Η προσάρτηση της Αλεξανδρέττας και η Λέσβος

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα 

Χθες, Πέμπτη 20 Αυγούστου, στη Λέσβο βρέθηκε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας μαζί με τον κύριο Νότη Μηταράκη, Υπουργό Μετανάστευσης της χώρας μας.  Οι δυο τους ξεναγήθηκαν από την κυρία Stella Ronner, πρέσβειρα της Ολλανδίας στην Ελλάδα, στις νέες εγκαταστάσεις 450 τμ της υγειονομικής μονάδας της Μόριας χωρητικότητας 62 κλινών με ειδικό χώρο απομόνωσης κρουσμάτων Covid-19 οι οποίες είναι μια δωρεά της ολλανδικής κυβέρνησης. 

Την ίδια ώρα κάτοικοι της περιοχής είχαν συγκεντρωθεί προκειμένου να αντιδράσουν στη μεταναστευτική πολιτική την οποία ασκεί η κυβέρνηση, αλλά και στις φωτιές που καίνε τις ελιές της Λέσβου σχεδόν καθημερινά το τελευταίο διάστημα, τις οποίες όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι βάζουν μετανάστες. Εκτός όμως από την καταγγελία των εμπρησμών, οι κάτοικοι της Μόριας είχαν να αναφέρουν και μια άλλη καταγγελία ότι το νοσοκομείο κατασκευάστηκε σε κτήριο επιχειρηματία της περιοχής που αναγκάστηκε να το εκκενώσει λόγω λεηλασιών. Μάλιστα όπως μας είπαν σε επικοινωνία που είχαμε μαζί τους, δεν μπορούν να μείνουν απαθείς σ΄αυτή τη συμπεριφορά, καθώς η ελληνική πολιτεία με την κίνησή της να εγκαινιάσει με επίσημο τρόπο τον χώρο μοιάζει να επιβραβεύει τις λεηλασίες και όλα όσα έχουν υποστεί από τους μετανάστες. 

Βλέποντας μάλιστα με προσοχή τις φωτογραφίες που εστάλησαν στο Geopolitics & Daily News από τις ιατρικές εγκαταστάσεις και ακούγοντας τον κύριο Μηταράκη  να λέει χαρακτηριστικά στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας πως στο χώρο βρίσκονται καλύτερα μηχανήματα απ΄ό,τι στα νοσοκομεία (εννοώντας τα ελληνικά νοσοκομεία), στο μυαλό μου ήρθε η ιστορία της Αλεξανδρέττας. 

Πώς η Αλεξανδρέττα έγινε τουρκική

Η Αλεξανδρέττα είναι πόλη της επαρχίας της Αντιόχειας στη μεσογειακή ακτή της Τουρκίας και βασικό λιμάνι της περιοχής.  Ήταν μια από τις πόλεις που ιδρύθηκαν από τον Μέγα Αλέξανδρο και το αρχαίο της όνομα ήταν Ἀλεξάνδρεια κατ᾽ Ἴσσον προς διαφοροποίηση από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Μετά την κατάκτησή της από τους Άραβες τον 7ο αιώνα πήρε το όνομα αλ-Ισκανταρούν (Ισκάνταρ είναι στα περσικά ο Αλέξανδρος) και αποκαλούνταν από τους δυτικούς προσκυνητές και σταυροφόρους με το υποκοριστικό Αλεξανδρέττα.

Με τη συνθήκη της Άγκυρας το 1921, το σαντζάκι της Αλεξανδρέττας (το σαντζάκι σημαίνει διοικητική διαίρεση και είναι εξελληνισμένη μορφή της τουρκικής λέξεως sancak), προσαρτήθηκε στο γαλλικό προτεκτοράτο της Συρίας. Καθώς ο πληθυσμός της ήταν ένα μείγμα Αράβων, Σύριων, Εβραίων,  Ελληνοορθόδοξων αλλά και Τούρκων συμφωνήθηκε να απολαμβάνει αυτονομία, υπό Γαλλική διοίκηση, με εγγυημένα τα δικαιώματα της τουρκικής μειονότητας. Όπως αναφέρει στο βιβλίο της Fezzes in the River: Identity Politics and European Diplomacy in the Middle East on the Eve of World War II, η καθηγήτρια ιστορίας Sarah D. Shields:  « Για την περιοχή της Αλεξανδρέτας θα δημιουργηθεί ειδικό διοικητικό καθεστώς, οι Τούρκοι κάτοικοι της περιοχής θα απολαμβάνουν ευκολίες στην πολιτιστική τους ανάπτυξη. Η Τουρκική γλώσσα θα έχει επίσημη αναγνώριση».

Σταδιακά η Τουρκία μετά την άνοδο του Μουσταφά Κεμάλ στην εξουσία, άρχισε να επιθυμεί την περιοχή και μάλιστα την βάφτισε Χατάι προκειμένου να ξεχαστεί το όνομά της. Από το 1936 και μετά μάλιστα η Τουρκία συστηματικά φρόντιζε να μεταφέρει στην περιοχή τουρκικό πληθυσμό ενώ το 1939 ένα δημοψήφισμα που με μεγάλη πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της ένωσης με την Τουρκία. Η Γαλλία δεν αντέδρασε και άφησε να γίνει η προσάρτηση, παρ′ ότι με την συνθήκη της Λωζάνης η Τουρκία είχε ρητά παραιτηθεί από κάθε αλλαγή των συνόρων της. Ας μη λησμονούμε ότι την εποχή εκείνη η Ευρώπη είχε πολλά προβλήματα με τον Χίτλερ και το πιθανότερο είναι πως η Γαλλία είχε στραμμένη την προσοχή της στα σύνορά της και όχι στα μακρινά τουρκοσυριακά σύνορα.

Το  δημοψήφισμα αμφισβητείται έως και σήμερα από τη Συρία αλλά το αποτέλεσμα παραμένει. Η περιοχή ανήκει πλέον στην Τουρκία. Υπενθυμίζω πως τον Ιούλιο του 1974 από το λιμάνι της Αλεξανδρέττας απέπλευσαν τα αποβατικά που έφεραν στις ακτές της Κηρύνειας τον τουρκικό στρατό.

Η Λέσβος και ο μουσουλμανικός πληθυσμός των μεταναστευτικών δομών 

Καθώς ο μουσουμλανικός πληθυσμός στη Λέσβο σήμερα φθάνει τα 15.000 άτομα, σχεδόν το 20% του πληθυσμού του νησιού, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι σε μερικά χρόνια, η περίπτωση της Αλεξανδρέττας θα επαναληφθεί όπως βλέπουμε να επαναλαμβάνεται στη Βόρεια Συρία όπου ο Ερντογάν ηδη έχει φροντίσει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να αλλοιώσει τον πληθυσμό.  Είναι φανερό πλέον πως οι μετανάστες με την αρωγή της αυτόνομης οργάνωσης White Helmets ήρθαν για να μείνουν, αυτό δείχνουν και οι φωτογραφίες από τον ιατρικό χώρο που έφτιαξαν οι Ολλανοί με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον του νησιού.