Η χρησιμότητα και η ηθική μιας δολοφονίας
By George Friedman
Geopolitical Futures
Ο επικεφαλής του ιρανικού προγράμματος πυρηνικών όπλων σκοτώθηκε την Παρασκευή (27 Νοεμβρίου) κοντά στην Τεχεράνη. Η υπόθεση είναι ότι σκοτώθηκε από τους Ισραηλινούς, των οποίων το κίνητρο ήταν να παραλύσει το ιρανικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων σκοτώνοντας έναν άντρα που ήταν σημαντικός για την επιτυχία του. Ίσως να ήταν οι Ισραηλινοί, αλλά υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός άλλων χωρών που δεν θέλουν να δουν το Ιράν με πυρηνικά όπλα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια τέτοια χώρα, αλλά και αρκετές αραβικές χώρες αισθάνονται το ίδιο. Οι Ρώσοι επίσης μπορεί να μην είναι ενθουσιασμένοι με ένα πυρηνικό οπλισμένο Ιράν στα νότια τους. Η Τεχεράνη και η Μόσχα είναι φιλικά διακείμενες αυτή τη στιγμή, αλλά οι ισορροπίες αλλάζουν και τα πυρηνικά όπλα αποτελούν αιώνια απειλή. Τούτου λεχθέντος, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ήταν οι Ισραηλινοί, δεδομένου ότι, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις του Ιράν, είχαν το μεγαλύτερο κίνδυνο.
Μια δολοφονία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Διατρέχει τον κίνδυνο αποτυχίας και αντιποίνων. Είναι μια ορθολογιστική κίνηση μόνο σε δύο περιπτώσεις: ως προληπτικό χτύπημα προκειμένου να τρομάξεις έναν οργανισμό ή ένα κράτος να μεταβάλλει τη πολιτική του, ή όταν η δολοφονία ενός ατόμου είναι καθοριστική για τον αποκλεισμό μιας ανεπιθύμητης ανάπτυξης. Θα επικεντρωθώ στη δεύτερη κατηγορία, η οποία φαίνεται να περιγράφει την επίθεση στο Ιράν. Ο επικεφαλής ενός προγράμματος πυρηνικών όπλων μπορεί να είναι μια ιδιοφυΐα, ή μπορεί απλώς να είναι ένας placeholder, που ο θάνατός του δεν μπορεί να επιτύχει τίποτα. Για να αποτελεί αξιόλογο στόχο, πρέπει κατά κάποιο τρόπο να είναι και αναντικατάστατος. Δεν πρέπει να υπάρχει πίσω από αυτόν μια ομάδα νέων ιδιοφυών που ο στόχος έχει αναπτύξει με τα χρόνια, έτοιμη να πάρει τη θέση του. Η δολοφονία πρέπει να έχει σημαντικό αντίκτυπο σε μια απειλή που αξίζει τον κόπο, τους κινδύνους και τις συνέπειες της αποτυχίας και των αντιποίνων.
Το στρατηγικά σημαντικό άτομο είναι αρκετά σπάνιο, αλλά η σωστή αναγνώρισή του είναι ακόμη πιο σπάνια. Για να τον βρουν, οι πράκτορες πληροφοριών πρέπει να συλλέγουν άπιαστες πληροφορίες και οι αναλυτές πρέπει να καθορίσουν εάν οι πληροφορίες αυτές είναι έγκυρες, και δενπρόκειται για έναν ένδοξο θρύλο που απλά επινοήθηκε. Ο εντοπισμός του απαραίτητου ατόμου δεν είναι εύκολος, καθώς μπορεί απλά να μην υπάρχει.
Υποθέτοντας ότι υπάρχει ο κατάλληλος στόχος, οι κινήσεις του πρέπει συνέχεια να παρακολουθούνται. Με τα κινητά τηλέφωνα η παρακολούθηση μπορεί να είναι ευκολότερη, αλλά υπάρχουν και άλλες συσκευές που ενδέχεται, με δυσκολία και κίνδυνο, να χρησιμοποιηθούν για παρακολούθηση. Ένα μοτίβο πρέπει να αποκαλυφθεί έτσι ώστε η ομάδα δολοφονίας να μπορεί να επιτεθεί. Το πιο σημαντικό είναι ότι πρέπει να εντοπιστούν μελλοντικές κινήσεις του στόχου και όχι παρελθοντικές. Επιπλέον, ο στόχος δεν πρέπει να προστατεύεται μαζικά και αποτελεσματικά ανά πάσα στιγμή. Στην ιδανική περίπτωση, προστατεύεται ελάχιστα και ακολουθεί μια πολύ προβλέψιμη ρουτίνα κίνησης σε περιοχές όπου οι δολοφόνοι ενδέχεται να περιμένουν χωρίς να ανιχνευθούν. Οι δολοφόνοι χρειάζεται να έχουν μελετήσει ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν πού θα είναι πιο ευάλωτος ο στόχος.
Μια άλλη πρόκληση που ενέχει η δολοφονία είναι η απειλή εκδίκησης. Το Ιράν δεν μπορεί να εισβάλει στο Ισραήλ και ο βομβαρδισμός του Ισραήλ ανοίγει την πόρτα σε αντίποινα. Το αναλογικό βήμα, εάν πράγματι το Ισραήλ πραγματοποίησε τη δολοφονία, είναι η αντι-δολοφονία – ή, πιθανότατα στην περίπτωση αυτή, μια τρομοκρατική επίθεση. Μια τρομοκρατική επίθεση είναι αδιάφορη για το ποιος σκοτώνεται αρκεί να σκοτωθεί κάποιος και επομένως είναι πιο εύκολο να πραγματοποιηθεί.
Ο κίνδυνος, ωστόσο, είναι ότι οι δολοφονίες και οι αντεπιθέσεις μπορούν πολύ εύκολα να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Μόλις συμβεί αυτό, οτιδήποτε – ακόμη και ο ολοκληρωτικός πόλεμος – είναι δυνατό. Δεν έχει καν σημασία αν η πρώτη επίθεση πραγματοποιήθηκε από το Ισραήλ ή κάποια άλλη χώρα – ίσως μια χώρα που ελπίζει να προκαλέσει στρατιωτική αναμέτρηση θέτοντας το Ιράν σε θέση όπου πιστεύει ότι πρέπει να αναλάβει στρατιωτική δράση. Σε αυτό το σημείο, αυτό που είναι σημαντικό είναι ποιος πιστεύει ότι το Ιράν είναι υπεύθυνο.
Τα «τι θα γινόταν εάν» είναι ατελείωτα. Το θέμα είναι ότι, ενώ η δολοφονία προορίζεται να είναι ένα αυτόνομο γεγονός, οι παραλλαγές της είναι ατελείωτες και δυνητικά απροσδόκητες. Επομένως, η μόνη περίπτωση υπό την οποία η δολοφονία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ορθολογικά είναι όταν η χρήση της είναι αποφασιστική έναντι ενός εξαιρετικά σημαντικού προγράμματος. Το ιρανικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων φαίνεται να ταιριάζει σε αυτήν την προϋπόθεση, αλλά δεν είναι ακόμη σαφές ότι ο επιστήμονας που σκοτώθηκε ήταν πραγματικά σημαντικός ή ότι ο θάνατός του δεν θα δημιουργήσει τεράστια ασφάλεια.
Το ηθικό ερώτημα είναι, κατά τη γνώμη μου, απλούστερο από τις πρακτικές δυσκολίες. Είναι αλήθεια ότι η δολοφονία ενός πολίτη μιας χώρας με την οποία δεν υπάρχει κήρυξη πολέμου είναι προβληματική. Ωστόσο, οι δηλώσεις πολέμου έχουν σταματήσει από το 1945 και έπειτα. Υπήρξαν πολλοί πόλεμοι και λίγοι είχαν επίσημες δηλώσεις. Έτσι, αυτό το χαρακτηριστικό του διεθνούς δικαίου έχει καταστεί άνευ σημασίας, το οποίο θεωρώ μια δυσάρεστη πραγματικότητα. Εάν πρόκειται να γίνουν πόλεμοι, δεν μπορώ να φανταστώ γιατί είναι πιο νόμιμο να σκοτώνεις χιλιάδες ανθρώπους από το να σκοτώνεις έναν, απλώς και μόνο επειδή δηλώνεις επίσημα την πρόθεσή σου εκ των προτέρων. Πράγματι, εάν σκοτώντας κάποιον μπορεί να αποτρέψεις χιλιάδες να πεθάνουν, τότε δεν είναι μόνο ηθικό αλλά και ηθικά επιτακτικό. Αν λοιπόν το Ισραήλ φοβόταν νόμιμα τον αφανισμό του έθνους του σε περίπτωση που το Ιράν είχε αναπτύξει πυρηνικά όπλα, τότε οι επιλογές του υποτάσσονται στην καταστροφή του Ισραήλ, σε ένα προληπτικό χτύπημα στο Ιράν ή στο θάνατο του απαραίτητου ατόμου. Υπάρχει μια ισχυρή ηθική υπόθεση που μπορεί να γίνει ενάντια στον πόλεμο, αλλά κατά τη διάρκεια των χιλιετιών τέτοια επιχειρήματα δεν έχουν αποτέλεσμα. Ο ηθικός ισχυρισμός μπορεί να σταθεί, αλλά αγνοείται διαρκώς, καθώς δεν μπορεί να καθοδηγήσει τη δράση των εθνών. Τα έθνη φοβούνται το ένα το άλλο, συχνά με πολύ καλό λόγο. Οι φόβοι είναι συνήθως αμοιβαίοι.
Έχω δυσκολία στη κατανόηση του ηθικού επιχειρήματος κατά της δολοφονίας ή του πρακτικού σκοπού του ειρηνισμού. Αλλά μπορώ να καταλάβω γιατί η δολοφονία είναι σπάνια: Είναι πολύ δύσκολο να γίνει και έχει πιθανές συνέπειες που ζαλίζουν. Αλλά όταν ένα χειρουργικό χτύπημα εναντίον ενός ατόμου μπορεί να αυξήσει την ασφάλεια του έθνους που δολοφονεί, φαίνεται να είναι τουλάχιστον εξίσου νόμιμο με μια εισβολή. Αλλά οι συνθήκες υπό τις οποίες μπορείτε να προσδιορίσετε την απαραίτητη φιγούρα και να τον σκοτώσετε είναι τόσο σπάνιες όσο και εξαιρετικά δύσκολες. Το πρόβλημα ουσιαστικά δεν είναι ηθικό αλλά πρακτικό.
