόμενοι κάθε φορά ειδικά για μια υπόθεση. Θεσμός εισαγγελέως, δηλαδή δημοσίου κατήγορου δεν υπήρχε και ο κάθε πολίτης είχε το δικαίωμα να καταγγείλει άλλον πολίτη που παρανομούσε, είτε το αδίκημα ήταν ποινικό είτε ήταν αστικό.[12]

 

=========================================

 

 

 

[1] Ανθρωποκεντρικό Κοσμοσύστημα: Απαντάται συγκροτημένο στη μικρή κλίμακα και στη μεγάλη κλίμακα. Το ανθρωποκεντρικό ή ελληνικό Κοσμοσύστημα μικρής κλίμακας έχει ως υπόβαθρο το φυσικό επικοινωνιακό περιβάλλον, ως θεμελιώδη κοινωνία την πόλη, ενώ διαθέτει περιορισμένο γεωγραφικό βάθος. Το αποκαλώ επίσης ελληνικό, διότι συγκροτήθηκε από τον ελληνισμό, ο οποίος διατήρησε την ανθρωποκεντρική του ηγεσία έως το τέλος, παρόλο ότι εντάχθηκαν κατά καιρούς σ’ αυτό και άλλοι λαοί, ορισμένοι από τους οποίους μάλιστα το ηγεμόνευσαν εν όλω ή εν μέρει. Το ελληνικό ή ανθρωποκεντρικό Κοσμοσύστημα μικρής κλίμακας διένυσε μία ολοκληρωμένη εξελικτική διαδρομή, η οποία διακρίνεται σε δυο φάσεις: την κρατοκεντρική και την οικουμενική.Το ανθρωποκεντρικό (ή εθνοκεντρικό) Κοσμοσύστημα μεγάλης κλίμακας προήλθε από τη μετακένωση των παραμέτρων του ανθρωποκεντρικού Κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακας στην ευρωπαϊκή δεσποτεία. Η ανασύνταξη του ανθρωποκεντρικού Κοσμοσυστήματος στη βάση της μεγάλης κλίμακας επέτρεψε σ’ αυτό να επιβληθεί στο σύνολο του πλανήτη. Η φάση που διέρχεται σήμερα είναι η πρώτο-ανθρωποκεντρική, εδράζεται δηλαδή στη βασική, την ατομική ελευθερία. Εξού και είναι επίσης κρατοκεντρικά συντεταγμένο. (Γεώργιος .Κοντογιώργη, «Η ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή», Εκδόσεις Παρουσία, Αθήνα, 2008, σελ. 267-273).

[2] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η Δημοκρατία ως ελευθερία», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ.138

[3] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η Δημοκρατία ως ελευθερία», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ. 140

[4] Κράτος/Σύστημα: Το κράτος που ενσαρκώνει με όρους ιδιοκτησίας το πολιτικό σύστημα. Παράδειγμα τέτοιου κράτους είναι αυτό της νεοτερικότητας. Αντιπαραβάλλεται στην κοινωνία/σύστημα. Κράτος/σύστημα είναι και η δεσποτεία, όμως σ’ αυτό η ιδιοκτησία του δεσπότη περιλαμβάνει και την κοινωνία.(Γεώργιος .Κοντογιώργη, «Η ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή», Εκδόσεις Παρουσία, Αθήνα, 2008, σελ. 267-273)

[5] Γεώργιος .Κοντογιώργη, «Η ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή», Εκδόσεις Παρουσία, Αθήνα, 2008, σελ. 267-273

[6] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η Δημοκρατία ως ελευθερία», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ. 142

[7] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η Δημοκρατία ως ελευθερία», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ. 143

[8] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η Δημοκρατία ως ελευθερία», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ. 144

[9] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η Δημοκρατία ως ελευθερία», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ. 119-120

[10] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η Δημοκρατία ως ελευθερία», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ. 154

[11] Γεώργιος Κοντογιώργης, «Η ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή», Εκδόσεις Παρουσία, Αθήνα, 2008, σελ. 267-273

 

[12]  Άγγελος Σ. Βλάχος, «Η οικοδόμηση της Δημοκρατίας», εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα, 1999, σελ.71

Τέλος Β΄Μέρους 

 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ναυτική Επιθεώρηση τεύχος 611 

 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2023