Δυτική Σαχάρα: από μια σπίθα ξανά σε φωτιά;
Γράφει ο Αριστείδης Ρούνης*
Σημαντική θέση στη διεθνή επικαιρότητα κατέχουν τα γεγονότα των κατά τόπους ενόπλων συρράξεων. Μπορούμε να επισημάνουμε με άνεση τα πρόσφατα παραδείγματα της Συρίας, της Λιβύης, του Καυκάσου. Την Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2020, σύμφωνα με το διεθνή τύπο, είχαμε μια ακόμα περίπτωση «σύγκρουσης» να έρχεται στο «προσκήνιο», τη διαμάχη στην περιοχή της Δυτικής Σαχάρας στην Αφρική. Ο σκοπός; Προφανώς η επίτευξη της γνωστής ως «Αρχή της Αυτοδιάθεσης των Λαών», από τη μια πλευρά και του ελέγχου της περιοχής για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους από την «αντίπερα όχθη». Ποιες είναι οι αντίπαλες δυνάμεις, θα δούμε στη συνέχεια. Ας σημειωθεί ότι, υφίσταται σχετικό επιστημονικό πεδίο που θεραπεύει τις συγκεκριμένες συγκρούσεις, αυτό της επιστήμης της «Επίλυσης Συγκρούσεων».
Ξεκινώντας την ανάλυση μας, άραγε, για ποιο λόγο υφίσταται σε πολλές περιοχές ένα «καθεστώς σύγκρουσης». Εδώ είναι κατάλληλα ταιριαστή μια βασική αρχή του Διεθνούς Δικαίου, που συνδέεται άρρηκτα με το δικαίωμα μιας οντότητας, ενός κοινωνικού συνόλου στην πραγματικότητα, που επιδιώκει την ανεξαρτησία της. Με άλλα λόγια, το δικαίωμα της να δημιουργήσει κυρίαρχο κράτος. Και είναι «η αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών», η οποία ως νομικός κανόνας αναφέρεται για πρώτη φορά στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ). Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 1 (παρ. 2) του Καταστατικού Χάρτη του Ο.Η.Ε θέτει ως έναν από τους βασικούς σκοπούς του Οργανισμού την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων «που θα βασίζονται στο σεβασμό της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών». Η αρχή της αυτοδιάθεσης αφορά αποκλειστικά λαούς (και όχι έθνη) που βρίσκονται: α) είτε σε αποικιακό καθεστώς, ή σε καθεστώς μη-αυτοδιοικούμενων περιοχών, όπως συνέβαινε με τις αποικίες της Αφρικής ή της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, μπορούμε να περάσουμε στη Δυτική Σαχάρα (Western Sahara, αγγλιστί), που όπως είχαμε αναφέρει σε άρθρο στη σελίδα σε προγενέστερο χρόνο, αποτελεί «ένα ανοιχτό ζήτημα στον Αραβικό Κόσμο» Η Δυτική Σαχάρα, αυτή η αμμώδης έκταση με τους περίπου 250.000 ανθρώπους πληθυσμό όμως, έχει παρελθόν περιόδων έντασης και ένοπλων συγκρούσεων. Πιο συγκεκριμένα, διακρίνεται ο «οικοδεσπότης», που δεν είναι άλλος από το επαναστατικό κίνημα «Μέτωπο Πολισάριο», το οποίο υπερασπίζεται τους αυτόχθονες πληθυσμούς της περιοχής, τα άτομα της φυλής των Σαχραουί. Αυτό έρχεται αντιμέτωπο με το επίσημο Μαροκινό κράτος. Σ’ αυτό το μέρος το κίνημα ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Αραβικής Δημοκρατίας της Σαχάρας (Sahrawi Arab Democratic Republic, στην αγγλική) στις 27 Φεβρουαρίου 1976. Όμως σ’ αυτό το σημείο του πλανήτη, είναι που απλώνεται το μεγαλύτερο σε μήκος τείχος του κόσμου, αποτελούμενο από άμμο. Είναι διάσπαρτο με χιλιάδες νάρκες. Έτσι διαχωρίζεται η περιοχή σε δυτικό και ανατολικό μέρος. Το Μαρόκο ελέγχει το δυτικό προς τη θάλασσα και οι Σαχραουί το ανατολικό, προς το εσωτερικό της ηπείρου. Ως αποτέλεσμα υφίσταται μια διαρκής ένταση, που είχε καταλαγιάσει.
Ωστόσο είχαμε ένα γεγονός στις 13 Νοεμβρίου 2020, που αλλάζει άρδην την διαμορφωθείσα κατάσταση. Αφορμή αποτέλεσε η έναρξη, από τη μεριά του Μαρόκου, στρατιωτικών επιχειρήσεων στην αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή μεταξύ των τμημάτων, τα οποία ελέγχονται από τις προαναφερόμενες πλευρές. Δηλαδή, «η εκεχειρία τριών δεκαετιών στην αμφισβητούμενη Δυτική Σαχάρα παραβιάστηκε, από τη στιγμή που το Μαρόκο ξεκίνησε επιχείρηση για να ανοίξει ξανά το δρόμο προς τη γειτονική Μαυριτανία. Βέβαια, ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι η επιχείρηση διεξήχθη σε περιοχή που δεν κατοικείται, στα νότια σύνορα της Δυτικής Σαχάρας, για τον τερματισμό των «προκλήσεων» από το υπέρ της ανεξαρτησίας «Μέτωπο Πολισάριο».
Καταλήγοντας, οι συγκρούσεις παγκοσμίως, είναι αδιαμφισβήτητα ιδιαίτερης σημασίας συμβάντα, καθώς η «Αυτοδιάθεση των Λαών», αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Κάθε άνθρωπος στον κόσμο οφείλει να σέβεται τα κεκτημένα ενός λαού, ώστε η κατάσταση της ειρήνης να «σκεπάζει» τον πλανήτη, μέσα από την αξία του αλληλοσεβασμού μεταξύ των εθνών. Η διεθνής κοινότητα θα μπορούσε να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην προώθηση μακροπρόθεσμα της σταθερότητας στη περιοχή της Βόρειας Αφρικής, ακολουθώντας καινοτόμες πολιτικές, που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των βασικών αιτίων της σύγκρουσης στη Δυτική Σαχάρα. Στην πράξη, εκτιμάται όμως ότι, το Μαρόκο αξιώνει προϋποθέσεις ελέγχου της περιοχής και προφανώς έχει λόγους, κυρίως οικονομικούς για να επικρατήσει.
*Φοιτητής τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και ανατολικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Πηγές
– https://www.accord.org.za/ajcr-issues/conflict-resolution-in-western-sahara/
– https://www.aljazeera.com/news/2020/11/13/morocco-launches-operation-in-western-sahara-border-zone
– https://africacenter.org/daily-media-review/africa-media-review-for-november-13-2020/
– https://geopolitics.iisca.eu/?p=23173
ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/wi.html
