29/03/2024

Ο Νέος Νόμος για τις Αμβλώσεις στην Πολωνία και η Καταπάτηση των Ατομικών Δικαιωμάτων των Γυναικών

source: https://www.bbc.com/news/world-europe-54716780

Της Ευρυδίκης Παπανικολάου,

Φοιτήτριας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ

 

Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι προσωπικές ελευθερίες, με το διάβα των αιώνων, έχουν υποστεί αλλαγές και έχουν προσαρμοστεί ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε κοινωνίας και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν ήταν τίποτα άλλο πέρα από ένα γενικό σύνολο ηθικών αρχών και κανόνων που πολλές φορές δεν τηρούνταν ή καταπατούνταν εντελώς από αυτούς που όριζαν τις τύχες των ανθρώπων.

Αυτό ίσχυε όμως μέχρι το 1948, όταν υπογράφηκε η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα από 48 χώρες στο Παρίσι και επισήμως θεσμοθετήθηκαν τα δικαιώματα και οι ελευθερίες όλων των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν και πλέον οι περισσότερες χώρες έχουν αποδεχτεί αυτήν την Οικουμενική Διακήρυξη, εξακολουθούν να υπάρχουν κυβερνήσεις που επιχειρούν να καταπατήσουν τα ατομικά δικαιώματα, με πιο πρόσφατη την περίπτωση της Πολωνίας.

Πιο συγκεκριμένα, στις 22 Οκτωβρίου 2020, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας, κήρυξε νέο νόμο με βάση τον οποίο οι αμβλώσεις για έμβρυα με δυσμορφία θεωρούνται αντισυνταγματικές, απαγορεύοντας ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος του μικρού αριθμού επίσημων αμβλώσεων που πραγματοποιούνται πλέον στην Πολωνία. Η απόφαση ήταν απάντηση σε προτάσεις από συντηρητικούς νομοθέτες που υποστήριξαν ότι, το να τερματιστεί μια εγκυμοσύνη, όταν εντοπίζονται αναπηρίες και δυσμορφίες στο έμβρυο, παραβιάζει το πολωνικό Σύνταγμα που προστατεύει τη ζωή κάθε ατόμου. Το Δικαστήριο αποτελείται κυρίως από δικαστές που έχουν διοριστεί από το κυβερνών κόμμα Prawo i Sprawiedliwość (PiS), που είναι ένα εθνικό-συντηρητικό και χριστιανικό-δημοκρατικό πολιτικό κόμμα και αυτήν τη στιγμή είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο πολωνικό κοινοβούλιο, που σημαίνει ότι έχει και την πλειοψηφία. Η Πολωνία είναι μια χώρα που επηρεάζεται έντονα από τον Ρωμαιοκαθολικισμό και η θρησκεία συχνά επηρεάζει τις πολιτικές και τις κοινωνικές απόψεις των κομμάτων εξουσίας αλλά και των πολιτών. Μάλιστα, ο γερμανός κοινωνιολόγος Max Weber πίστευε πως η Καθολική Κοινωνική θεωρία επικεντρώνεται παραδοσιακά περισσότερο στο κοινωνικό σύνολο παρά στο άτομο ενώ γενικότερα θεωρείται πως οι Συντηρητικοί, όπως το PiS, βλέπουν την κοινωνία ως έναν ζωντανό οργανισμό που υπάρχει πέρα από το άτομο και είναι, κατά μια έννοια, σημαντικότερη από αυτό. Η συνοχή της κοινωνίας είναι απαραίτητη και διατηρείται μόνο μέσα από τους θεσμούς της παράδοσης, της εξουσίας και της κοινής ηθικής.

Η άμβλωση γενικότερα ως θέμα, είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στην πολωνική πολιτική σκηνή, και έχουν γίνει πολλές προσπάθειες, για να περιοριστεί μέσα από την επιβολή σκληρών νόμων και μέτρων. Τον Ιούνιο του 2011, μάλιστα, πληθώρα πολωνικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, που δήλωναν «pro-life» (κίνημα αντίθετο με την άμβλωση) συνέλεξαν πάνω από 500.000 υπογραφές για ένα προτεινόμενο νομοσχέδιο για την πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων στην Πολωνία. Το νομοσχέδιο απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των βουλευτών αλλά βρήκε υποστηρικτές στα δύο δεξιά κόμματα της αντιπολίτευσης, ένα εκ των οποίων ήταν και το PiS, ενώ η Αριστερά, που ακολουθεί πολιτική «pro-choice», ήταν αντίθετη με το νομοσχέδιο.

Στην Πολωνία αυτήν τη στιγμή, η άμβλωση απαγορεύεται σχεδόν καθολικά με μοναδικές εξαιρέσεις περιπτώσεις που η ζωή ή η υγεία της γυναίκας κινδυνεύει από τη συνέχιση της εγκυμοσύνης ή όταν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα εγκληματικής πράξης (πχ βιασμός), ενώ μέχρι πρόσφατα εξαίρεση ήταν και η περίπτωση εμβρυικής δυσμορφίας και άλλων θανάσιμων προβλημάτων υγείας του εμβρύου. Όμως, ακόμη και αν η άμβλωση γίνει για κάποιον από τους παραπάνω λόγους, πρέπει πρώτα να αποδειχθεί αφού, στην περίπτωση προβλημάτων υγείας της μητέρας απαιτείται η συγκατάθεση γιατρού, ενώ οι αμβλώσεις λόγω της δεύτερης περίπτωσης πρέπει να πιστοποιούνται από τον εισαγγελέα και, φυσικά, η γονική συγκατάθεση απαιτείται πάντοτε εάν η γυναίκα που ζητά την έκτρωση είναι ανήλικη.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που γιατροί αρνούνται να κάνουν αμβλώσεις ακόμη και όταν αυτές είναι απολύτως νόμιμες και αποδεκτές, επικαλούμενοι ηθικές αντιρρήσεις. Αυτό ονομάζεται “conscience clause” και σημαίνει ότι οι γιατροί μπορούν να αρνηθούν τη θεραπεία ενός ασθενούς εάν είναι αντίθετη με τη συνείδησή τους ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους, και ισχύει κυρίως για τους συντηρητικούς καθολικούς γιατρούς. Μερικοί γιατροί, μάλιστα, φτάνουν στο σημείο να μην λένε στις έγκυες γυναίκες- ασθενείς τους, τυχόν δυσμορφίες του εμβρύου έως ότου είναι πολύ αργά για τον τερματισμό της εγκυμοσύνης. Το 2019 πραγματοποιήθηκαν μόνο 1.100 νόμιμες αμβλώσεις στην Πολωνία, μια χώρα με πληθυσμό 38 εκατομμυρίων ανθρώπων, και σχεδόν όλες οι νόμιμες αμβλώσεις πραγματοποιούνται λόγω εμβρυϊκών δυσμορφιών και άλλων σοβαρών προβλημάτων υγείας (το 98% περίπου). Αν συγκρίνουμε αυτά τα στατιστικά δεδομένα με το γεγονός ότι ομάδες για τα δικαιώματα των γυναικών εκτιμούν πως μεταξύ 80.000 και 120.000 γυναίκες ετησίως στη χώρα αναζητούν τρόπο να κάνουν άμβλωση στο εξωτερικό, καταλαβαίνουμε πόσο σοβαρό είναι το ζήτημα. Ακόμη και οι γυναίκες που πληρούν τις προϋποθέσεις για την προαναφερθείσα νομική διαδικασία, αντιμετωπίζουν συχνά προκλήσεις και αποτυγχάνουν, τέτοιο είναι το στίγμα που περιβάλλει το ζήτημα.

Με την απόφαση του αυτή, το Ανώτατο Δικαστήριο της Πολωνίας καθιστά πρακτικά την άμβλωση σχεδόν εντελώς παράνομη στη χώρα, πράγμα που σημαίνει ότι πολλές γυναίκες θα αναγκαστούν να γεννήσουν παιδιά με πρακτικά καμία πιθανότητα να ζήσουν παραπάνω από μερικές ώρες ή μέρες και θα βασανιστούν σωματικά και ψυχικά από αυτήν την επίπονη και εντελώς περιττή διαδικασία. Αυτό θα οδηγήσει πολλές γυναίκες να προσπαθήσουν να κάνουν μη ασφαλείς και παράνομες αμβλώσεις που θα θέσουν σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή ή θα προσπαθήσουν να επισκεφθούν μια γειτονική χώρα για να κάνουν την άμβλωση εκεί. Πολωνές γυναίκες που αναζητούν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη τους συνήθως πηγαίνουν στη Γερμανία ή σε άλλες γειτονικές χώρες ή ακόμη και παραγγέλνουν ειδικά χάπια άμβλωσης από το Διαδίκτυο. Υπάρχουν ,επίσης, και διάφοροι οργανισμοί που προσπαθούν να τις βοηθήσουν, όπως το aborcja bez granic (abortion without borders) που παρέχει πληροφορίες, χρηματοδότηση, υπηρεσίες μετάφρασης, διαμονή σε εθελοντικές κατοικίες και άλλα, σε γυναίκες που έχουν ανάγκη, ενώ το μήνυμα τους είναι “Το μόνο άτομο που έχει το δικαίωμα να αποφασίσει αν θα συνεχιστεί ή θα τερματιστεί μια εγκυμοσύνη είναι το άτομο που είναι έγκυος.”.

Αυτή δεν είναι η πρώτη προσπάθεια της Πολωνικής Κυβέρνησης να περάσει αυτόν τον νόμο, αφού τον Απρίλιο του 2020 επιχείρησε το ίδιο πράγμα και σχεδόν τα κατάφερε. Συγκεκριμένα, οι συντηρητικοί πολιτικοί προσπάθησαν  να επωφεληθούν από την καραντίνα που είχε επιβληθεί στη χώρα λόγω του COVID, καθώς δεν θα μπορούσαν να διοργανωθούν μεγάλες διαδηλώσεις στους δρόμους εξαιτίας των μέτρων πρόληψης και των αποστάσεων που θα έπρεπε να τηρηθούν. Παρόλα αυτά,  πολλοί άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στους δρόμους της Βαρσοβίας και του Πόζναν κρατώντας πινακίδες κατά του προτεινόμενου νόμου, ενώ άλλοι δημοσίευσαν βίντεο στο διαδίκτυο σε μια προσπάθεια «εικονικής διαμαρτυρίας». Επιπρόσθετα, η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε τους πολιτικούς να απορρίψουν τα νομοσχέδια, τα οποία προτάθηκαν για πρώτη φορά το 2016 από το κυβερνών εθνικιστικό κόμμα PiS. Οι νόμοι αυτοί ξεκίνησαν ως πρωτοβουλία πολιτών που επιτρέπει σε ομάδες να προτείνουν μια νομοθεσία στη Βουλή, εάν συλλεχτούν πάνω 100.000 υπογραφές. Μια διαδικτυακή αναφορά που αντιτίθεται στους συγκεκριμένους νόμους είχε αποκτήσει περισσότερες από 700.000 υπογραφές και πολλοί μοιράστηκαν βίντεο χρησιμοποιώντας το hashtag #ProtestAtHome, ενώ αρκετοί βουλευτές της αντιπολίτευσης που διαφωνούσαν με τα νομοσχέδια συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες, δημοσιεύοντας φωτογραφίες στο Twitter.

Μετά την επίσημη ανακοίνωση της απόφασης του Δικαστηρίου, Διεθνείς ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έσπευσαν να κατακρίνουν την απόφαση και αντιτάχθηκαν στη στάση της κυβέρνησης, με τη Διεθνή Αμνηστία, το Center for Reproductive Rights και το Human Rights Watch να δηλώνουν πως κάτι τέτοιο είναι «μια επαναλαμβανόμενη κυβερνητική επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών». Την ετυμηγορία καταδίκασε άμεσα και το Συμβούλιο της Ευρώπης, του οποίου η επίτροπος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Dunja Mijatović, τόνισε πως είναι «μια θλιβερή ημέρα για τα δικαιώματα των γυναικών». Υπογράμμισε επίσης πως «Η κατάργηση σχεδόν όλων των νόμιμων αμβλώσεων στην Πολωνία ισοδυναμεί με ολική απαγόρευση και παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η σημερινή απόφαση θα οδηγήσει σε παράνομες εκτρώσεις…».  Σύμφωνα μάλιστα και με το άρθρο 6 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα, με βάση το οποίο λειτουργεί και συμμορφώνεται η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, «τυχόν περιορισμοί στην ικανότητα των γυναικών ή των κοριτσιών να κάνουν άμβλωση δεν πρέπει, μεταξύ άλλων, να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τους, να τους υποβάλουν σε σωματικό ή ψυχικό πόνο ή ταλαιπωρία…». Το άρθρο συνεχίζει να εξηγεί ότι οι κυβερνήσεις «πρέπει να παρέχουν ασφαλή, νόμιμη και αποτελεσματική πρόσβαση στην άμβλωση» σε περίπτωση που η εγκυμοσύνη θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει στη γυναίκα «πόνο ή ταλαιπωρία». Επιπλέον, δεν μπορούν να τεθούν νόμοι ή εμπόδια που μπορεί να ωθήσουν τις γυναίκες σε «μη ασφαλείς» αμβλώσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προκαλούνται από την «άρνηση μεμονωμένου ιατρικού προσωπικού», όπως το “conscience clause” που υπάρχει και εφαρμόζεται στην περίπτωση της Πολωνίας.

Η απόφαση αυτή, λοιπόν, του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας όχι μόνο θέτει σε κίνδυνο τη ψυχική και σωματική υγεία εκατομμυρίων γυναικών αλλά καταπατά ξεκάθαρα και άμεσα τις ατομικές τους ελευθερίες, αφού τους αφαιρεί το δικαίωμα, να αποφασίσουν οι ίδιες τι θα κάνουν με το σώμα τους, αγνοώντας επιδεικτικά τη θεμελιώδη αρχή της ελευθερίας της επιλογής και της έκφρασης αυτής.

 

 

Βιβλιογραφία:

    Βιβλία:

  • Andrew Heywood “Πολιτικές Ιδεολογίες”, 2007, σελίδες 160, 175

 

Άρθρα:

 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024