Ο Ψυχρός Πόλεμος ξανά-ξεκίνησε στην Αρκτική
Γράφει ο Μπρόζος Γρηγόρης,
φοιτητής οικονομικού ΑΠΘ
Το 2007 ήταν ένα έτος σταθμός για τον Αρκτικό κύκλο. Το καλοκαίρι αυτού του έτους οι πάγοι είχαν υποχωρήσει αισθητά. Σε σημείο που σε συγκεκριμένες περιοχές τα νερά της Αρκτική ήταν διελεύσιμα από πλοία. Μελέτες από όλο τον κόσμο προβλέπουν πως μέχρι το 2030 τα νερά του βόρειου πόλου θα είναι πλήρως απαλλαγμένα από τους πάγους τους καλοκαιρινούς μήνες. Αποτέλεσμα αυτού είναι η δημιουργεί μια νέας θαλάσσιας οδού, του Northerner Sea Route (NSR). Ο NSR ξεκινώντας από τα λιμάνια της άπω ανατολής ακολουθεί τη αρκτική ακτογραμμή της Ρωσίας και καταλήγει στα μεγάλα Ευρωπαϊκά λιμάνια της βόρειας θάλασσας. Η νέα αυτή διαδρομή είναι 18 ημέρες συντομότερη από την υπάρχουσα σύνδεση Ασίας-Ευρώπης που περνάει από το Σουέζ. Καταλαβαίνουν την σημαντικότητα του NSR αν αναλογιστούμε τα λειτουργικά έξοδα 18 ημερών που αποφεύγονται αλλά και την ασφάλεια καθώς θα παραλείπονται τα γεμάτα πειρατές νερά της Σομαλίας και της Ινδονησίας.
Έτσι ένας νέος ψυχρός πόλεμος ξέσπασε μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για τον έλεγχο αυτών των νερών. Την πρώτη κίνηση έκανε η Μόσχα. Το 2007 οργάνωσε την επιστημονική αποστολή ‘’ Arktika 2007 ‘’, στα πλαίσια της οποίaς υποβρύχιο καταδύθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία στον βυθό του Αρκτικού Ωκεανού. Το Ρώσικο υποβρύχιο που έφτασε στα 4.300 μέτρα προέβη σε μία πολύ ασυνήθιστη κίνηση, ‘’ κάρφωσε ‘’ την Ρώσικη σημαία στον παγωμένο βυθό. Αυτή η εικόνα είχε εγείρει πολλά ερωτήματα το 2007. Με τα νέα όμως δεδομένα καταλαβαίνουμε ότι ήταν μία συμβολική κίνηση επίδειξης ισχύος και μια προσπάθεια εδραίωσης της Ρωσίας στην περιοχή. Έπειτα ήταν η σειρά των Η.Π.Α. να ενεργήσουν. Πριν μερικά χρόνια ο πρόεδρος Τραμπ συγκλόνισε τον κόσμο με την πρόταση του να αγοράσει την Γροιλανδία. Όσες εντυπώσεις και αν δημιουργήθηκαν τότε πλέον είναι ξεκάθαρο ότι πίσω από αυτήν την πρόταση κρυβόταν ο έλεγχος του Αρκτικού Ωκεανού. Μετά την αρνητική απάντηση της Δανίας οι Αμερικανοί μη θέλοντας να παραιτηθούν από την περιοχή επένδυσαν περί τα 10 εκ. δολάρια στο νησί. Σύμφωνα όμως με πρόσφατο άρθρο του CNN η Ουάσιγκτον δεν έχει σταματήσει την προσπάθεια της αγοράς.
Τον πιο δυναμικό ρόλο στην περιοχή φαίνεται πως παίζουν οι Κινέζοι. Το 2012 με την εκλογή του Xi Jinping ως γραμματέα του Κουμουνιστικού κόμματος η εξωτερική πολιτική της Κίνας αλλάζει. Πλέον το Πεκίνο αυξάνει την διεθνή παρουσία του αποφασίζει να καθιερωθεί στο βόρειο μέρος του πλανήτη.
Το 2018, αποχαρακτηρίστηκαν κινέζικα white papers ( επίσημη κυβερνητικά έγγραφα ) με τον τίτλο ‘’ China’s Arctic Policy ‘’. Μεταξύ άλλων το white paper αναλύει τους Κινεζικούς στόχους και θέσεις στον Αρκτικό κύκλο. Συγκεκριμένα αναφέρεται ‘’ Οι πολιτικοί στόχοι της Κίνας για την Αρκτική είναι: η κατανόηση, η προστασία, η ανάπτυξη και η συμμετοχή στη διακυβέρνηση της Αρκτικής, προκειμένου να διασφαλιστούν τα κοινά συμφέροντα όλων των χωρών και της διεθνούς κοινότητας στην Αρκτική και να προωθηθεί η βιώσιμη ανάπτυξη της Αρκτικής. ‘’Σε άλλο σημείο αναφέρεται σχετικά με τις θαλάσσιες διαδρομές ‘’ Ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι ναυτιλιακές διαδρομές της Αρκτικής είναι πιθανό να γίνουν σημαντικές οδικές μεταφορές για το διεθνές εμπόριο… Η Κίνα αποδίδει μεγάλη σημασία στην ασφάλεια πλοήγησης στις αρκτικές διαδρομές της Αρκτικής. Διεξήγαγε ενεργά μελέτες σε αυτές τις διαδρομές και ενίσχυσε συνεχώς τις υδρογραφικές έρευνες με στόχο τη βελτίωση των δυνατοτήτων πλοήγησης, ασφάλειας και υλικοτεχνικής υποστήριξης στην Αρκτική ‘’ .
Το Πεκίνο όμως δεν έμεινε στις εξαγγελίες αλλά προχώρησε σε πράξεις. Δεν διάλεξε πρωτότυπες και εκκωφαντικές μεθόδους όπως Αμερική και Ρωσία. Αντιθέτως προχώρησε σε μία σίγουρα και αποτελεσματική μέθοδο προσχώρησης στις Αρκτικές χώρες, τις επενδύσεις. Οι Κινέζοι ξόδεψαν πολλά εκατομμύρια στην Γροιλανδία σε έργα εξόρυξης χαλκού ουρανίου και ψευδαργύρου βοηθώντας αφάνταστα την τοπική οικονομία των μόλις 59.000 κατοίκων. Η Κίνα φαίνεται να δίνει λύσει και στο συγκοινωνιακό πρόβλημα της Γροιλανδίας καθώς έχει προτείνει να κατασκευάσει 3 διεθνή αεροδρόμια. Κυρίως όμως το Πεκίνο μετέχει ως κατασκευαστής στο Ρωσικό Yamal Project. Πρόκειται για ένα τιτάνιο έργο κατασκευής του μεγαλύτερου σταθμού επεξεργασίας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) παγκοσμίως.
Η Αρκτική έχει ωθήσει τις 3 υπερδυνάμεις σε μία σύγκρουση κυριαρχίας. Σίγουρα στο μέλλον θα δούμε πολλές ενέργειες που θα μας ξαφνιάσουν και ίσως το ‘’ θερμόμετρο να ανέβει ‘’ με την συσσώρευση στρατευμάτων στην περιοχή. Αυτή η ψυχρή/άοπλη σύγκρουση που εξελίσσεται είναι η πρώτη σύγκρουση μιας νέας εποχής, της πολυπολικής εποχής.
Chinese white paper : http://english.www.gov.cn/archive/white_paper/2018/01/26/content_281476026660336.htm
Πηγές
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2012GL052868
http://www.arcticbulk.com/article/186/NORTHERN_SEA_ROUTE
https://www.theguardian.com/world/2007/aug/02/russia.arctic
https://edition.cnn.com/2020/07/22/politics/trump-buy-greenland-pompeo/index.html
https://www.thearcticinstitute.org/tortuous-path-china-win-win-strategy-greenland/
